Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

XIV mətn

Bir günnəri Qarabağ bəylərini Şuşuya iclasa çağırıllar. Sultan bəy də orda olur. İclas qutarannan sora Sultan bəy onnara deyir ki, sizin hamızı sabaha, bürüyünə bizə çağırıram, hamınız gəlin bizə. Sora buların hamısı yığışıf gedillər Sultan bəygilə. Sultan bəy də götürüf çay dəmliyir. Çayı dəmliyəndə çayın içinə bir dənə arpa atır. Çayı tökür gətirir buların qabağına. Çayı içəndə bəyə deyir ki, bəy, o dağa görax hansımız tez çıxajeyıx. Qarabağ bəyi deyir ki, çıxaram, ancax qılçəmi arpa tutuf, yəni dizini da. Bilif ki, Sultan bəy çayın içinə arpa atıf.

XV mətn

Bax, mana elənən söhbəti deyirəm. Mən kəntdə Miri kişini danışdırdım. Deyir ki, Hoçazın başı üsdündə top quruluf, Dığın düzünə top atılırdı. Soltan bəy də əlində durbin baxırdı. Birdən belinnən onatılanı çəkdi topçunu güləllədi. Biz qaşdıx. Qaçanda qışqırdı ki, ə biqeyrətdər, hara qaçırsız? Qayıdın bəri. Si­kund qayıtdıx. Deyir, özü keşdi topun dalına, dedi maa güllə verin. Atdı, atdı, sora düzəldi. Keçdi daşın üsdə oturdu. Papağın götdü başınnan. Özü də deyir, başına həmişə canavar dərisinnən papax qoyurdu. Şalvarının cibinnən uzun əl yaylığı çıxartdı, tərin-zadın sildi. Dedi, soyundurun kopoğlun ermənisini. Durbinnən baxanda görüf ki, bu xaç atır. Türk ordusunun tərkində gəlmiş topçu idi. Burda qələbə çalannan sora deyir, bizi iki gün buraxdı evə. Dedi, gedin evdə paltarınızı dəyişin, aylənizə baş çəkin. Deyir, Abbas­darın ikisin də arvadı vardı, subay olan bircə mənəm. Kəndin altına gələndə bunnarın ağlına gəldi ki, adama bir nişan atsınnar, arvatdar eşitsin bunnar gəlir. Deyir, heş mən atmadım. Bunnarın hərəsi bir güllə atdı. Səhər tezdən bəyin adamları gəldi ki, sizi bəy çağırır. – Ə, biz neynədik, nə iş gördük, niyə bizi çağırır? Getdik ki, bəyin adamları qapıda cərgə duruf, özü gəzinir, üzünün tükü biz-biz duruf. Dedi ki, koppəyuşağı. Mən qızıl pulnan patron almışam ki, siz nişan atıf arvad-uşax qorxuzasız, yoxsa erməniləri vurasız? Alın ə tüfəyləri. Tüfəyimizi də aldıllar, patrondaşımızı da. Dedi, vurun, ə, koppəyuşağını. Sənin canın üçün, deyir, bizi nətər döydülərsə... Bu vaxdı İsgəndər bəyin arvadı Sənubər xanım içəridən çıxdı dedi:

• 
  Ə, bu nə qızmışdıxdı?
  

Deyəndə Soltan bəy üzün ayna çevirdi, bizi buraxdırdı. Gəldi dedi, bunnarı tüfəysiz-zadsız göndərin Ala qayada qarol çəksinnər. Yatsalar Vəhdən erməni gələndə öldürsün, ayıx olsalar bizə xəbər versinnər. Deyir, getdik on beş gün orda qaldıx. Bəyin erkək sürüsü gəlir biz olan yerə. Deyir dedim, bu erkəyin birin tutajam. Deyir, maa yalvardılar ki, ə, bir güllə atmışıx bizi bu günə qoyuf, bir erkək yesək nolar. Deyir, bulara qulax asmadım. Getdim bir erkək tutdum gətdim. Kəsdim, soydum dərisin, qarnın yudum iy çıxmamağ üçün. Əti yığdım qarına, basdırdım ojağa. Belə yedik, bizi döydürəndə hara şallax dəymişdisə quyruğunnan da sıvadıx oranı ki, yumu­şalt­sın.