Ex – kimyəvi;
Eq – istilik;
EV – maddə axını ilə əlaqədar eksergiya;
EU – şüalanma ilə əlaqədar eksergiyalardır.
İdeal iş, ideal mükəmməllik yalnız dönər proseslərdə olur. Xüsusən Karno tsikli ilə işləyən proseslərdə olur. Real proseslərdə dönməzliklə əlaqədar eksergiya balansı tsiklini mükəmməlliyi ilə əlaqədar baş verən itkiləri nəzərə alır. Əgər heç bir itki baş verməzsə, tam izolyasiya olunmuş sistemlərdə eksergetik faydalı iş əmsalı vahidə bərabər olur. Sistemin mükəmməlliyi pozulduqca, eksergetik faydalı iş əmisalı vahiddən kiçik olur. Sistemin eksergenit faydalı iş əmisalı aşağıdakı düstur ilə ifadə olunur.
Düsturdan göründüyü kimi, sistemdə eksergiya itkiləri sıfır olduqda , sisteminin eksergetik faydalı iş əmisalı vahidə bərabər olur.
Sistemdəki hər bir eksergiya növü ayrıca müvafiq düsturlarla hesablanır. Eksergiya itkisi hər bir elementdə baş verən entropiya dəyişikliyinə görə hesablanır.
Entropiyanın hesablanması qurğunun tempraturu və ə. m – in tempraturuına, həmçinin itki baş verən mühitin istilik tutumuna görə hesablanır.
Məlumdur ki, I dönər proseslərdə entropiya dəyişikliyi 0 – ra bərabərdir. II öz – özünə gedən dönməz proseslərdə isə entropiya 0 – dan böyük olur.
Yəni energetik itkilər əsasən prosesin dönməzliyi hesabına baş verir.
Dostları ilə paylaş: |