Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu azərbaycan folkloru antologiyasi (Cəbrayıl, Ağdam, Laçın, Qubadlı, Zəngilan, Ağcabədi və Kəlbəcər rayonlarından toplanmış folklor nümunələri) baki – “Nurlan“ – 2012

XII mətn

İran şahı deyif ki, Hajı Qaraman, mənnən qabax-qənşər gəl, görəh kim güjdüdü. Bu İran şahı bir tifar minir, əlinə də qamçı yerinə bir ilanı alır, deyir:

– İndi çıx döşümə, görüm sən neyniyə­jəhsən.

Bu da oluf Arazın qırağında. Deyif:

– Gəl, durmuşam.

Deyir ki, sənin nəcabətin ağırdı. Qabaxca sən möcuza gösdər. Deyifdi ki, bala, get Arazın üsdündə ojax qala.

Deyif:

– Ə, uşax işi görmə. Suyun üsdündə ojax yanar?

Bu gedif ojağı qalıyıf, yanmıyıf. Deyif:

– Ay Qaraman baba, yanmır axı.

Deyif:

– Deynən inşallah, yanar Qaraman babamın ojağı.

Orda ojax yalovlanıf suyun üzündə. Onda deyif ki, Hajı Qara­man baba, mənim sənə sözüm yoxdu.
XIII mətn

İlan sümüyü uduf, gəlif Hajı Qaraman babanın qarşısında ağzı açıx duruf. Hajı Qaraman babaya minnət eliyir ki, məni qutar bun­nan. Hajı Qaraman baba bir qadına deyifdi ki, irəli dur, qorxma. Get onun ağzınnan sümüyü çıxart, onnan sora sən olajaxsan tanın­mış adam.

Deyif:

– Qorxuram.

Əl çəkmiyif. Duruf yanında. İlanın ağzınnan sümüyü çıxardıf, onnan sora həmən qadın oluf məşhur bir adam. Kimə əlin çəkirmiş, onnan o yaxşı olurdu.

Bir də yığışıflar oturuflar evdə. Bunun ayləsi görüf ki, kişini çağırıflar çölə. Duruf çölə çıxanda görüfdü ki, ilannarın yekəsi qoşu­­nuyan gəlif duruf qapıda. Deyif ki, biz gedirih İrandakı ilan­nar­nan müharibə eliyirih. Bizə bir dua oxu, biz gedəh. İlana dua oxu­yufdu, gedif. Bunu da qadın arxadan eşidir, görür. Ta çəvril­mi­yif, gedif. Aradan bir həftə keçənnən sora gənə görüf ki, kişini çağı­rıl­lar. Kişi çıxıf qapıya, deyifdi ki, nətər getdız, nətər gəldiz? Deyif­lər elə getdih, elə gəldih bircəciyimizin irtməyi qırıldı. Qalanımıza hessad olmadı. Sənin o duanın hesabına yaxşı gedif gəldih.
XIV mətn

Biz imam övladıyıx. Ona görə də babalarımız qıraxdan qız alıf qırağa qız vermiyiflər. Qudurana Hajı Qaramanın qanınnan verillər, yaxşı olur. Hajı Qaraman baba deyif ki, kim mənim yolumu düz apara, ayrı bir iş görmüyə, ayrı şey yeyib-işmiyə, Allahın köməkli­yinnən onun qanı quduzdar dərmanıdı, tüpürcəyi yaralar məlhəmidi.
XV mətn

Özü də dünyasını dəyişəndə daşdan qalax elətdirifdi. Orda gedif ibadət eliyirmiş, namaz qılırmış. İndinin bu saatında quyu vu­rur­san su çıxmır. Həmən qalağın qırağında namaz qılanda deyiflər:

– Hajı Qaraman baba, burda bir nişangah qoy.

Deyif:

– Neyniyə bilərəm.

Ələmdarrar deyillər, Hajı Qaraman babanın qalağı ordadı. Onun ikisinin arasında bir təpənin yanınnan su çıxıf. Onu Yetər nənəyə ehsan olaraq yaradıf. Deyif:

– Baxın, bu suyu da qoyuram bura, Hajı Qaraman babanın ziyaratına gələn gəlsin arxayın o sudan işsin.

Orda çətinlihnən su çıxır.

Bir də deyif ki, Yetər nənəni elə yerdə basdırarsınız ki, mənim üsdümə gələn onun torpağınnan tutyə götürsün.

XVI mətn

Mir Cəfər Bağırovun vaxdında yığılıllar, deyillər bu nə ojaxdı? Gedin onu dağıdın. Kimi göndəriflərsə, getmiyif. Biri deyif:

– Allah ölümü deyil ha. Atı ver, mən gedim dağıdım.

Deyiflər:

– Ə, otur yerində.

Deyif:

– Nolajax? Üsdümüzü kəsillər da, gedəh.

Gəlir Ələmdarların yanınnan keçəndə at onu salır yerə. Boynu da qırılır, beli də qırılır, elə oradaja məhv olur. Deyillər uçurdunmu Hajı Qaramanın qalağın?

XVII mətn

Təhlədən, Muğannan gələnnər deyillər:

– O Hajı Qaraman babanı sınamısız? Deyirsiniz ki, gedən hər sürü birin orda qurban kəsif getməlidi. İndi o sürüdə hansı ora qur­ban­dısa, özü getsin, orda kəsəh onu.

Qoyun məliyə-məliyə gedif dururmuş qalağın qabağında, onu gətirif burda kəsirmişdər.