Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu qarabağ: folklor da bir tariXDİr III kitab

30. ÇALIN, ZURNAÇILARIM, ÇALIN
Bir gün üç nəfər Allah bəndəsi uzax səfərə çıxır. Bir xeyli yol ge­­dənnən sora axşam düşür. Bunnarın yol azuqəsi kutarır, özdəri də hey­dən-taqətdən düşüllər. Fikirrəşillər ki, bir ev olsa, bir az dincə­lif təzdən yollarına davam eliyərdilər. Elə bu niyətlə gəlir­dilər ki, birdən qa­baxdan işıx gələn bir ev görüllər. Yaxınnaşıp qapını döyüllər. Ev yiyəsi deyir:

– Kimsən?

– Allah qonağı isdəmirsiz?

– Allaha da qurban olum, onun qonağına da. Niyə isdəmirik, gəlin.

Ev yiyəsi arvadına işarə verir. Arvadı eyhamı anlayır. Cəld su gətirip qonaxların əlinə tökür. Sora surfa açır, evdə nə varsa tökür surfanın üsdünə. Ev yiyəsi qonaxları surfuya dəvət eliyir, deyir:

– Yeyin, canavarrarım, yeyin!

Qonaxlar bir-birinin üzünə baxıllar. Heş nə başa tüşmüllər. Amma ələş nədi, ajdılar axı! Çar-naçar qalıp yeyillər. Yeməhdən sora ev yiyəsinin arvadı qonaxlara yatmağa yaxşıca yer salır. İsdi ev, ocax yanır, qarın tox, yumşax, təmiz, qu tüku kimi yatacax. Ev yiyəsi qonaxlara deyir:

– Yatın, quzularım, yatın!

Qonaxlar genə mat-məhətdəl bir-birinin üzünə baxıllar. Ürəh­lə­rində deyillər ki, ay balam, bu nədi, bu kişi niyə belə deyir?

Nə isə, genə dinip-danışmıllar. Sakitcə yerrərinə girip yatıllar. Səhər tezdən yuxudan zorla durullar. Genə ev yiyəsi bunnara yaxşı hörmət eliyir. Çay-çörək yedirip yola salır. Qonaxlar sağollaşıp getmək isdiyəndə ev yiyəsi deyir:

– Çalın, zurnaçılarım, çalın!

Bunu eşidən qonaxlar genə bir-birinə baxdılar. Bunnardan biri ta dözməyip sual verir:

– Ay qardaş, bir bizi başa sal, görək, bu nə deməkdi? Gah bizi canavar elədin, gah quzu elədin. İndi də zurnaçı elədin. Axı sən bizə yaxşı hörmət elədin. O hörmət nədi, bu sözdər nədi?

Ev yiyəsi deyir:

– Hə, qardaş, elə ki yol gəlmişdiz, bildim ki, ajsız. Uzax yol­dan gələn canavar kimi acır. Ona görə dedim ki, yeyin, canavar­rarım, yeyin. Sora yatmax isdədiz, dedim yatın, quzularım, yatın. Axı yol gəlip yorulan quzu kimi yatır. İndi də gedirsiz, deyirəm ki, çalın, zur­na­çılarım, çalın. Qonax gəlir, adamın evində sakit durur, amma altdan-altdan hər şeyə göz qoyur, fikir verir. Orda dillənməsə də, elə evi tərk eliyənnən başdıyır qonax olduğu evin əyri-əysiklərini zurna kimi çalmağa. Ona görə də siz gedəndə dedim ki, çalın, zurnaçılarım, çalın.