Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

15. BAXDINI GƏZƏNİN NAĞILI
Bir nəfərin bəxdi gətirmirmiş, əkirmiş bitmirmiş, əkirmiş bitmirmiş, suvarırmış sel aparırmış. Bir gün deyir ki, dur, arvad, çö­rəh bağla görüm. Vallah, gedəjəm baxdımı gəzəm. Mənim bax­dım harda yatıfdı görüm. Nətər şeydi, hamı əkir-biçir, mən əkdi­yimi ya dolu döyür, ya sel aparır.

Gedir, gedir, görür ki, bir yeri sel basıf. Hamısının baxdı eşələnir, çalışır, bəndi tutur, selin qavağını alır, bir nəfər də bürünüf yatıf. Lıkkaya batıf, ancax qaraltısı görükür. Bu deyir:

– Sən öl, bu mənim yatan baxdımdı.

Əsasını götürür bunun belinə vurur:

– Ə baxdım oğraş, burda nə yatmısan, qalx ayağa görüm.

Bu, yerinnən qalxır.

Kişi qayıdır gəlir. Görür bir quru ağaş var. Bu ağaca belə söy-kə­nir ki, bir az yornuğunu ala, bu ağac şıkkıltıynan uçur. Durur deyir:

– Sən mənim baxdıma bax. Hələ baxdımı oyatmışam, quru ağaş mənə tab gətirmir, oyatmasam nejə olardı.

Ağacı kökünnən belə çıxardanda görür nə? Ağacın altında qızıl küpəsi. Götürür qızıl küpəsini, deyir:

– Hə, baxdım oyandı.

Ağacın divində küpə varmış, ona görə ağac ordan su içə bilmi­yif quruyuf. O qızıl küpəsiynən o kişi varranır. Bütün kasıflara kö­mək eliyir, cütü olmuyana cüt verir, torpağı olmuyana torpax verir.
16. ÜÇ QARDAŞ
Üş qardaşmış, ikisi bunun qoçaxmış. Vururmuşdar İran-Tu­ran, qazanıf gətirirmişdər. Bir qardaşı da mənim kimi yuxu tutuf ya­tıf. Ayıl­mır ki, ayılmır. Bir günnəri qardaşdar deyər ki, biz nətər eliyək ki, bunu yuxudan ayıldax. Bir sürü külfətdi. Bu işıxlı dünya­da gözü­nü bağlıyıf, niyə camaat kimi gedif qazanıf gətirmir? Bu niyə yatıf qalıfdı? Gedər qardaşınnan oturar, yoldaşı buna çay gəti­rər. Deyər:

– Ay qardaş, çalana-çapana, bazara gedənə, dəllallığ edənə, yol gedənə, yol gələnə, yol kəsənə bir rəğbət tapbalısan özündə, bu külfəti dolandırmax lazımdı.

Deyir:

– Bilirsən nə var, qardaş. Xəbərin var sənin?

Deyir:

– Yox, mənim xəbərim yoxdu. Getdiyim yerdə qazancı Allah verir, gətirif külfətimi dolandırıram. Axı sənin külfətinin ahı ərşi-fələyə çıxıfdı ki, bu yatır, bizə qazanc gətirmir.

Bunu yatırdan yatırdıfdı, ay oğul. İlahi insana urza verməlidi. Şükür hakkın dərgahına. İnsana səbir veməlidi. O adam xoşbəxt adamdı ki, ilahidən həmişə özünə səbr isdiyir. Nə qədər səbr isdə-sən, səbrnən oturuf dursan, Allahın da bir heylə xoşuna gəlirsən.

Deyər:

– Durun düşün qabağıma.

Yatan durar buları qatar qabağına. Götürər gedər. Bunnan irəli quyular vardı, su quyusu. Deyif:

– Görürsən bu su quyusunu?

Deyif:

– Görürəm.

Deyif:

– O su quyusu sənindi, dufduru göz yaşı kimi gəlir. Bu sənin gəlirindi, sənin axarındı. Bu quyu da bu qardaşımındı. Bura gəl indi mənimkinə bax.

Baxır görür ki, bir qarannıx quyudu, içi tikan, kötüh doludu, bir damcı su yoxdu. Deyif:

– Bu, mənim taleyimdi. Havaxt Allah-tala mənim gözümü aça­jaxsa, urzamı verəjəhsə, sizinki kimi də duru su gələjəh. Səninki gəlir, sən ona görə özünü qoçax bilirsən. Mən sənnən də qoçağam. Bər­­­dən yavaş-yavaş gedincə mən sənnən də qavax yüyürərəm, amma məni yatırdan var. Hər şey Allahın əlindədi. Şükür Allahın məsləhətinə.