Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

52. EŞQ ABDAL
I mətn

Xındırıstannan Üçoğlanın arasında Eşq Avdal adında bir ojax var. Ora böyüh ziyaratgahdı, hamı ora qurban deyir. Mən özüm xəsdələnəndə ora qurban dedim, getdih orda qurban kəsdih. Ora mü­qəddəs ojaxdı.

Bir bəy olur. Bəyin bir qızı olur Yaxşı addı. Bəyin bir nökəri də olur Xeyri addı. Xeyri bəyin qızına aşiq olur. Bular nə qədər bir-birini isdiyirsə, axırı bəy deyir: “Bu Xeyrini qovun çıxarın bu məhlədən”. Xeyri Avdal-Gülablıdan oluf. Bəy bunu qovuf çıxart­dırır. Bu yemir-işmir, ağlıya-ağlıya gəlir həmən o Eşq Avdal oja­ğının yerinə. Tay o qədər aj-susuz ağlıyır, taqətdən düşüf orda ölür. Öləndə bir dənə kağız qoyur sinəsinin üsdünə ki,

Aşıx Yaxşıya mənnən,

Halın yaxşıya mənnən.

Mən öldüm nakam getdim,

Deyin Yaxşıya mənnən.

Yaxşı bunun sevgilisidi. Kənd adamlarınnan biri bunun meyidini tapır. Kağızı aparıf Yaxşıya verəndə Yaxşı ordan qaçır gəlir həmən o nakam aşiqin cənazəsini qujaxlıyır, o da orda ölür. Oların ikisini də bir məzarda basdırıllar. O günnən bura qədər ora Aşiq Avdal deyillər.

II mətn

Bizim kəntdə qavaxlar quduzdux vardı. Mənim bir yaxın qohumumu it tutdu. Demə, bu itdə də quduzdux varmış. Babamın da həmişə arabası olufdu, atı olufdu. Eşq Avdalın üsdündə yurd-çusu vardı. Orda çörəh hazırrıyırdılar. Mənim babam o çörəhdən gətirif həmən it tutmuş adama verdi, onu quduzdux tutmadı.

III mətn

Uşağı olmuyan adamlar niyyət edif orda yüyrüh qurullar. O yüyrüh yüründüsə, niyyəti hasil olurdu. Yürünmədi hasil olmur. Məhərrəmlikdə qətli orda sındırırdılar.

53. ƏLƏM AĞACI
On yeddi-on səkgiz metr uzunnuğunda bir ağac oluf. Bir ucu basdırılıf yerə, kənarlarında da nərdivan kimi yerləri oluf. Aşur kişi çıxırdı o ağacın başına, orda azan verirdi. Bu kəntdər, ətraf kəntdər hamısı o azanın səsini eşidif savah ertə məhərrəmlikdə gəlirdilər bura. Bilirdilər aşuradı. Onu sovet dövründə isdədilər kəssinnər. Nə qədər elədilər camaat kəsmədi. Getdilər hardansa bir adam gətdilər, ağacı kəsdilər. O adam da burdan çıxıf gedəndə Polatlı kəndinin üsdündə düşdü avariyaya, bir nəfəri vurdu öldürdü. Camaat həmin ağacı aparıf Aşur kişinin ojağında basdırıf. Camaat ildə bir dəfə aşura vaxdı gedif toplaşır ora.

İndi həmin ağac ziyaratgaha çevrilif. Kim aparıf ora nə nəzir qoyursa, gələn il aşura gününə qədər o hasil olur.