| Dialoqun süjetaltı forması: aktiv (ikitərəfli) xəbərləşmə.
– Süjetüstündə dağ Kərəmə cavab vermir. Lakin iki fakt: birincisi, Kərəmin sonrakı dialoq-xəbərləşmələrində qeyri-insani varlıqların ona insan kimi dil açaraq cavab verməsi, ikincisi isə, Kərəmin dağa dediyi şeirin üçüncü bəndində “dağın verdiyi cavabın” süjetaltının izi kimi qorunaraq qalması Kərəmin dağla passiv dialoqunun altında yatan aktiv dialoqu bərpa etməyə imkan verir. Belə ki, Keşiş Əslini yaşadıqları Zəngi kəndindən oğurlayıb heç kəsin, o cümlədən Kərəm(gil)in bilmədiyi naməlum istiqamətə aparmışdır. Lakin Kərəmin dağa müraciətlə dediyi şeirin üçüncü bəndində məlum olur ki, Kərəm Əslinin haraya qaçırıldığını həm də bilir:
Dərdli Kərəm bu eşq ilə bişmişdi,
Sevda üçün can-başından keçmişdi;
Əsli, keşiş Xoy üstünə köçmüşdü,
Yol verməyin, başı dumanlı dağlar!111
Beləliklə ziddiyyət alınır: Kərəm Əslinin haraya qaçırıldığını həm bilmir, həm də bilir. Əlbəttə, bu ziddiyyətin dastanın təsəvvüfi strukturu səviyyəsində izahı vardır. Kərəm kəramət əhlidir: onu himayə edən fövqəlqüvvələr Kərəmə Əslinin hara qaçırıldığını əyan edə (xəbər verə) bilərlər. Lakin unutmaq olmaz ki, qeyb aləmi ilə bağlı informasiyanın əldə edilməsi mediasiya aktı vasitəsilə mümkündür. Kərəm, yaxud başqa bir kəramət sahibi, fərqi yoxdur, o, mediasiya etmədən məlumat ala bilməz: məlumatı almağın bütün hallarda üsulu, vasitəsi və rejimi var:
Dostları ilə paylaş: |
