Azərbaycan Hava Yolları


Fənnin dərs növləri üzrə paylanması



Yüklə 289,73 Kb.
səhifə2/3
tarix15.06.2018
ölçüsü289,73 Kb.
#53738
1   2   3


2.3 Fənnin dərs növləri üzrə paylanması

2.3.1. Mühazirə dərslərinin mövzuları və həcmi




Mövzunun adı

Auditoriya saatları

TSİ

(mühazi-

rələrə hazırlıq)

1

2

3

4




IV SEMESTR







1

Mövzu №1. Yer Atmosferi. Giriş. Standart atmosfer (SA). Atmosferin xüsusiyyətləri. Atmosferin tərkibi. Atmosferin quruluşu. Beynəlxalq Standart Atmosfer (BSA). Standart atmosferin dəyişmələri. Atmosferin təyin olunması.

1

-

2

Mövzu №2. Atmosfer təzyiqi və barik sistemlər. Giriş. Atmosfer təzyiqinin ölçülməsi. Atmosfer təzyiqinin tərəddüdləri. Atmosfer təzyiqi və havanın temperaturu. Atmosfer təzyiqinin havanın temperaturundan asılılığı. Hündürlükölçəndə standart təzyiqin sazlanması. Sinoptik xəritələr. Atmosfer təzyiqi. Hündürlüyün ölçülməsi. Dəniz səviyyəsinə gətirilmiş hündürlüyün uçuş eşalonuna çevrilməsi. Həqiqi hündürlüyün dəniz səviyyəsinə gətirilmiş hündürlüyə çevilməsi. Atmosfer təzyiqinin hesablanması.

2

2

3

Mövzu №3. Temperatur və havanın rütubətliyi. Giriş. Hava temperaturunun şkalaları. Farengeyt. Selsi. Kelvin. Temperaturun çevirmə əmsalları. İstilikkeçirmə. Konveksiya. Adveksiya. Temperaturun sutkalıq gedişi. Parnik effekti. Atmosferdə su dövranı. Sublimasiya. Kondensasiya. Mayenin aqreqat halları və gizli istilik ayrılması. Buxarlanma. Rütubətlik. Rütubətliyin sutkalıq gedişi. Doyma halı və şeh nöqtəsi temperaturu. Kondensasiya səviyyəsi. Ərimə. Temperatur və havanın rütubətliyinin helikopter uçuşlarına təsiri.

2

2

4

Mövzu №4. Buludlar. Atmosfer yağıntıları. Ümumi məlumat. Giriş. Alçaq təbəqənin buludları. Laylı buludlar. Şaquli inkişaf buludları. Buludların təsnifatları. Buludların miqdarı. Bulud tipləri və onların xüsusiyyətləri. Buludların aşağı sərhəddinin hündürlüyü. Buludların aşağı sərhəddinin hündürlüyünün ölçülməsi. AIREP məlumatları. Buludların müşahidə edilməsi. Helikopter uçuşlarına aşağı buludluluğun təsiri.

Yağıntı əmələgəlmə prosesi. Yağıntı damcılarının böyüməsi. Yağıntıların intensivliyi. Yağıntıların davamiyyəti. Berjeron nəzəriyyəsi. (Yağıntıların buzlaşma effekti). Yağıntıların tipləri. Atmosfer yağıntılarının helikopter uçuşlarına təsiri.









5

Mövzu №5 İldırımlar. Giriş. İldırımın təsnifatı. İsti hava kütlələrinin ildırımları. Konveksiya. Oroqrafiya nəticəsində qalxan hava axınları. Adveksiya. Konvergensiya. İldırımların müəyyənləşdirilməsi. Yaranma mərhələsi. İnkişaf mərhələsi. Yetişkənlik mərhələsi. Dağılma mərhələsi. Cəbhə ildırımları. İldırımların helikopter uçuşlarına təsiri.

2

1

6

Mövzu №6. Görünüş məsafəsi. Giriş. Toz və qum burulğanı. Meteoroloji görünüş məsafəsinin tipləri. Meteoroloji görünüş məsafəsini məhdudlaşdıran amillər. Meteoroloji görünüş məsafəsi. QEZ-də görünüş məsafəsi. Maili görünüş məsafəsi. Dumanın növləri. Radiasiya dumanları. Adveksiya dumanları. Buxar dumanları. Cəbhə dumanları. Yamac dumanları. Tüstü. Vizual illuziyalar. Yerüstü duman. Leysan yağışlar. Yağıntıların meteoroloji görünüş məsafəsinin məhdudlaşmasına təsiri. Laylı buludların meteoroloji görünüş məsafəsinin məhdudlaşmasına təsiri. Məhdud meteoroloji görünüş məsafəsinin helikopter uçuşlarına təsiri.

2

2

7

Mövzu №7. Buzbağlama. Giriş. Buzbağlamanın yaranma şəraiti. Buzbağlamanın təsirləri. Buzbağlamanın təyin edilməsi. İfrat soyumuş atmosfer yağıntıları. İfrat soyumuş atmosfer yağıntılarının damcılarının ölçüləri. Donma prosesi. Buzbağlamanın tipləri. Buzbağlamanın intensivliyinə təsir edən amillər. Mühərrikin buzbağlaması. Buzbağlamanın helikopter uçuşlarına təsiri.

2

1

8

Mövzu №8. Külək. Aşagı hündürlükdə küləklər. Giriş. Küləyin yaranması üçün meteoroloji şərait. Küləyin yaranmasına təsir edən qüvvələr. Təzyiqin qradiyent qüvvəsi. Geostrafik qüvvə. Geostrafik külək. Qradiyent külək. Ekvator yaxınlığında küləklər. Yerüstü külək. Yan küləklərin helikopter uçuşlarına təsiri. Termik külək. Termik küləyin hesablanması. Aşağı hündürlüklərdə küləklər. Açıq səmada turbulentliklər (CAT). Şırnaq axınlarının müəyyən edilməsi. Kontur xəritəsi. Hündürlüklər üzrə külək xəritələri.

2

2

9

Mövzu №9. Külək sürüşmələri və turbulentlik. Külək sürüşməsi. Külək sürüşməsinin təyin ediləsi və mənşəyi. Alçaq hündürlüklərdə külək sürüşmələri. Meteoroloji xüsusiyyətləri. İldırımlar. Atmosfer cəbhələrinin keçməsi. İnversiya. Sərhəd təbəqəsində turbulentlik. Topoqrafiq külək sürüşməsi. Uçuşda olan hava gəmilərinə külək sürüşmələrinin təsiri. Külək sürüşmələrinə qarşı əks tədbirlər. ICAO-nun tələbləri. Turbulentliyin xarakteri. Turbulentliyin meteoroloji amilləri. Termik turbulentlik. Mexaniki turbulentlik. Dağ dalğaları. Yuskək dağlıq zonalarda və onların yaxınlığında uçuşlar. Dağ dalğalarının vizual təyin edilməsi. Turbulentlik. Aşağı və orta səviyyələrdə turbulentliklər. Rotor zonalarda turbulentlik. Turbulent dalğalar. Yüksək səviyyələrdə turbulentliklər (tropopauza yaxınlığında və ondan yuxarıda). Şırnaq axınlarının yaxınlığında turbulentlik. Stratosferdə turbulentlik. Enən hava axınları. Buzbağlama. Uçuş aspektləri. Aşağı hündürlüklərdə uçuşlar. Yuxarı hündürlüklərdə uçuşlar. İnversiyalar. Temperatur inversiyasının hüdudları. Turbulentliklər haqında məlumatlar.

2

2

10

Mövzu №10. Hava kütlələri. Giriş. Hava kütlələri haqqında ümumi məlumat. Yaranması və təsnifatı. Hava kütlələrinin transformasiyası. Avropaya müdaxilə edən hava kütlələri. Arktik hava kütlələri. Qütb hava kütlələri. Tropik hava kütlələri. Azərbaycan ərazisinə müdaxilə edən hava kütlələri. Müxtəlif hava kütlələri şəraitində helikopter uçuşlarının meteoroloji təminatı.

2

1

11

Mövzu №11 Atmosfer cəbhələri və okklyuziya. Giriş. Atmosfer cəbhələrinin növləri. Isti cəbhə. Soyuq cəbhə. Kvazistasionar cəbhələr. Atmosfer cəbhələrində təzyiq şəraiti. Yer kürəsində sabit cəbhələr. Okklyuziya cəbhələri. Arktik cəbhələr. Qütb cəbhələri. Aralıq dənizi cəbhələri. Tropikdaxili konvergensiya zonası (TKZ). Cəbhələrin xüsusiyyətləri. Qütb cəbhələrinin depressiyası. Qütb cəbhələrinin depressiyası zonasında hava şəraiti. Atmosfer cəbhələri zonalarında helikopter uçuşlarının meteotoloji təminatının əsas məsələləri.

2

1

12

Mövzu №12Meteoroloji məlumatlar. Giriş. OPMET məlumatları. Aerodrom üzrə meteoroloji məlumatlar. Aerodrom üzrə xüsusi meteoroloji məlumatlar. Hava proqnozları. Faktiki hava məlumatı kodları. İdentifikatorlar. Yerüstü küləyin sürəti. Üfüqi görünüş məsafəsi. Qalxma-enmə zolağında görünüş məsafəsi (RVR). Əhəmiyyətli faktiki və proqnoz xarakterli hava məlumatları kodları. Buludluluq. CAVOK. Havanın və şeh nöqtəsinin temperaturu. Dəniz səviyyəsinə gətirilmiş atmosfer təzyiqi (QNH). Keçmiş hava (RE). Külək sürüşməsi (WS). Trend. QEZ-in səthinin vəziyəti haqqında qrup. QEZ-in göstəricisi (ilk iki rəqəm). QEZ-in örtüyü (üçüncü rəqəm). QEZ-in səthininn örtülmə dərəcəsi (dördüncü rəqəm). Yağıntının qalınlığı (beşinci və altıncı rəqəm). İlişmə əmsalı (yeddinci və səkkizinci rəqəm). ‘Auto’ və ’Rmk’. METAR-a aid nümunələr

2

2

13

Mövzu №13 TAF Aviasiya hava proqnozları. Aerodrom üzrə hava proqnozları (TAF). TAF kodları. ABŞ-da istifadə edilən TAF kodu. TAF kodunun məzmumu və formatı. Əhəmiyyətli dəyişkənlik qrupları. Operativ hava proqnozları. Qısa müddətli proqnozlar. Qalxma üçün verilən hava proqnozları. TAF proqnozlarının etibarlılığı. TAF proqnozunun əsas qrupları. Digər qruplar. Əlavə məlumat bloku. TAF hava proqnozlarının tərtibatı zamanı İCAO-nun tələbləri. İCAO-nun 3 saylı Əlavəsi. Zonal hava proqnozları. GAMET zonal hava proqnozu və onun məzmunu

2

1

14

Mövzu №14 Sinoptik xəritələr. Yüksəklik xəritələri

Giriş. Məntəqələrin kodlarının oxunması. Atmosfer təzyiqi. Atmosfer təzyiqinin tendensiyası. Keçmiş hava. Keçmiş havaya dair əlavə şərti işarələr. Aşağı buludluluq və şaquli görünüş məsafəsi. Şaquli görünüş məsafəsi. Şeh nöqtəsi temperaturu. Görünüş məsafəsi. Faktiki hava. Müşahidə saatinda müşahidə edilməyən keçmiş hava şəraiti. Yer səthində havanın temperaturu. Orta təbəqənin buludluluğu. Yuxarı təbəqənin buludluluğu. Buludluluğun ümumi miqdarı. Yerüstü külək. Təhlükəli atmosfer hadisələrinin şərti işarələri. Atmosfer cəbhələri və konvergensiya zonası və digər şərti işarələr. Buludların abbriviaturası. Buludların miqdarı. Küləyin orta sürəti. Təcrid olunmuş buludlar. Topa-yağış buludları. Hava şəraitinin abbriviaturası. Hava xəritələrində xəttlər və şərti işarələr. Təhlükəli atmosfer hadisələri xəritələri. Hündürlüklər üzrə temperatur və külək xəritələri.



2

2

15

Mövzu №15. İqlimşünaslıq – Yer kürəsinin iqlimi

Giriş. Atmosferin qlobal sirkulyasiyası. Yer kürəsinin fırlanması, hərəkəti. Atmosfer təzyiqinin ideallaşdırılmış zonaları. Yer kürəsinin meylliyi. Yer kürəsində təzyiq zonaları. Ekvator üzərində alçaq təzyiq zonası. Subtropik qurşağın yüksək təzyiq zonası. Qütb enliklərinin antisiklonu. Yerüstü hava xəritələri. Qərb küləkləri. Şərq küləkləri.



2

1




Semestr üzrə cəmi:

30

30

2.3.2. Məşğələ (laboratoriya) dərslərinin mövzuları və həcmi.




Mövzunun adı

Auditoriya saatları

TSİ

(seminara hazırlıq)

1

2

3

4




IV SEMESTR







1

Atmosferin tərkibi. Atmosferin quruluşu. Atmosferin xüsusiyyətləri. Beynəlxalq Standart Atmosfer (BSA). Atmosferin təyin olunması. Su dövranı. Troposfer. Tropopauza. Stratosfer. Stratopauza. Mezosfer. Mezopauza. Termosfer. Karbon qazı (C02).

2

2

2

Atmosfer təzyiqinin ölçülməsi. Civəli barometr. Barometr aneorid. Atmosfer təzyiqinin tərəddüdləri. Atmosfer təzyiqinin ölçü vahidləri. QFE, QNH, QFF və onlar arasında əlaqə. Atmosfer təzyiqi və havanın temperaturu. Atmosfer təzyiqinin hava temperaturundan asılılığı. Atmosfer təzyiqinin hesablanması. Hündürlükölçəndə standart təzyiqin sazlanması. Sinoptik xəritələr. Atmosfer təzyiqi. Hündürlüyün ölçülməsi. Dəniz səviyyəsinə gətirilmiş hündürlüyün uçuş eşalonuna çevrilməsi. Həqiqi hündürlüyün dəniz səviyyəsinə gətirilmiş hündürlüyə çevilməsi. Uçuş eşalonu. Dağlıq ərazilərdə uçuşlar. Atmosfer təzyiqinin dəniz səviyyəsinə gətirilməsinə dair praktiki numunələrin işlənməsi.

2

2

3

Temperatur və rütubətlik. Havanın temperaturunun şkalaları. Farengeyt. Selsi. Kelvin. Temperaturun çevirmə əmsalları. İstilikkeçirmə. Konveksiya. Adveksiya. Temperaturun sutkalıq gedişi. Parnik effekti. Atmosferdə su dövranı. Sublimasiya. Kondensasiya. Mayenin aqreqat halları və gizli istilik ayrılması. Buxarlanma. Rütubətlik. Rütubətliyin sutkalıq gedişi. Doyma halı və şeh nöqtəsi temperaturu. Kondensasiya səviyyəsi. Nisbi rütubətlik. Temperatur və rütubətliyə aid praktiki məsələlərin həlli.

2

2

4

Buludlar. Alçaq təbəqənin buludları. Laylı buludlar ST, Stratocumulus, SC. Orta təbəqə buludları. Altostratus, AS. Altocumulus, AC. Yuxarı təbəqə buludları. Cirrus, CI. Cirro-Stratus, CS. Cirro-Cumulus. Şaquli inkişaf buludları. Buludların təsnifatları. Buludların miqdarı. Bulud tipləri və onların xüsusiyyətləri. Buludların aşağı sərhəddinin hündürlüyü. Buludların aşağı sərhəddinin hündürlüyünün ölçülməsi. Buludların müşahidə edilməsi. Buludların aşağı sərhəddinin hündürlüyünün təyin edilməsi. Aşağı buludların helikopter uçuşlarına təsiri.

2

2




Buludların yaranması. Buludların növləri. Havanın cəbhə səthi boyunca qalxması. İsti cəbhə. İsti cəbhənin bulud tipləri. Soyuq cəbhə. Soyuq cəbhənin bulud növləri. Atmosfer cəbhələrinin şaquli kəsimlərinin və bulud növlərinin təsvir edilməsi. Müxtəlif bulud növlərinin helikopter uçuşlarına təsiri.

1

1

Kollokvium №1.

2

2

5

Meteoroloji görünüş məsafəsi. UEZ-də görünüş məsafəsi. Maili görünüş məsafəsi. Dumanın növləri. Radiasiya dumanları. Adveksiya dumanları. Buxar dumanları. Cəbhə dumanları. Yamac dumanları. Tüstü. Yerüstü duman. Leysan yağışlar. Yağıntıların meteoroloji görünüş məsafəsinin məhdudlaşmasına təsiri. Laylı buludların meteoroloji görünüş məsafəsinin məhdudlaşmasına təsiri. Meteoroloji görünüş məsafəsinin təyin edilmə metodları. Görünüş məlumatlarının kodlaşdırılması qaydaları. Praktiki məsələlər.

2

2

6

Buzbağlamanın təyin edilməsi. İfrat soyumuş atmosfer yağıntıları. Donma prosesi. Buzbağlamanın tipləri. Buzbağlamanın intensivliyinə təsir edən amillər. Buzbağlamanın təsirləri. Mühərrikin buzbağlaması. Buzbağlamanın TAF kodu vasitəsilə kodlaşdırılması və oxunması qaydaları. Praktiki məsələlər.

2

2

7

Yerüstü küləyin sutkalıq gedişi. Küləyin yaranması üçün meteoroloji şərait. Yerüstü küləyin müşahidə edilməsi. Ölçmə vahidləri. Meteoroloji və aeronaviqasiya küləkləri. Sürətin aeronaviqasiya üçbucağı. Küləyin sürət vahidləri arasında əlaqə. Külək məlumatlarının kodlaşdırılması və oxunması. Tətbiqi məsələlər.

2

2

8

Atmosfer cəbhələrinin növləri. Isti cəbhə. Soyuq cəbhə. Birinci və ikinci dərəcəli soyuq hava kütlələri. Kvazistasionar cəbhələr. Atmosfer cəbhələrində təzyiq şəraiti. Yer kürəsində sabit cəbhə əraziləri. Okklyuzuya cəbhələri. Arktik cəbhələr. Qütb cəbhələri. Aralıq dənizi cəbhələri. Tropikdaxili konvergensiya zonası (TKKZ). Cəbhələrin xüsusiyyətləri. Qütb cəbhələrinin depressiyası. Qütb cəbhələrinin depressiyası zonasında hava şəraiti. Atmosfer cəbhələri zonalarında uçuş şəraitinin qiymətləndirilməsi.

2

2

Kollokvium №2.

2

2

9

Aerodrom üzrə müntəzəm və xüsusi müşahidələr. Aerodrom üzrə xüsusi meteoroloji məlumatlar (SPECI). Hava gəmilərindən verilən meteoroloji məlumatlar (AİREP). Meteoroloji müşahidələrin və ölçmələrin dəqiqliyi. Hava gəmilərindən xüsusi müşahidələr. Müşahidə sistemi və operativ prosedurlar. Yer səthində üfüqi görünüş məsafəsi. Qalxma-enmə zolağında görünüş (RVR). Buludların hündürlüyü. OPMET məlumatlarına dair nümunələrin işlənməsi.

Sinoptik xəritələr. Meteoroloji məlumatların yayımlanması. Aerodrom hava proqnozu (TAF). Peyk məlumatlarının yayımlanması. Xüsusi proqnozlar və xüsusiləşmiş məlumatlar. AİRMET məlumatı. Aerodrom üzrə xəbərdarlıqlar. Xüsusi avadanlıqlar. Külək sürüşmələri. Məlumatların kriteriyaları. Külək sürüşmələri haqqında informasiyalar. Uçuş sənədləri və onların hazırlanması. AİRMET məlumatlarına aid nümunələrin oxunması.



2

2

10

Aerodrom üzrə hava proqnozları (TAF). TAF kodları. ABŞ-da istifadə edilən TAF kodu. TAF kodunun məzmumu və formatı. Əhəmiyyətli dəyişkənliklər qrupları. TAF proqnozunun əsas qrupları. Digər qruplar. Əlavə məlumat bloku. TAF hava proqnozlarının tərtibatı zamanı İCAO-nun tələbləri. İCAO-nun 3 saylı Əlavəsi. TAF koduna aid nümunələrin oxunması. GAMET zonal hava proqnozlarının oxunması.

2

2

11

KN-01 sinoptik kodu. Sinoptik xəritələrin oxunması. Yerüstü hava xəritələri. Təhlükəli atmosfer hadisələri xəritələrinin oxunması. Təhlükəli atmosfer hadisələri xəritələrinin şərti işarələri. Atmosfer cəbhələrinin, konvergensiya zonalarının və digər şərti işarələr. Buludların kod adları. Buludların miqdarı. Küləyin orta sürəti. Təcrid olunan bulululuq. Topa-yağış buludları. Hava xəritələrində şərti işarələr və xəttlər. Təhlükəli atmosfer hadisələri xəritələri. Hündürlüyə görə temperatur və külək xəritələrinin oxunması.

2

2

12

Uçuş qabağı brifinq.. Meteoroloji məlumatların yayımlanması. Aerodrom hava proqnozu (TAF). Peyk məlumatlarının yayımlanması. Xüsusi proqnozlar və xüsusiləşmiş məlumatlar. AİRMET məlumatı. Aerodrom üzrə xəbərdarlıqlar. Xüsusi avadanlıqlar. Külək sürüşmələri. Məlumatların kriteriyaları. Külək sürüşmələri haqqında informasiyalar. Uçuş sənədləri və onların hazırlanması. AİRMET məlumatlarına aid nümunələrin oxunması.

2

2




Kollokvium №3

2

2




Semestr üzrə cəmi:

30

30



2.3.3 Tələbənin sərbəst işin mövzuları və həcmi
Fənn proqramında nəzərdə tutulmuş mövzuların mənimsənilməsini möhkəmləndirmək məqsədi ilə sərbəst iş (Sİ) yerinə yetirilməlidir. Fənnin öyrənilməsi nəticəsində əldə olunan bilik və bacarıqlar Sİ-in hazırlanmasında öz əksini tapmalıdır.

Sərbəst işin həcmi, tərtibatı və qiymətləndirilməsinin kriteriyaları sillabusda izah olunur.

Tələbəyə fənn üzrə semestr ərzində 10 sərbəst işin yerinə yetirilməsi tapşırığı verilir. Sərbəst işlərin tapşırıqları müxtəlif formada (referat, mühazirə mövzuları üzrə problem və praktiki xarakterli tapşırıqlar, məsələ, misallar, sxemlərin və ya modellərin işlənilməsi, fənn üzrə hesablama-cədvəl işləri və s.) ola bilər. Həmin tapşırıqlar fənni tədris edən müəllim tərəfindən müəyyənləşdirilir, kafedra iclasında müzakirə edilir və fakültə dekanı tərəfindən təsdiq edilir.

Sərbəst işlər üzrə məqbullar fənni tədris edən müəllim tərəfindən auditorya saatlarından kənar saatlarda keçirilir.



Sərbəst işlərin nümunəvi mövzuları




Mövzunun adı

IV SEMESTR

1

Atmosfer təzyiqinin dəniz səviyyəsinə gətirilməsi. Hündürlüyün hesablanması



Standart atmosfer və eşalonlaşdırmanın prinsipləri



Hava temperaturunun sutkalıq gedişi



Atmosferdə kondensasiya. Buludların yaranma şəraiti



Buludların təsnifatı. Buludlarda uçuş şəraiti



Atmosfer termodinamikasının elementləri. Atmosferdə adiabatik proseslər



Aeroloji diaqramlar və onların işlənməsi



Atmosfer yağıntıları və yağıntılarda uçuş şəraiti



İldırım şəraitində uçuşlar. Elektrikləşmə



Təhlükəli atmosfer hadisələri və onların uçuşun müxtəlif mərhələlərində uçuşlara təsiri



Meteoroloji görünüş məsafəsi. Aerodromda görünüş məsafəsini məhdudlaşdıran amillər



Külək və onun uçuşlara təsiri. Külək sürüşmələri



Aşağı hündürlüklərdə uçuşların meteoroloji təminatının əsas məsələləri



AİRMET hava məlumatı və onun məzmunu



GAMET zonal hava proqnzu və onun məzmunu

16

Meteoroloji müşahidə və xidmət

17

Uçuşqabağı meteoroloji hazırlıq və uçuş sənədləri

18

Yerüstü hava xəritələri və onların oxunması

19

Barik topoqrafiya xəritələri və onların oxunması

20

Meteoroloji internet saytları və uçuşqabağı hazırlıq zamanı onlardan istifadə



Yüklə 289,73 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin