Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi ­­­­­­­­­­­­­­­folklor institutu­­­­­­­­­­­­­­­­­

§ 6.3. Yağmalanan obyektin kosmoloji strukturu

Kafirlərin yağmaladığı obyekt Salur Qazanın evidir: “Al­tun ban evlərin kafərlər çapdılar, qaza bənzər qız-gəlini çı­ğı­rış­dırdılar. Tölə-tölə şahbaz atlarını bindilər. Qatar-qatar qı­zıl dəvələrini yetdilər. Ağır xəzinəsini, bol aqçasını yağ­ma­la­dı­lar. Qırq incə bellü qız ilə Boyı uzun Burla xatun yesir get­di. Qazan bəgün qarıcıq olmuş anası qara dəvə boynında asılu getdi. Xan Qazanın oğlı Uruz bəg üç yüz yigidlən əli bağlu, boynı bağlu getdi”³⁰³.

Kafirlərin yağmaladığı canlı-cansız – nə varsa – hamısı yağ­malanan obyekt/evin struktur elementlərini təşkil edir. Bun­lar kosmoloji struktur baxımından aşağıdakı ele­ment­lər­dən ibarətdir:

Yaşayış evi: – altun ban evlər;

Ev əhli: qaza bənzər qız-gəlin;

Heyvanat: tölə-tölə şahbaz atlar; qatar-qatar qızıl də­və­lər;

Maliyyə vahidləri: ağır xəzinə, bol aqça;

Evin sahibəsi: qırx incə belli qızla Boyu uzun Burla xa­tun;

Evin böyük sahibəsi: Qazanın anası;

Evin oğlu və varisi: Uruz bəy və onun üç yüz igidi.

Beləliklə, Salur Qazanın evinə aid nə varsa – hamısı yağ­malanır. Bu, S.Qarayevə görə, ritual kontekstdə Qazanın hakimiyyətdən məhrum edilməsi/salınması deməkdir³⁰⁴.