Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi ­­­­­­­­­­­­­­­folklor institutu­­­­­­­­­­­­­­­­­

§ 12.16. Qızlarla xəbərləşmə: etnokosmik

identifikasiya
Yoluna davam edən Kərəm Bayaziddə içində Əsliyə ox­şar olan bir dəstə qıza rast gəlir: “Kərəm baxdı, qızların için­də bir qız var ki, misli, bərabər yoxdu. Kərəmin ağlı ba­şın­nan çıx­dı, aldı sazı, (3 bəndlik şeirlə – S.R.) görək nə dedi:
Sofi lələm, bu gün bir gözəl gördüm,

Qüdrətdən çəkilib qara qaşları.

İstədim ki, nazlı yarı dindirəm,

Aşıq öldürməkdi, bildim, işləri...”¹⁶⁸

Bu, əvvəlki hallarda olduğu kimi qızlarla dialoq-xəbər­ləş­mədir. Süjetüstü formasına görə passiv (birtərəfli) xəbər­ləş­mədir. Kərəmin qızların içində həmin qızı görərkən Əslini ya­­da salması, “ağlının başından çıxması” istər təsəvvüfi kod­la, istərsə də kosmoloji kodla ekstaz təcrübəsidir. Bu da öz növ­bəsində Kərəmin çalıb-oxumasını ekstaz təcrübəsinin tər­kib hissəsi olan etnokosmik identifika­siya xarakterli dialoq-xə­bərləşmə kimi qəbul etməyə imkan verir.