Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

24. ÖMƏRİN FATMAYA ELÇİ DÜŞMƏSİ
Ömər ağa durur gedir Məhəmməd peyğəmbərin qızı Fatmaya elçiliyə. Birinci bir əkinçi ərəbə rast gəlir. Salaməlöyküm, əleyki­mət salam. Deyir:

– Ömərağa, xeyirdimi, gejənin bu vaxdı hara gedirsən?

(Adətən elçilər gejə gedir. Ona görə ki, nə qız yiyəsi utanmıya qızını ərə verir, nə də elçiyə “yox” deyəndə suyu tökülmüş qarılar kimi kor-peşman qayıdanda onu görməsinnər. Ona görə elçilik adətən gejə olur. İndi bizdə avropeyskidi, günortaya salıflar). Ərəbə deyir ki, mən əmim qızı Fatmeyi Zəhraya elçiliyə gedirəm, – deyəndə ərəb ayağ üsdə keçinif. Deyif, noldu? Deyir, Fatma yaxşı qızdı, onu mən də isdiyirdim. Deyir ki, nolar, sənin də elçiliyini eliyərəm, bəlkə sənə verdilər.

Bir müdəm gedənnən sora Cənab Əli çıxır qabağına. Salam­əlöyküm, əleykimət salam. Ə, əmoğlu, xeyirdimi? Gejənin bu vax­dı ha­ra gedirsən? Deyir ki, gedirəm Fatmaya elçiliyə. Cənab Əli ki­mi bir qüssəli, qürurlu pəhlivan ayax üsdə keçinir. Deyir, noldu, əmoğ­lu? Deyif, Fatmanı mən də isdiyirəm. Deyir, vallah, bir ərəb də maa dedi. Nolar, sənin də elçiliyini eliyərəm. Hansımıza versə, verəjəh.

Gedir Məhəmməd peyğəmbərin evinə daxil olur. Salam-ka­lam. Peyğəmbər deyir ki, əmoğlu, xoş gəlmisən, beş gəlmisən. Bə dərdin nədi? Deyir ki, Fatmaya elçiliyə gəlmişəm. Deyir ki, Allah xeyir versin. Mən səni bəyənmiyif kimi bəyənəjəm. Deyir, yox, mə­sələ heylə deyil. Deyir, nətərdi? Deyir, vallah, əkinçi ərəb də maa dedi, əmim oğlu Əli də. İndi üç elçiliyə gəlmişəm. Bu üç elçi­nin hansını məsləhət bilsən ona verəjəhsən. Məhəmməd pey­ğəm­­bər baxır, baxır, deyir, yox, bu mənnik olmadı. Qoy onda qızım Fat­manı çağırım, kimi desə ona verəjəm. Deyir, qızım, gəl bura. Gəlir. Deyir, qızım, bu şəriyətin işidi, Allahın verdiyi qərardı. Qız ərə getməlidi, oğul evlənməlidi. Mən tam sənə səlahiyyət verirəm. Üç elçi gəlifdi, hansın desən ona verəjəm. Biri əmin oğlu Ömərdi, biri əmin oğlu Əlidi, biri əkinçi ərəbdi. Qız başın salır aşağı, hannan-hana başın qaldırır deyir:

• 
  Qibleyi-ata. Ras ki, məsləhət görürsən, icazə ver bu əmim oğluna sual verim.
  

Deyir:

– Buyur.

Deyir:

– Əmoğlu, saa getsəm mənim aqibətim necə olajax?

Deyir ki, sənin aqibətin bu dünyada zərri-ziba içində itəjəh, amma o dünyan fanidi, o dünyan olmuyajax.

Deyir:

– Çox yaxşı. Bəs ərəbə getsəm nətər?

Deyir:

– Ərəbə getsən, Ərəbistanın çölüdü, bir parç sudu, cəhrədi, daraxdı əyirəjəhsən, darıyajaxsan. Quru çörəhdi, götürəjəhsən, di­şin tutmuyajax. İsdadıf onu udajaxsan. Nə bu dünyan var, nə o dünyan. Bu dünyan da fanidi, o dünyan da.

Deyir:

– Çox yaxşı. Bə əmim oğlu Əliyə getsəm nətər?

Deyir:

– Əmin oğlu Əliyə getsən, bu dünyan qan çanağı içindədi, amma o dünyan əbədidi.

Deyir:

– Qibleyi-ata, məni ver əmim oğlu Əliyə.

Beləliknən, Fatmeyi Zəhranı verillər əmisi oğli Əliyə. Bunu deyən onnan ötrü deyif ki, Fatmeyi Zəhranın dünya­görüşü o dün­yasın əbədiləşdirif. Bu təbliğat onnan ötrüdü ki, ey insannar, siz bu dünyada yaxşılıx eliyin ki, o dünyanız əbədi olsun.