§ 10. Kərəm xaoslaşdırılmış kosmik məkanda
Dastanda Keşişin toya hazırlıq adı altında aldığı üç aylıq müddət başa çatandan sonra Ziyad xan və Kərəm böyük bir dəstə ilə keşişin evinə yola düşürlər. Kərəm səbr etməyib atını çapa-çapa sürür. O, yolda iki nəfərə rast gəlir və onlardan Keşişin Əslini qaçırdığını öyrənir:
“Dedilər:
– Kənddə bir keşiş var, onun yanına getmişdik ki, kitaba baxdıraq, gedib gördük, köç-külfətiynən köçüb gedib.
Kərəm bunu eşidəndə, az qala, ağlı başınnan çıxdı”108.
Bu, Əsli oğurlanandan sonra Kərəmin onun haqqında aldığı ilk məlumatdır. Kərəmin həmin iki adamla söhbəti ilk baxışda adi bir xəbəralma dialoqudur. Lakin Kərəmin bundan sonrakı hərəkət-fəaliyyətinin məhz bu xəbərləşmə-dialoqlar əsasında qurulduğunu nəzərə aldıqda, bu, adi bir söhbət, xəbəralma yox, süjetyaradıcı formuldur. Onun sabit münasibətlər strukturunu formalaşdırması belə xəbərləşmə-dialoqların bütün süjet boyunca ritmik şəkildə təkrarlanmasında ifadə olunur. K.Levi-Strosun yazdığı kimi, təkrarlanma xüsusi funksiya daşıyır və mifin strukturunu aşkarlayır109.
Kərəmin xaosa səfəri də bir süjet kimi bu ritmik təkrarlanan dialoq-xəbərləşmələrdən təşkil olunur. Bu formul “səfərin” materialını təşkil edən digər süjetyaradıcı formullarla birgə süjeti həm kosmoqonik hadisə kimi təşkil edir, həm hərəkətə gətirir, həm də etnokosmik akt-hadisə kimi mənalandırır.
Dialoq-xəbərləşmə bütün hallarda iki tərəfi nəzərdə turur: Kərəm və onun tərəf-müqabili. İndiki halda tərəf-müqabil(lər) insandır. Bu, İnsan-İnsan dialoqu olmaqla Kərəmin hələ «kosmosda – bu dünyada – dirilər dünyasında» olduğunu göstərir.
Dostları ilə paylaş: |
