§ 10.07. Qızla/İnsanla xəbərləşmə: etnokosmik identifikasiya Kərəmin Ev/Bağla xəbərləşməsindən sonra ilk identifikasiya formuluna rast gəlirik: “Kərəm Əslini axtara-axtara bağı gəzirdi, baxdı ki, kənardakı gül bağında bir qız seyr edir. Kərəm elə bildi ki, bu, Əsli xandı”118.
Kərəmin qızı Əsliyə oxşatması süjetüstündə bir bənzətmə hadisəsidir. Lakin belə oxşatmaların süjetin sonrakı həlqələrində təkrarlanması onların sadəcə oxşatma hadisəsi yox, mətnin kosmoloji strukturuna daxil olan etnik identifikasiya formulu olduğunu göstərir.
İdentifikasiya epik struktur səviyyəsində qəhrəmanın sınaq formullarına aiddir. O, hər dəfə öz sevgilisini tanımaqla əsl qəhrəman, həqiqi sevgili olduğunu pillə-pillə sübut edir. Lakin identifikasiyanın, bizcə, kosmoloji (ritual-mifoloji) struktur baxımından daha dərin mənası var. Bu cəhətdən, Kərəmin bağda Əsliyə oxşar qıza rast gəlməsi təsadüfi deyil. Qara Keşiş hər yeri tilsimləmiş, o cümlədən qızı da tilsimləyərək Əsliyə oxşatmışdır. Məqsəd Kərəmi hədəfdən yayındırmaq, kosmik nikaha yol verməməkdir. Kərəm bu dəfə də dialoq-xəbərləşmə ritualı keçirir. Bu xəbərləşmə ondakı informasiyanın zənginliyinə görə bizə çox şey deyir. Belə ki, yuxarıdakı xəbərləşmələrin heç birində Kərəm heç nəyi Əsliyə bənzətmir: bu dəfə isə bənzədir.
