Azərbaycan miLLİ elmlər akademiyasi zoologiya institutu

Dissertasiya mövzusu üzrə çap olunmuş elmi işlərin
SİYAHISI

1. 
   Musayev M.Ə., Yolçiyev Y.Y., Əhmədov E.İ., F.Z.Məmmədova. Koksidi və koksidiozların biokimyası / Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Baytarlıq İnstitutunun yaradılmasının 100 illik yubileyinə həsr edilmiş beynəlxalq elmi konfransın materialları, Bakı, Nərgiz-R, 2002, səh.306-312.
   
2. 
   Əhmədov E.İ., Məmmədova F.Z. Məmmədova S.M. Yerli toyuq сinsləri eymeriozunun patogenezi (Apicomplexa, Coccidia, E.tenella) // AMEA Zoologiya Institutunun XXVIII Əsərləri, 2006-cı il, Bakı, Elm, s.170-175
   
3. 
   Musayev M.Ə., Yolçiyev Y.Y., Əhmədov E.İ. Mədətov R.İ. Eimeria tenella (Apicomplexa, Coccidia) parazitinin yerli toyuq cinslərindən olan cücələrin qan zərdabı zülallarına təsiri // AMEA Zoologiya institutunun əsərləri, 28-ci cild, 2006, s.651-660.
   
4. 
   Əhmədov E.İ. E.tenella ilə yoluxdurmanın yerli cinsdən olan toyuq cücələrinin qaraciyərində və qan zərdabında immunoqlobulinlərin miqdarına təsiri // Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri I cild. Bakı, Elm, 2008, s. 12-17.
   
5. 
   Əhmədov E.İ. E.tenella (Apicomplexa Coccidia) parazitinin yerli toyuq cinsindən olan çil-çil cücələrin qaraciyər zülallarına təsiri // AMEA Naxçıvan bölməsi, Xəbərlər, təbiət və texniki elmlər seriyası, №4, Naxçıvan 2009, s.174-179
   
6. 
   Əhmədov E.İ. E.tenella (Apicomplexa Coccidia) parazitinin yerli toyuq cinsindən olan cücələrin qaraciyər zülallarına təsiri // Azərbaycan Milli EA “Xəbərləri” Biologiya elmləri seriyası, 2010, cild. 65, № 1-2. s.137-140.
   
7. 
   Əhmdov E.İ. Eksperimental koksidioz (Eimeria tenella) zamanı cücələrin qan zərdabının zülal fraksiyaları // Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinın əsərləri, 2-ci cild, Bakı, Elm 2010, s. 22-27.
   
8. 
   Topchiyeva Sh.A., Ahmadov E.I. The activity of phosphatase in the jejunum of coccidiosis (Apicomplexa, Eimeriidae, Eimeria tenella)// Proceeding of the WSEAS International Conference / Recent Researches in Chemistry, Biology, Environment and Culture. Montreux, Switzerland, December 29-31, 2011, p.115-118.
   
9. 
   Əhmədov E.İ. Artemisia absinthium-un yerli cinsdən olan çil-çil toyuq cücələrinin eksperimental koksidiozu çəki artimina təsiri // Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyəti» 3-cü cild . Bakı, Elm 2011, s. 64-72.
   
10. 
    Əhmədov E.İ. Eksperimental koksidioz (Eimeria tenella) zamanı cücələrin qaraciyərinin bəzi immunoloji göstəriciləri // AMEA Zoologiya Institutunun XXIX Əsərləri, 2011, Bakı, Elm, s.66-75.
    
11. 
    Ахмедов Э.И. Изменение белкового состава сыворотки крови цыплят, леченных байкоксом при экспериментальных кокцидиозах (Coccidia, Eimeriidae, Eimeria tenella) // Bicниk Запорiзького Нацiонального Унiверсiтету, Бiологiчнi науки, №1, Запорiжжя 2012, с.28-35.
    
12. 
    Əhmədov E.İ. Artemisia absinthium-un Eimeria tenella ilə yoluxdurulmuş toyuq cücələrinin qaraciyər zülallarına təsiri // AMEA Zoologiya institutunun əsərləri, Bakı 2012, cild 30, №1, s.43-50.
    
13. 
    Əhmədov E.İ. Artemisia Absinthium-un kliniki sağlam yerli cinsdən olan çil-çil cücələrin hematoloji və biokimyəvi göstəricilərinə təsiri // Azərbaycan Aqrar Universitetinin əsərləri, Gəncə, 2012, №2, s.87-89.
    
14. 
    Əhmədov E.İ. Baykoksun eymeriozun müalicəsi zamanı yerli cinsdən olan toyuq cücələrinin qan zərdabında ümumi zülalın miqdarına və fraksiya tərkibinə təsiri // Lənkəran Dövlət Universitetinin Elmi xəbərləri, Riyaziyyat və təbiət elmləri seriyası, 2012, s.90-101.
    
15. 
    Ахмедов Э.И. Гематологические показатели цыплят местных черных пород при экспериментальных эймериозах – Eimeria tenella // Bicниk Запорiзького Нацiонального Унiверсiтету, Бiологiчнi науки, №2, Запорiжжя 2012, с.29-35.
    
16. 
    Ахмедов Э.И. Влияние байкокса на белковый состав печени цыплят при экспериментальном кокцидиозе // Bicниk Одеського Нацiонального Унiверсiтету, випуск 4(29), том 17, 2012, с.7-15. http://seriesbiology.univer.kharkov.ua/ukr/17(2013)/pdf/5.pdf
    
17. 
    Ахмедов Э.И. Влияние кокцидиоза на содержание аминокислот в печени цыплят // Вестник Харьковского национального университета имени В.Н. Каразина, серия Биология, Вып. 16, №1035, 2012, с.32-36.
    
18. 
    Ахмедов Э.И. Клиническая картина и паталогоанато-мические изменения в организме цыплят при экспериментальном эймериозе (Eimeria tenella) // Bicниk Запорiзького Нацiонального Унiверсiтету, Бiологiчнi науки, №1, Запорiжжя 2013, с.34-39
    
19. 
    Əhmədov E.İ. Eksperimental eymeriozun (Eimeria tenella) müalicəsi zamani müxtəlif cinsdən olan toyuq cücələrin nazik bağirsağinda qələvi fosfatazanin aktivliyi // Azərbaycan Aqrar Universitetinin əsərləri, Gəncə, 2013, №1, s.27-30
    
20. 
    Ахмедов Э.И. Биохимическая оценка лечебной эффектив-ности байкокса при кокцидиозе цыплят местных черных пород Азербайджана // Вестник Саратовского госаграрногоуниверситета, 2013, №7, c.8-10. http://ric.sgau.ru/magaz/2013-07.pdf
    
21. 
    Əhmədov E.İ. Eksperimental koksidioz (Apicomplexa, Coccidiidea, Eimeria tenella) zamanı yerli cinsdən olan cücələrin hematoloji göstəriciləri // AMEA Naxçıvana Bölməsi, xəbərlər, təbiət və texniki elmlər seriyası, 2013, c.9, №2, s.190-197
    
22. 
    Əhmədov E.İ., Topçiyeva Ş.Ə. Cücələrin koksidiozuna (Eimeria tenella) qarşı baykoksla birlikdə acı yovşanın (Artemisia absinthium l.) tətbiqi // AMEA Zoologiya institutunun əsərləri, 2013, cild 31, №1, s.37-44.
    
23. 
    Əhmədov E.İ. Eksperimental eymeriozunun (Eimeria tenella) baykoksla müalicəsi zamanı zülal fraksiyalarının dinamikası // AMEA Zoologiya institutunun əsərləri, 2013, cild 31, №2, s.16-22.
    
24. 
    Ахмедов Э.И. Белковая картина крови цыплят, зараженных Eimeria tenella и леченых байкоксом в сочетании с Artemisia absinthium l.// «Паразитология в изменяющемся мире» V съезд Паразитологического Общества при Российской Академии Наук, г. Новосибирск, 23–26 сентября 2013 г., c.17.
    
25. 
    Ахмедов Э.И. Изменение активности аспартатаминотранс-феразы в крови цыплят // XV Конференция Украинского научного общества паразитологов (УНОП) г. Черновцы, «15 – 18» октября 2013 года, c.14
    
26. 
    Əhmədov E.İ. Artemisia absinthium-un Eimeria tenella ilə yoluxdurulmuş qara toyuq cücələrinin qan zərdabı zülallarına təsiri // Naxçıvan Dövlət Universitetinin, Elmi əsərlər, təbiət elmləri və tibb seriyası. 2013, №2(55), s.149-155.
    
27. 
    Ахмедов Э.И. Сравнительное исследование активности трансаминаз в крови цыплят, зараженных Eimeria tenella и леченных байкоксом // Вестник Харьковского национального университета имени В.Н. Каразина, серия Биология, Харков. Нац. Уни. Вып. 17, №10 (56), 2013, с.5-9. http://seriesbiology.univer.kharkov.ua-/ukr/17(2013) / pdf/5.pdf
    
28. 
    Əhmədov E.İ. Eymerioz (Eimeria tenella) zamanı oksidreduktaza və transferaza siniflərindən olan bəzi fermentlərin aktivliyinin dinamikası // АМЕА-nın Xəbərləri (biologiya və tibb elmləri), 2013, cild 68, №3, s. 177-183.
    
29. 
    Ахмедов Э.И. Влияние различных доз Eimeria tenella (Apicomplexa, Eimeriidae) на динамику свободных аминокислот печеночной ткани цыплят // Вестник Саратовского госаграрного уни-верситета, Саратов, 2014, №1, c. 3-7.
    
30. 
    Ахмедов Э.И. Оценка состояния организма цыплят по биохимическим показателям в период лечения экспериментального эймериоза (Eimeria tenella) // Вестник Белорусского Государственного Университета. 2014, № 1, с.35-39.
    
31. 
    Ahmadov E.İ. Dynamics of free amino acids in the serum of chickens for the treatment of experimental eymeriosis (Eimeria tenella) // Journal of Applied Environmental and Biological Sciences, 4(4)1-1, 2014, p. 118-112.
    
32. 
    Zh.Hasanova, E.Ahmadov, S.Samedova, Sh.Topchiyeva. Coccidiosis (Apicomplexa, Coccidia, Eimeriidae) of the poultry and the effect on it the medicinal plants // International VETIstanbul Group Congress 2014, 28-30 April, 2014, Istanbul, Turkey. p.61
    
33. 
    Əhmədov E.İ. E.tenella ilə yoluxdurulan və müalicə edilən qara toyuq cücələrinin çəki artıminın dinamıkası // Gəncə Dövlət Universiteti. Ümummilli lider H.Əliyevin anadan olmasının 91-ci ildönümünə həsr olunub. Müasir biologiya və kimyanın aktual problemləri elmi konfrans, 12-13 may 2014-cü il I hissə, Gəncə 2014, s.155-158.
    
34. 
    Əhmədov E.İ. Cücələrin eksperimental eymeriozunun (E.tenella) baykoks və baykoksla birgə Artemisia absinthium ilə müalicə zamanı orqanizmin biokimyəvi göstəricilərində baş verən dəyişkənliklər // AMEA Zoologiya institutunun əsərləri, 2014, cild 32, №1, s.3-24.
    
35. 
    Əhmədov E.İ. Baykoksun və acı yovşanın kombinasiyasi ilə müalicə edilən cücələrin qan zərdabında amin turşuların dinamikası // Naxçıvan Dövlət Universitetinin Əsərəri. Təbiət elmləri seriyası. 2014 №4 (60), s.68-73.
    
36. 
    Əhmədov E.İ., Həsənova J.V., Mədətov R.İ., Topçiyeva Ş.Ə. Tərkibində efir yağları olan bəzi bitkilərin eymeriyaların reproduktivliyinə təsiri // AMEA Zoologiya institutunun əsərləri, 2014, cild 32, №2, s.15-20.
    
37. 
    Əhmədov E.İ. Müxtəlif müalicə sxemlərinin E.tenella ilə yoluxdurulan yerli cinsdən olan qara cücələrin yaşamalarina təsiri / Baytarlıq təbabəti və ərzaq təhlükəsizliyi: problemlər və perspektivlər” Beynəlxalq konfransın materialları.( Naxçıvan, 23-24 may 2014) s.17-20.
    
38. 
    Əhmədov E.İ. Eymeriozun (Eimeria tenella) müalicəsi zamanı invaziyanın intensivliyi // Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, 2014, cild 6, №1, s.39-45
    
39. 
    Əhmədov E.İ., Həsənova J.V. Cücələrin eksperimental eymeriozu zamanı alkaloidli bitkilər ilə müalicənin çəki artımına təsiri // Azərbaycan Zooloqlar Cəmiyyətinin əsərləri, 2014, cild 6, №2, s. 12-17.
    
40. 
    Əhmədov E.İ., Namazov A.Z. Baykoks ilə A.absinthium–un kombinasiyasının qara cücələrin qan zərdabında sərbəst amin turşuların dinamikasına təsiri // Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetin xəbərləri, №2, 2014, s. çapda
    
41. 
    Ахмедов Э.И. Некоторые биохимические показатели крови при эймериозах (Eimeria tenella) домашних птиц / Центр Паразитологии института Проблем Экологии и Эволюции им. А.Н. Северцова РАН научный совет РАН по паразитологии Всероссийское Общество гельминтологов им. К.И.Скрябина паразитологическое общество. Международной научной конференции: «Систематика и экология паразитов», 21–23 октября 2014 г. (çapda)
    

РЕЗЮМЕ
Эльшад Ильяс оглы Ахмедов
Основные возбудители эймериоза (Apicomplexa, Coccidia, Eimeriidae) домашних кур и механизм воздействия на них кокцидиостатических препаратов совместно

с лекарственными растениями
В 2001-13-ых годах, применяя комплекс паразитологических, биохимических и физиологических методов, был изучен обмен белков, аминокислот и активность, участвующих в данном процессе обмена некоторых ферментов (аспартатаминотрансфераза, аланин-аминотрансфераза, глутатионредуктаза, глюкозо-6-фосфатдегидроге-наза), гематологические и биохимические показатели крови цыплят местных пород при экспериментальном эймериозе (E.tenella), лечение байкоксом и его комбинацией с Artemisia absinthium.

При изучении совместного влияния байкокса и A.absinthium на здоровых и экспериментально зараженных E.tenella цыплят, на клинические проявления болезни, на некоторые биохимические и морфологические показатели крови, было установлено, что комплекс-ное применение полыни горькой в дозе 1500 мг/кг и байкокса в дозе 2 мл/л дает наилучший лечебно-профилактический эффект. Исполь-зование байкокса и полыни горькой способствует слабому течению инвазии, увеличивает процент выживаемости цыплят, привес, уменьшает репродуктивность паразита, быстро восстанавливает нарушенный обмен веществ.

Лечение экспериментального кокцидиоза байкоксом в дозе 2 мл/л, частично препятствует уменьшению количества общего белка и белковых фракций в сыворотке крови, способствует повышению количества γ-глобулинов.

Установлено, что вовремя эймериоза происходят глубокие изменения гематологических показателей цыплят: количество лейкоцитов, лимфоцитов, эозинофилов и базофилов повышается, а количество эритроцитов, псевдоэозинофилов и гемоглобина пони-жается. Лечение эймериоза цыплят байкоксом в дозе 2 мл/л, препят-ствует патологическим процессам, происходящим в организме птиц и способствует сохранению гематологических показателей крови в пределах нормы.

Изучение влияния различных доз E.tenella на обмен аминокислот цыплят показало, что заражение дозой паразита 20000 ооцист приводит к изменению количества 52,94% аминокислот, а доза 100000 ооцист количества 70,59% аминокислот. Несмотря на такую разницу эти две дозы не являются причиной статистически достоверного изменения количества валина и цистеина на 5, 7 и 10–е дни инвазии.

Применение при лечении цыплят байкокса в дозе 2мл/л регулирует обмен аминокислот в мышцах, печени и нервных клетках, но совместное использование байкокса и полыни горькой дает лучший лечебный эффект.

В течение экспериментального эймериоза наблюдается умень-шение активности лактатдегидрогеназы в эритроцитах, а активность глутатионредуктазы в сыворотке крови цыплят повышается. При лечении цыплят байкоксом активность этих ферментов не изменяется. Активность глюкозо-6-фосфатдегидрогеназы в эритроцитах заражен-ных цыплят не изменяется, а лечение байкоксом способствует повышению его активности. У зараженных птиц активность АСТ и АЛТ в мышцах, печени и мозгу понижается. Самая высокая активность АСТ наблюдается в мозгу, печени и мышцах, а АЛТ в мышцах.

Основываясь на результатах исследований, в практику были предложены эффективные, обладающие стимулирующим действием схемы совместного применения препарата и полыни горькой при лечении и профилактике эймериоза.

Предложенные лечебные схемы обладают высоким терапевти-ческим и экономическим эффектом, способствуют более быстрому выздоровлению больных птиц, восстановлению гематологических и биохимических показателей, повышению их резистентности против болезни.

Elshad Ilyas oglu Ahmadov
The main causative agents of the eimeriosis (Apicomplexa, Coccidia, Eimeriidae) of the chickens and the mechanism of effect on it of the coccidiostatic drugs with the medicinal plants
SUMMARY
In the 2001 -13 's by applying a complex parasitological , biochemical and physiological methods was studied exchange proteins, amino acids and the activity involved in the exchange process of some enzymes (aspartate aminotransferase, alanine, glutathione reductase, glucose-6-phosphate dehydrogenase) and biochemical, hematological blood parameters of local breeds of the chickens at the experimental eimeriosis (E.tenella), treatment with Baycox and combined with Artemisia absinthium.

Studying the effect of Artemisia absinthium and Baycox on chickens healthy and experimentally infected with E.tenella on clinical signs, on some morphological and biochemical indices in blood, it was found that combined use of wormwood 1500 mg/kg with Baycox 2 ml/l gives the best therapeutic and prophylactic effect. At using Baycox and wormwood promotes invasion was the weak, increases the percentage of survival of chicks, body weight gain, reduced reproduction of the parasite, restoring quickly the metabolic disturbance. Treatment of experimental coccidiosis with dose of 2 ml/l Baycox partially suppresses the reduction of the total protein and protein fractions in serum, increases the number of γ- globulins.

It is established that eimeriosis provokes profound changes of hematological indices of the chickens: number of leukocytes, lymphocytes, and eosinophil’s basophiles increases, and the number of erythrocytes and hemoglobin pseudoeozinofiles reduced. The treatment of the eimeriosis by Baycox in chickens with a dose of 2 ml/l, precluded pathological processes occurring in the organism of birds and help to conserve hematological blood parameters at normal values.

Studies of the effect of different E.tenella doses on exchange of amino acids of the chickens showed that the infection dose of 20,000 oocysts of the parasite causes a change of 52.94% amino acids, and the dose of 100,000 oocysts of 70.59% amino acids. Despite this difference, these two dose not cause a statistically significant change in the amount of valine and cysteine ​​for 5, 7 and 10^th days of infestation.

The Baycox of 2 ml/l regulates the exchange of amino acids in muscle, liver, and nerve cells, but Baycox and combined with Artemisia absinthium gives the best therapeutic effect.

At experimental eimeriosis decrease of lactate dehydrogenase activity in the erythrocytes, and increases of glutathione reductase activity in the serum of chickens. At the treatment of chickens with Baycox activity of these enzymes is not changed. The activity of glucose-6-phosphate dehydrogenase in erythrocytes of infected chickens not change, and treatment Baycox enhances its activity. AST and ALT levels in muscle, liver and brain of infected birds is reduced. The highest activity of AST occurs in the brain, liver and muscles, and ALT in the muscles.

Based on the research results into practice suggested effective having stimulating effects of the scheme of the joint drug and wormwood at the treatment and prevention of eimeriosis.

The proposed treatment scheme have a high therapeutic and economic effect, promote healing of the sick birds, the restoration of hematological and biochemical parameters, increasing resistance of the birds against the disease.

НАЦИОНАЛЬНАЯ АКАДЕМИЯ НАУК АЗЕРБАЙДЖАНА

ИНСТИТУТ ЗООЛОГИИ



На правах рукописи


Эльшад Ильяс оглы Ахмедов


ОСНОВНЫЕ ВОЗБУДИТЕЛИ ЭЙМЕРИОЗА (APICOMPLEXA, COCCIDIA, EIMERIIDAE) ДОМАШНИХ КУР И МЕХАНИЗМ ВОЗДЕЙСТВИЯ НА НИХ КОКЦИДИОСТАТИЧЕСКИХ ПРЕПАРАТОВ СОВМЕСТНО С ЛЕКАРСТВЕННЫМИ РАСТЕНИЯМИ

2429.01-паразитология

АВТОРЕФЕРАТ

диссертации на соискание ученой степени

доктора наук по биологии

БАКУ - 2014