Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi ­­­­­­­­­­­­­­­folklor institutu­­­­­­­­­­­­­­­­­

2. Təbiətin enerjisi: stixial potensiya mərhələsi.

Varlıq aləmindəki ünsürlərin hamısında atomar hərəkət var. Yer üzündə elə bir varlıq ünsürü yoxur ki, o, atom-mo­lekullardan təşkil olunmasın. Bu atomlar (onların makrokom­binasiyaları və mikrohissələri) aramsız hərəkətdədir. Həmin hərəkət stixial enerjidən qidalanmaqla onu ifadə edir.

3. Canlı təbiətin enerjisi: psixi-instinktiv potensiya mər­­hələsi.

Təbiətin enerjisi özü olaraq qalmaqla canlı orqanizm­lər­də eyni zamanda psixi-instinktiv enerjiyə sublimasiya olunur (sadə mənada: çevrilir). Burada məsələ çox mürəkkəbləşir. Biz hey­van və bitki psixikasını bir tərəfə qoyub, diqqəti insan psixi­ka­sı­na yönəldirik. İnsanın psixikası iki qatdan – təhtəl­şüur və şüur­dan ibarətdir. Bu iki qat hazırda insanın psixika­sı­nın sinxron struk­tur qatlarıdır. Lakin ilahi təkamül (diaxro­ni­ya) baxımından bu­rada əvvəlcə təbiətin stixial enerjisinin təh­təlşüura, təhtəl­şüurdan isə şüura çevrilməsi baş vermişdir. İla­hi arxetiplər var­lıq (yaradılış) aləmində daimi təkrarlan­dığı kimi, stixial enerjinin təhtəlşüurdan şüura sublimasiya olunması daimi pro­sesdir. Burada biz artıq etnoenerji mərhə­ləsinə daxil oluruq.