Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi ­­­­­­­­­­­­­­­folklor institutu­­­­­­­­­­­­­­­­­

diri adam;

ritualda şərti olaraq ölən adam;

ritualda dirilən adam.

Bu, Qəhrəman/Nişanlının kosmoloji süjetdə Yer Ananın ya­nında keçdiyi ritualın funksional struktur sxemidir: diri-ölü-diri.

– Qəhrəman/Nişanlının “ölüb-dirilməsi” sxeminin “ölüb-doğulma” olduğunu süjetüstündə Kərəmin Haqq aşığı ol­masını son olaraq Hüsniyə xanımın elan etməsi təsdiq edir. Hüs­niyə xanım hamıya elan edir ki, Kərəm Haqq aşığıdır. Bu, Kə­rəmin təsəvvüfi kodla Haqq aşığı adlandırılması, kos­mo­lo­ji kodla Nişanlı/Qəhrəman adlandırılmasıdır.

– Adlandırma kosmoloji düşüncədə birbaşa doğu­luş/ya­ra­dılışla bağlıdır. Mifologiyada bir element doğulmasa, ad­­lana bilməz. Bir elementə ad verilirsə, demək, o do­ğul­muş­dur.

– Beləliklə, Kərəmin Hüsniyə xanım tərəfindən Haqq aşı­ğı adlandırılması kosmoloji kodla doğulmadır: inisiasiya ri­tu­alında yeraltına enən Qəhrəman öz köhnə statusunda ölür və Yer Ana onu Nişanlı/Qəhrəman statusunda doğur.

– Toy elan olunması hər iki kod (təsəvvüfi və kosmo­lo­ji) üzrə sınağın başa çatması, tamamlanması deməkdir.

– Göründüyü kimi, Kərəm Xaosun mərkəz-nüvəsində üç mər­hələli sınaq/imtahandan keçir: Paşanın yanında bir­pil­lə­li birinci mərhələ, Hüsniyə xanımın qızlarla icra etdiyi üç­pil­lə­li ikinci mərhələ və qəbristandakı birpilləli üçüncü mər­hə­lə.

– İndi Qəhrəman/Nişanlı öz nişanlısı ilə birlikdə Kos­mo­sa dönməlidir.