Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

III mətn

Bir dəfə Hajının köçü dağa gedirmiş. Bir erməni də qatırnan duruf Qala dərəsində yolun qırağında. Sürülər gəlif keşdihcə soruşur:

– Ara, bu kimindi?

Deyillər:

– Hajı Məmmədhüsöynün.

– Ara, bu kimindi?

– Hajı Məmmədhüsöynün.

Axırda qatırın g…nə bir çubux vurur, deyir:

– Ara, bax bu da olsun Hajı Məmmədhüsöynün.
IV mətn

Hajı Şirvan tərəfdə bir qış yatağı alarmış. Orda bir ləzgiynən bunun mübahisəsi düşür torpax üsdündə. Bir sürü bunundu, bir sürü ləzginin. O vaxdı da torpax sahibinnən otlax üçün müvəqqəti sahə alır­dı­lar. Bir ləzginin də qış xamına ehtiyacı varmış, Hajı Məm­məd­hüseynin də. Padar düzü deyillər, orda cəhri düşür. Ağsak­qal­lar, qarasakqallar yığışıllar ki, bu yatax kimə qalmalıdı. Deyillər ki, bunu həracca qoyajeyih. Yerə bir xalça tulluyajeyih. Kimin pulu qutarsa, otursun qıraxda, daha çox pulu olan yerin sahibi olsun. Ləz­gi də pullu imiş. Hajının da əlində bir xurcun varmış. Xurcunun ağ­zını açıllar, Hajı da tulluyur, ləzgi də tulluyur, Hajı da tulluyur, ləzgi də tulluyur. Ləzginin pulu qutarır. Ləzginin pulu qutaranda deyir:

– Hajı, mənimki qutardı.

Hajı xurcunu tulluyur, deyir:

– Əyə, mənimkinnən tulla, mənimkinnən tulla.

Özünün böyüklüyün burda da gösdərir. Axırda ləzgi deyir:

– Hajı, Allah xeyrini versin, yer sənindi.

Hajı deyir ki, yox. Bir belə də böldüm verdim saa pulsuz- zadsız, apar otar.

V mətn

Onu tutuf türməyə salıllar. Görüf ki, iki yüz metr aralıda qoyun otarıllar. Orda nazora deyif ki, o qoyunun birinin böyrəyi quru­yuf. Mərcdəşiflər orda. Deyif ki, mən udsam o quzunu kəsəssən verəssən bu dusdaxlara. Mən səyf desəm, saa yüz maat verəjəm. Kəsiflər. Kəsənnən sora baxıf görüflər bunun böyrəyinin biri quruyuf qarnına yapışıf. Onnan sora onu buraxmışdar ki, belə bir adamı həbsdə saxlamağ olmaz.

O vaxdı da 28 Aprel savxozunda qoyunnar qırılırmış. Onu türmədən çıxarıf həmin savxoza baytar həkimi qoyullar. Mühari-bənin qızğın vaxdında rəhmətə getdi.
VI mətn

Köyühdə Salman addı bir kişi olurmuş, yaxşı sanballı kişi imiş. Bunun, üzdən irağ, bir ulağı varmış. Ulağı minirmiş, malın-qoyunun aparırmış otarırmış, qarağannan, qaramuxdan yığıf gətirir­miş təndirə tökməyə. Bir gün bu, Muxor qovusu deyillər, kanalın üsdünnən gedir çıxır Kəhrizdiyə kimi, Köyüyün böyrünnən keçən­də görür ki, erkək sürüsü, qoyun sürüsü, quzu sürüsü, qoş sürsü – hamısı ayrı-ayrı. O qədər var-döylət gedir ki. Görür bu sürü qədər də bir sürü it gəlir daldan çobannarnan. Deyir:

– Ə, bu gedən sürü kimindi?

Deyillər:

– Qaradolax Məmmədhüseynin.

Eşşəhdən aşırılır deyir:

– Ə, bunun dünyadan gözü doymur? Aparın bu eşşəyi də verin ona, bəlkə gözü doya.

Bu çobanın da biri diribaş olur da. Nəysə, bunun ağlına verir, eş­şəyi qatır atın qabağına, aparır köçün arasına salır. Deyir ki, belə-belə. Hacı Məmmədhüseyn köçü dayandırır. Deyir, get o kişini tap gətir bura. O gəlincə bir yaxşı heyvan kəsdirir. Aşbazı-zadı gətirir. Hey­va­nın birini bişirtdirir, birini də kəsir soruğa-zada. O vaxdı atı olan adam çox yük aparırdı. Onda da maydan at modudu, sakit olurdu. Belində də qom olurdu yükü götürmək üçün. Atın birini qomladır, bağladır onu, cəmdəyi də bağlıyır bunun belinə. Yeyillər, içillər. Deyir:

– Belə bir söz demisən?

Deyir:

– Ə qardaş, demişəm. Gözün bir belə var-döylətdən doymur? Ə, bunu neynirsən, sabah öləssən. O ulağı da verdim saa, bəlkə gözün doya.

Deyir:

– Kişi, həqiqi gözüm doymur dünya döylətinnən. Sağ ol, sənin sözün mənə böyük dərs oldu. Bax, o qomulu atı saa bağışdı-yıram, üsdündə bir cəmdək var. O atı min, ulağını qat qabağına get.

Deyir:

– Başına dönüm, heylədi, ulağı ver, atı isdəmirəm.

Deyir:

– Əşi, verirəm da, onu da saa verirəm.

Deyir:

– Yox ey, başına dönüm. O ulağ məni tanıyır, mən də onu tanıyıram. Yaşdı adamam, gedirəm, yolda bir yerdə təxrətə düşəndə ulağ qulağıın irəli-geri, irəli-geri eliyə-eliyə durur orda. Atdı, təpiyi vurdu öldüm getdim. Allah verən ömürü qoy rahat yaşıyım.