Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi ­­­­­­­­­­­­­­­folklor institutu­­­­­­­­­­­­­­­­­

§ 13.06. Yalançı bəyin Həqiqi bəylə əvəzlənməsi
Kərəm və Əslinin haqq aşiqləri olduğunu bilən paşa Ke­şiş­dən qızı nə üçün Kərəmə vermədiyini söyləyir. Keşiş iki sə­bəb göstərir:

Birincisi, özü – erməni, Kərəm – müsəlmandır;

İkincisi, Əsli başqasına nişanlıdır.

Bunlardan birincisi süjetüstü (sonrakı/sonuncu) motiv, ikin­cisi süjetaltı (ilkin/kosmoloji) motivdir.

Kosmoloji motiv dastanın kosmoloji strukturunun bər­pa­sı baxımından bizə çox qiymətli fakt verir. Beləliklə, məlum olur ki, Əslinin nişanlısı var. Lakin bu, Oğuz eposu və ritual-mifo­lo­­ji dünya modelinin mühüm funksioneri olan Yalançı nişan­lı­dır:

“Keşiş dedi:

– Əvvəla, mən erməniyəm, o – müsəlman. İkinci də, mə­nim qızım nişanlıdı.

Paşa döndü, Əslidən soruşdu ki:

– Qızım, sən nişanlımısan?

Əsli dedi:

– Paşa, məni burada özləri güclə bir oğlana nişan qo­yub­lar. Ancaq mən Kərəmdən başqasına getməyəcəyəm”²⁵¹.