Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu qarabağ: folklor da bir tariXDİr III kitab

25. ƏCƏLDƏN QAÇMAQ OLMAZ
I mətn

Bir qadın, bir də İsa peyğəmbər olur. Bu qadının üç qızı olur. Qadın həmişə arzuluyur ki, ilahi-pərvərdigarə, məəm bir oğlum olsun. Bir gün qadın yuxuda görür ki, Allah mına deyir ki, sənin bir oğlun olejehdi, amma on dokquz yaşına çatan günü mən onu sənin əlinnən alajam. Qadın razı olur, təki el töhmətinnən qurtarsın. – Köh­nə vaxtı kəntdə-kəsəhdə çox qızı olana sonsuz deyərdilər, ar­xan yoxdu deyərdilər. – Qadın deyir, ona razıyam, kaş məəm bir oğlum olsun, təki on dokquz il desinnər onun oğlu var da.

Bir gün gəlir bı qadının bir oğlu olur. Bı yekəlir, böyüyür, on dokquz yaşına günnər qalır, sahatdar qalır. Qadın gəlir peyğəmbə­rin yanına, yalvarır, düşür ayağına, sürünür.

– İlahi, mana belə bir səda gəlifdi, mənim uşağımı on dokquz yaşına çatan kimi məəm əlimnən alajehlər. Sən mana köməh elə.

Peyğəmbər bının sızıltısına, bının ahına, naləsinə dözə bilmir, deyir:

– Ay xanım, mən səən uşağını saxlıyajam, sən uşağını gəti, qoy məəm yanımda dursun.

Bı uşağını – oğlunu gətirir bının yanında saxlıyır. Nəysə, oğ­la­nın on dokquz yaşı tamam olan gün olur. Axşamçağı olur. Görür ki, göy gurulduyur, ildırım çaxır. Peyğəmbər elə təsəvvür eliyir ki, yəqin bını ildırım vurajehdi. Tez bı oğlanı çağırır gətirir, basır qava­ğına, iki əlli bı uşağı qucaxlıyıf saxlıyır. Qəfil sel gəlir. Ca­maa­tın yarsı selin bir üzündə qalır, peyğəmbərnən uşax bir üzündə qalır. Uşağı peyğəmbər qucağında sıxıf saxlıyır. Sıxıf saxlıyır, elə bilir ki, qucağında saxlıyıfdı. Sel yatır. Sora arvat yüyürüf gəlir. Deyir ki, bə məəm uşağımı saxlıya bildinmi?

Peyğəmbər deyir:

– Hə, saxlamışam.

Axı, paltar qucağındadı kişinin. Deyir:

– Di ver.

Peyğəmbər əl atır ki, paltarı qalıf qucağında, uşağ özü yoxdu, sel aparıfdı. Deyir:

– Ey peyğəmbər, bəs sən mana söz verdin ki, sənin balanı saxlıyajem. Bəs noldu?

Deyir:

– Sən gör ki, paltarı qucağımdadı, amma uşağın özünü sel aparıf. Demək, yazıya, pozu yoxdu. Sənin balanı Allah aldı apardı, mən onu nətər saxlıya bilərdim.
II mətn

Bir qadın olub, onun bircə uşağı oluf, özü də sevimli uşağı oluf. Neçə dəfələrnən oğlu anadan olub ölüb, biri qalıb. Azreyilə Allah-talla tərəfinnən əmr gəlib ki, o uşağın canını al. Azreyil deyir ki, qurban olum, neçə ildir mən sənə qulluğ eliyirəm, amma mən onu ala bilmərəm. O aylənin elə bil çırağı sönə-sönə, sönə-sönə gəlif, burda indi şamdı yandırmışdı. İndi sən deyirsən onu söndür, mən onu ala bilmərəm.

Deyib:

– Ə, ağlın olsun. Mən deyirəm, Allahın əmridi, amma elə eliyəcəm ki, səndə olmuyacax günah.

Kişi də bir dənə dana saxlıyırmış qapısında. O qədər gözəl heyvanmış, yaraşıxlı. Uşax da bir yaşına, iki yaşına keçibmiş. Bu dananın yanında hərrənirmiş ayna-bayna. Uşağı götürüf qoyur dana­nın üsdünə ki, həvəsdənsin dana. Dana nətər tullanıb-düşürsə, uşax yerə düşən kimi canını tapşırır. Allah Azeriyilə deyir ki, gördün, gü­na­hı səndə görmədi. Onnan sora müsibətə bax dana. Kişi özünü öldü­rür, arvad, uşax. Mən niyə götdüm qoydum dananın üsdünə. Fi­kir verirsən, Allahın verdiyi əmri heş kim geri qaytara bilməz, qurban olum Allaha. Onun hökmü elə hökmdü ki, ağlın paççahlara, şahlara getməsin. Olar böyün verdiyi fərmanı səhər geri oxuyullar.