Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi folklor institutu qarabağ: folklor da bir tariXDİr VI kitab

III mətn

Əlinin atası Alı Çələbini mən görməmişəm. Görənnər deyərdi ki, gedirmiş Hajı Qaramana, Havısdı kəndi varıdı, onun yanınnan el gəlif tökülmüşümüş, cada deərdilər, cadıya. Cada yol deməhdi. Hə dana belə o böyüh yol – Havısdının qabağınnan keçən Hajı Qaramana. Hə, qadan alım, deyərdi, Allahım hakqı, ordan gəldi, yoldaşı dedi, ay Alı Çələbi, neynirsən danışığı, gəl gedəh. Dedi, yox, burda nəysə arvat danışığı da var. Bir oğlan, görüflər, arvadın qavır, öldürür kü, səni qavajıyam, çıx get. Hardan gəlmisən, çıx ged orıya. Hanı sənin şamaxın, yaylığın hanı? Deyəndə deyir, vallah, başımnan aşdım, atdım çətənin başına. Alı Çələvi babam dönür orıya – Əlinin atası. Deyir, nədi bı danışıx? Deyillər, əşşi, yolunnan get, nə bilim nədi? Deyəndə deyif, yox e, bırda yaylıx danışığı var, nədi bı danışıx? Deyəndə gəlin deyir, ay başına hərrənim, hardan gəlmisən? Yıxılır bının ayağına. Nə bilir kimdi, tanımır. Mən yaylığımı açıv atmışam çətənin başına, indi yühlənirih, yaylıx yoxdu orda. Deyəndə deyifmiş orda qırmızı inəh var. Qarqıdan belə çətənə deyirdilər, sarı rəhdə – qamışdan. Gətirin o inəyi bıra, hər kəsindisə, onu kəsəjiyəm, şamaxı qarnınnan çıxsa da, çıxmasa da, onun pulun bı civimnən özüm verəjiyəm. Gedillər inəyi gətirillər, kəsillər. İnəyi kəsillər, deyir, mən yol adamıyam. İnəyin qarnın tez cırın, qarnın çığardın çölə, qursağındadı, qursağınnan çığardax yaylığı. Belə pıçağınan cırıllar, yaylığı inəyin qursağınnan çıxardıllar. Deyir, bala, oğlan, şamaxı budu? Oğlan ayannan gəlir, yıxılır ayağına duz kimi yalıyır. Sən hardan gəlmisən, sən nəsən, nəçisən, mən sənnən əl çəhmiyəjiyəm. Tanıt özunu maa. Deyif, mən Alı Çələviyəm. Şıx Hajı Qasım Çələvinin oğluyam. O bir heylə el ona tabe olur. İnəyin pulun çığardıf sayanda deyir, ayıbdı axı, sən məni qannan qutarmısan. Bı bir belə elinən mən qannı olajağıdım. Allah sənnən irazı olsun. Hələ sana inəh də verəjiyəm, mal da verəjiyəm, səni kirvə tutajıyam. Oğlum olsa, qucuna qoyajiyəm. Hansın deyim?