Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu dəDƏ qorqud dada gorgud

S.Rzasoyun “şaman-qəhrəman” paradiqması

Müasir dövrün folklorşünaslıq elmində hadisə sayılacaq “Azərbaycan das­tan­larında şaman-qəhrəman arxetipi” əsərinin müsbət məziyyətləri nədir?

Sualın cavabı yeni konseptual baxışla yanaşı, yeni üsulun, yeni metodun elmi piyasaya gətirilməsidir. Bu əsərlə Azərbaycan elmşünaslığında ilk dəfə dialoji əsərin təməli qoyulmuşdur. Elmi-analitik əsərlər, adətən, monoloji tipə aid olur. Lakin S.Rzasoyun adı çəkilən əsəri dialoq üzərində qurulub. İnsanın təbiətdə dialoqu bir xətdə bir neçə elmi isti­qaməti ehtiva edir:

a) mif;

b) totem;

c) antropomorfizm;

d) kult;

e) ritual.

İnsanlıq tarixindən (History Humanite) məlum olur ki, mədəni nailiyyətlərə qovuşmada bütün xalqların payı vardır. Cəmiyyət təbiətdən (insan-təbiət dialoqu) faydalandığı kimi, mədəniyyətlər də biri-birindən faydalanmışdır. Toplumların təma­sı nəticəsində mədəni ortaqlıq təmin olunmuşdur. Alimin for­mul­larla başlayan dia­lo­qu yeni baxışlar sistemini ortama gətirir. Bu, onun subyektiv dünyagörüşündən qay­naq­lanmır, mifik təsəvvürün mahiyyətindən doğur.