Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi məHƏMMƏd füzuli adına Əlyazmalar institutu
Yüklə 4,57 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- HÖRMƏTLİ ELZA XANIM, ƏZİZİM PAŞA
- ƏLİ KƏRİMƏ HƏSR OLUNMUŞ ŞEİRLƏR Xəlil Rza Ulutürk Şair Əli Kərim yada düşərkən
- Çağırır Göyçay məni
- Sərdar Əsəd Mavi nəğmələrin sahillərində
SON SÖZ Kitab sona çatmaqdadır. Elə bil Əlidən iyirmi səkkiz il əvvəl deyil, indi ayrılıram. Həmin qüssə, həmin təəssüf, həmin kədər… Birjə əvvəlki kəskin reaksiya yoxdur, təbii bu, qojalıqdandır. Görən iç dünyamda Əli Kərimdən nələr qaldı? Əlinin mənəvi dünyasının zəngin xəzinəsindən javan nəslə nələri gətirə bildim? Əvvəljə güman edirdim ki, çox şey. Qanrıldım. İlahi, bu möjüzəli xəzinədə nələr gördüm. Əli şeirinin misralarından yaqutlar, almazlar, zümrüdlər bərq vururdu. Heç əksilməmişdi bu xəzinə. Deməli, mən çox jüzi bir şey götürə bilmişdim. Görəsən bir də həmin xəzinəyə qayıtmaq mənə qismət olajaqmı? Bu yandan da ömrün sahili görünür artıq. Kitabı mən niyə belə gej yazdım? Çoxdan yazmalı idim Əli haqqında xatirələrimi. Hətta formasını da müəyyənləşdirmişdim. Əlinin məzarına gül qoymağa gəlmişəm. Görürəm qəbir yoxdur, amma Əli dayanıb orada, onun ölümünü, dəfnini, başqa hadisələri danışıram və deyirəm ki, «nə yaxşı bunların hamısı yuxu imiş». Sonra «Xatirələr»i yazmağa başlayanda hiss etdim ki, bu uzun mətləblər bir yuxuya sığmaz. O «yuxudan» qalansa Əlinin park-qəbristanlığının girəjəyindəki heykəlidir. Onunla da söhbətləşmişəm. Dünyada nələr baş verdiyini də danışmışam. Heç bir heyrət, filan izhar eləməyib. Bu dünyada qoyub getdiklərini yaxşı tanıyırdı Əli. Müdrikdir Əli. Hərdənbir sifətində təkjə ona məxsus bir ilıq təbəssüm zühur edir. Yenə özümə sual verirəm, nə üçün «xatirəni» belə gej yazdım? Bəlkə mən Əli Kərimi axıra qədər dərk etmək istəyirdim? Dərk edə bildimmi? Yox! Bəyəm dünya sona qədər dərk olunandırmı, Azərbayjan poeziyasının hansı dühası axıra qədər dərk olunub? Kitab nejə alındı? Adına layiq olajaqmı? Özü demiş «bu da bir sirri-xudadır». Dünyada gözəl bir oğlan vardı Göyçayda doğulmuş. Dünyada pak bir kişi vardı. Dünyada həssas bir ata vardı. Dünyada saf və müqəddəs bir insan vardı – ətəyində namaz qıl. Dünyada təp-təzə bir şair var idi – zəngin və sadə, mürəkkəb və aydın, lap aydın, şəffaf. - Var idi nədir?!!! - Var! Var!! Var!!! Vaaar!!!! 15 mart 1997-ji il
Mən kitabda Əli haqqında yazılmış şeirlərin çox getməsini arzulayıram. Mətndə yazmışam ki, Əli S.Vurğundan sonra haqqında ən çox şeir yazılan bir sənətkardır (Anar da atası haqqında yazılan bütün şeirləri toplayıb xatirələr kitabına daxil etmişdir). Mən bilən Əli haqqında çox şeir yazılıb. Əlini çox istəyən şairlərdən xahiş edib onları qısa bir zamanda toplamaq, seçib yaxşılarını kitaba daxil etmək olar (bəzilərini ixtisarla). Güman edirəm ki, kitab barədə öz rəyinizi tezliklə bildirəjəksiniz.
18.III.1997 MÜNDƏRİJAT Qara teleqram 3 Əbədiyyətə gedən yol 15 Əsl şairlərin tərjümeyi-halları onların öz əsərləridir 125 Azərbayjan poeziyası Əlini gözləyirdi 129 Əzəli, əbədi 151 Ölümün zirvəsi – şəhidlik – şəhidliyin zirvəsi – Nəsimilik 174 Göz yaşında islanar bayatılar, ağılar 183 Ölümlə üzbəüz 190 Üç poema 197 Bir pyes 273 Bir roman 298 Bir povest 361 Üç hekayə 394 Damjılar 409 Ölümündən sonra 418 Etiraf 422 Son söz 426 ƏLİ KƏRİMƏ HƏSR OLUNMUŞ ŞEİRLƏR Xəlil Rza Ulutürk Şair Əli Kərim yada düşərkən - Qələm, kağız qoyun – dedi – qəbrimə! Yazmaqdan, yanmaqdan doymayan şair. Neçin yer dağılmır? – şair məzarı Yerə basdırılmış vulkan kimidir! Çağırır Göyçay məni Əlimdən yapışmayıb, ürəyimdən yapışıb çağırır Göyçay məni. Saçaqlı söyüdlərin salxımından süzülən göy güzgülü çay məni. Payızın sazağından partlayıb şəzdi axan iri narlar çağırır, Hündür, sal qayaların dərin yarıqlarından qışdan yaya saxlanan təmiz qarlar çağırır. Çağırır palıdların zirehlənmiş qolları, Dolu və gürşad döyən qədim Şirvan yolları. Mənjə daha parlaqdır o yerdə Ay da Gün də. Ulduzlar Günəş boyda, bulaqlar çay güjündə. Ağajlar… üstündə bar yaqut, jəvahir kimi, Bar gətirib baş əyən böyük bir şair kimi. O, bu təbiət qədər saf, qüdrətli oğuldu. O, bu yerdə doğuldu. Hansı bir qartallasa dünyaya qoşa gəldi, Baxışları beşikdən ulduzlara dikildi. O, bu yerdə od içdi bulaqların ovjundan. Boz nənnisi asıldı bəlkə tut ağajından, bəlkə də ildırımlı buludların ujundan! Mənə çinar göstərin, günəşə çatsın boyu, Kökü yer kürəsinin bağrından içsin suyu. Qanında budaq-budaq xırda çaylar çağlasın, başında papaq-papaq quşlar yuva bağlasın. Mənə tufan göstərin, dolsun dar keçidlərə, çıxış tapa bilməsin. qışqırdığı kahada dağları silkələsin! Gedəm gərək seyr edəm orda gümüş göyləri, Şair çiyinlərilə genişlənmiş göyləri. Şair surəti Çüxmaz ürəyimdən o gözlər mənim, Ürəkdən su içən işığı vardı. Görüşsəm onunla gündüz bir anlıq, Könlüm gejələr də işıqlanardı. Mənim gözüm qalıb o gözdə, qaşda, Dupduru, apaydın jizgilərində. Uşaqlıq, təmizlik lap ilk baxışda, Böyüklük, yetkinlik xeyli dərində. Qaş qara, göz qara, kirpiklər qara… Üzü ağ…
aydan da, günəşdən də ağ. Mən harda görmüşəm bu aydınlığı, Gərək ki, Göy göldə görmüşəm anjaq.
Bir gölə bir dəniz nur töküləndə. Dərin maviliyə işıq düşəndə, Sular başdan-başa zümrüdləşəndə. Sal qayalar kimi möhkəm çiyinlər, Janlı əzələlər palıddan mətin. Səhərə bənzəyən bir ağ köynəkdə Bahadır balası şeirin, sənətin! Pəhləvan deyildi. Anjaq hər sözü Ağırdı, güjlüdü pəhləvan kimi. Qızıl qoparardı söz qayasından Qaya çarpan kimi, dağ yaran kimi. Hər gün söz üstündə qolu çirməkli, Damarlar – dolaşıq dağ jığırları. «Kür, sənə bənzəyən nəğməm olaydı…» Keçərdi könüldən Kürün axarı. Keçərdi Şamxorun küçələrindən, Ağsudan, Göyçaydan sözlü-suallı. «Yollar kənarında pinəçilər var, Alim təfəkkürlü, şair xəyallı». Ömründə heç kəsdən gileylənmədi Muğan bərəkətli şair xilqəti. Hamıya səadət, sevinj paylayıb Özü qəm yeyərdi, o da xəlvəti. Onun qarşısında suçluyam bir az, Neçin mən qoruya bilmədim onu? Qəlbimizdə bitən o qızıl gülü, Ana torpağımın şair oğlunu! Təmkin Deyirlər şairlər çılğın, sərt olur, Bəzən çaylar kimi aşıb-daşırlar. Gahdan qəzəblənir, gahdan pərt olur, Tez-tez ipəkləşir, poladlaşırlar.
Mən onda görmədim bu sifətləri. Kiçik yumruğunda həbs eləmişdi Qəlbində qışqıran qiyamətləri. Onun tufanları içəridəydi Üzdə sakit olan ümmanlar kimi. Ətəyi çiçəkli… dərinlikləri Bəbirli, qaplanlı ormanlar kimi.
Yadımdan çıxmayır sakit durması, Sənət güləşində səssiz-səmirsiz Sözün arxasını yerə vurması. Böyük məjlislərə, gur salonlara Bizim hamımızdan çox yaraşardı. Anjaq kürsülərdə görmədik onu Kürsüdən yüksəkdə küysüz yaşardı. İynə tikanların, boz yarpaqların, Bəzən külək qıran sıx budaqların, Üstündə yetişən gülöyşə narlar Yəqin ki, beləjə əmər günəşi. İçər quraqlıqda son damla mehi Səssiz-səmirsiz. Açıb geniş-geniş qanadlarını, Çovğuna, gürşada məhəl qoymayan Səhra qartalları, dağ qartalları Yəqin ki, beləjə süzər göyləri Səssiz-səmirsiz.
Bir qələm götürdü, bir yarpaq kağız. Kağız dan yeri tək işıqlı, təmiz. Ölümün gözünə ölüm hökmütək Yazdı son şeirini Səssiz-səmirsiz. Göyçayda bəzəksiz bir məzar durur, Nə qədər istəkli, nə qədər əziz. Vətən güllərini qoyub üstünə O qəbri qızıla tutmalıyıq biz, Səssiz-səmirsiz.
Şair Əli, şeir gətir yuxuma! Şair Əli, utanıram şeirdən, Şair Əli, bu şeirimi oxuma! Yaddaş Başınız üstdən baxan O ömür tarixini Nəqqaş baxışımızda Naxışlayır gözümüz. Əbədi bir çələngə Qəlbimizdən açılır İki çiçəkli kəlmə: «Şair Əli» sözümüz Dinməz ad-sanınızda Adımız adsızlaşıb… Susub sağ yanımızda – Başda oturmusunuz. Şərəfli söhbətlərin Başında durmusunuz! Yumşaq-yumşaq qəzəbin, Hamar-hamar qılınjın Kəsərlə şöhrətlənən Taleyində əriyən, Kəsiləndə ayağı, Başı ilə yeriyən Yaralı bir aşiqin Səpmisiniz odunu Gah alışan, gah sönən İldırım çətrimizə… Əvvəl qonaq tək girib Əbədi qaldığınız Dost ürəkli hər evdən İndi yolunuz düşüb Arxanızja üşüyən Yanar xatirəmizə! Bir boy orda göründü… Burda bir səs çinləyər… Handasa dinməz durub Gün altında… Kölgədə…
İrəlidə danışır, İrəlidən dinləyir – Oturub son jərgədə. 17 may 2012-ji il saat 13:00-da Əli müəllimə yeni, qutuda kolonka verdim. Yüklə 4,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|