Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi Azərbaycan Turizm İnstitutu

Konya muzeyləri



Konya Arkeoloji Müzesi (Meram)

Konya Arxeologiya Muzeyi, Məmməd Fərid Paşanın qubernatorluğu əsnasında 1902-ci ildə Sultan Məktəbinin həyəti içərisində kiçik bir binada Muzeyi Sultanın Konya Şöbəsi şəklində bir anbar olaraq qurulmuşdur. Atatürk 20 Mart 1923-cü ildə Konyaya gəlmiş bu muzey anbarı ilə Mövlana Dərgahı və Türbəsini ziyarət etmişdir.

Mövlana Dərgahının 1927-ci ildə muzey olaraq açılmasından sonra, muzey anbarındakı əsərlər də oraya daşınmışdır. 1953-cü ildə arxeoloji əsərlər İplikçi Məscidinə daşınmış və 1962-ci ildə bu günki yeni binasında ziyarətə açılmışdır. Arxeologiya Muzeyi Prehistorik(lap qədim dövrün əsərlri) Əsərlər Hissəsi, Dəmir dövrü Əsərləri Hissəsi, Roma Çağı Hissəsi, Sikkə Hissəsi və bağçadakı əsərlər olmaq üzrə dörd bölgü halında xidmət etməkdədir.

Muzeydə, Neolitik Çağdan başlayaraq, Köhnə Tunc, Orta Tunc (Asar ticarət koloniyaları), Dəmir (Frig, Urartu), Klassik, Helenistik, Roma və Bizans çaglarina aid əsərlər sərgilənməkdədir.

Neolit dövrü əsərləri Çumra, Çatalhöyük, Mütəxəssisə və Süberde, Köhnə Tunc Əsərləri Sızma və Karahöyük, Asar Ticarət Koloniyaları dövrü əsərləri Karahöyük qazıntılarında ələ keçən əsərlərdir. Konya Alaaddin təpəsi qazıntılarnda olan Frig dövrü keramikleri ilə Konya Karapınar Kıckışla təpəsində olan çesitli şəkillərdə Frig dövrü qab-qacaqları və Lidiya keramikaları sərgilənməkdədir. Köhnə və Orta Tunc dövrünə aid əsərlər arasında bişmiş torpaqdan qablar, şamlar, bürünc baltalar, silindr möhürlər, Urartu dövrü bürünc fibulaları da onları tamamlamaqdadır. Yenə Kıcıkışla təpəsindəndən çıxarılan Klassik dövr Alabastron, Aryballos, Lekythos və Kylixler var.

elinizim dövrünə aid olan cilalanmış keramikler, Roma dövrü bürünc eros, poseidon, hermes heykəlləri başda olmaq üzrə mifoloji heykəllər, öküz heykəlcikləri, 250-260-cı illərinə tarixlənən sidemara tipi sütunlu mərmər herakl, Roma dövrü qoxu şüşələri, şüşə şüşələr, qızıl ilişər var. Ayrıca VI.yüzyıla tarixinə aid plan 6.30x3.50 m. ölçüsündə Bizans döşəmə mozaikası, Çumra Alibeyhöyükkilisə Mövqesində 1991-1992 illərində edilən qazıntılarda ortaya çıxan döşəmə mozaikaları, Bizans dövrü bürünc qapı toxmaqları, Bizans rölikleri, müxtəlif xaçlar muzeydəki digər əsərlər vardır. Çatalhöyük və Silledən çıxarılan Neolit əsərlərin yanında Bizans dövrü mərmər və daşdan edilmiş arxitektura parçalar, məzar stelleri və məzar daşları da vardır.

Anadolunun ilk sikkələrindən başlayaraq Osmanlı dövrünü də əhatə edən bir sikkə kolleksiyası muzeydə vardır.

Muzey bağçasında Roma və Bizans dövrünə aid qəbir, sunak, qapı kəmərləri, sütunlar və sütun başlıqları ilə məzar stelleri sərgilənməkdədir. Konya Arxeologiya Muzeyinin bölgə daxilində aparılan qazıntılarda da müxtəlif tapıntılar muzeyə daşınmaqdadır.

Mövlana Muzeyi (Karatay) Mövlana Muzeyi 1926-cı ildə Konya Asarı Cəldə Muzeyi adı ilə açılmış, Mövlana və Mövlevilik ilə əlaqədar əsərlərin yanında Türk Sənət tarixi əsərlərini də bir araya gətirmişdir. Mövlana Muzeyinin 1954-cü ildə yenidən nümayiş və tənzimi edilmiş, adı da Mövlana Muzeyi olaraq dəyişdirilmişdir. Mövlana Muzeyinin mövcud olduğu yer Səlcuqlu Sarayının gül bağçası ikən Konyaya gələn Mövlananın atası Sultan-ül Bahaeddin Uşağa Səlcuqlu Sultanı ı. Alaaddin Keykubat tərəfindən hədiyyə edilmişdir.

Mövlana Türbəsinin mövcud olduğu yerin üzəri qütblərin qübbələri mənasında Kıbabül-Aktab deyilən yaşıl qübbə ilə örtülüdür.

Mövlananın Türbəsi və Mevlevi Dərgahı külliyyənin qərbini, dərviş hüceyrələri digər üç istiqamətini çevirmişdir. Muzeyə qərbdə meydana açılan Dervişhan Qapısından girilər. Türbə qapısından Tilavət Otağına (Xətt Dairəsi) keçilir. Bu otaqda Osmanlı xəttatlarından Rakım Mahmud Cəlaləddin İzzət, Hulusi, Hamit və Yesarizade Mustafa İzzət Əfəndi kimi şəxslərin yanında Sultan II.Mahmutun qızıl qabartmalı sülüs lövhələri var.

Tilavət Otağından Hüzuru- Pirə gümüş bir qapıdan girilir. Gümüş qapı iki qanadlı və qoz ağacından hazırlanmış olub, gümüş lövhələrlə üzəri örtülmüşdür. Bu qapının üzərindəki kitabədən də aydın olduğu kimi Sokulu Məmməd Paşanın oğulu Həsən Paşa tərəfindən 1597-ci ildə hazırlanmış və türbəyə hədiyyə edilmişdir. Muzeyin bu hissəsində iki vitrin içərisində Mövlananın məşhur əsərlərindən Məsnəvi ilə Divanı Kəbirin köhnə nüsxələri sərgilənmişdir. Üzəri üç qübbə ilə örtülü olan bu salonun sağ tərəfində yüksək bir qisimdə 65 məzar var. Bu məzarlardan 55i Mövlananın soyundan gələn kişi və qadınlara, 10 dənəsi də Mevlevi böyüklərinə aiddir. Yaşıl qübbənin tam altına rast gələn hissədə Mövlana və oğulu Sultan Uşaq üçün Qanuni Sultan Süleymanın etdirmiş olduğu göy mavisi rəngində mərmər bir sandıqça var. Bu sandığı Sultan II Abdulhəmid 1894-cü ildə bura hədiyyə etmiş, üzəri də qızıl sırma tellərlə Bəsmələ və Ayələrin işləndiyi naxışlarla örtülmüşdür.

Mövlananın sandıqçasının ayaq ucunda bu mərmər sandıqça edilənə qədər Mövlananın üzərində dayanan, indi isə atası Sultan-ül Üləma Bahaeddin Uşağın üzərinə qoyulan qoz sandıqça vardır. Səlcuqlu ağac işləmə sənətinin ən gözəl nümunələrindən biri olaraq qəbul edilən bu sandıqça üzərində Ayələr və Məsnəvidən seçilmiş beytlər oyma texnikası ilə işlənmişdir. Sandıqçanın Memar Selimoğlu Abdülvahid tərəfindən planını çəkilmiş, Konyalı Genakoğlu Hüsameddin Məhəmməd tərəfindən hazırlanmışdır.

Bu Bu sandıqçanın qarşısında gümüş bir qəfəs vardır. Qəfəsi Maraş Qubernatoru Mahmud Paşa 1597-ci ildə etdirərək türbəyə hədiyyə etmişdir. Bu qəfəsin üzərində Şair Manenin 32 beytlik Türkcə bir şeiri yazılmışdır. Şeiri Kalemkar İlyas adlı bir usta qapı üzərinə işləmişdir. Şeirdə dövrün padşahı Sultan III. Məmməd ilə Maraş Qubernatoru Mahmud Paşaya təriflər yazılmışdır.

Türbə qisimindəki salonun sol kənarında da altı sandıqça vardır. Bunlar Sultan-ül Bahaeddin Uşaq və Mövlana ilə birlikdə Xorasandan bura gələn altı Xorasan mövlanaların məzarlarıdır. Xorasan mövlanaların məzarlarının ayaq ucunda Nişan Daşı vardır. Bu daş bürünc üzərinə qızıl və gümüş naxışlarla bəzənmiş və bəzən də fiqurlar işlənmişdir. Bu daşın üzərindəki Ərəbcə kitabədən də İlhanlı Hökmdarı Əbu Səid Bahadır Xan (1305-1335) üçün hazırlanıldığı, 1333-cü ildə də Əmr Sungur Ağa tərəfindən bura hədiyyə edildiyi öyrənilməkdədir. Burada müxtəlif lövhələrin yanında Mövlananın Farsca Rubaisi, fəlsəfəsinin şərhi cəhətdən son dərəcə əhəmiyyətli yazılar vardır.

Hüzuru-Pirdən geniş bir yolla Semahane hissəsinə keçilməkdədir. Bu hissə xvı. əsrdə Qanuni Sultan Süleyman tərəfindən hazırlanmış geniş qübbəli bir salondur. Ətrafı taxta qəfəs və dəmir barmaqlıqlarla hasarlanmışdır. Salonun ortasındakı vitrinlərdə, Şəmsi tebrizinin serpuşu, Mövlananın oğulu Sultan Uşağın Dəstə Gül adı verilən cibkəni sərgilənməkdədir. Ayrıca Mövlanaya aid sikkələr, cübbələr, çiyinlik və namaz səccadəsi də burada var. Vitrinlərdə XV əsr memluklu dövrü şüşə şamı vardır. Bu şam şüşə işləmə sənətinin ən gözəl nümunələrindən biridir. Buradakı vitrinlərdə su, şorba, şəfa daşları, osmanlı-İran və Musul işi şam və şamdanlar, siyirtmələr, usturlaplar vardır. Səlcuqlu və Osmanlı dövrü püpitrlərinin sərgiləndiyi taxta əsərlər hissəsinin yanında Mevlevi ayinləri və notlarının, paltarlarının, musiqi ustalarının musiqi alətlərini əhatə edən vitrinlər də digər əsərləri tamamlamaqdadır. Kitab cildləmələrin bir araya gətirildiyi vitrində XII. -XIII. əsrə tarixləndirilən müxtəlif yazmalarda istifadə olunan dərilər vardır. Ayrıca burada müxtəlif ölçülərdə Quranlar, teshipli yazmalar və miniatür nümunələri də vardır.

Semahanedə iştirak edən Naat Kürsüsü və Musiqiçilərin oturduklari Mutrib Hüceyrəsi ilə kişilər və xanımlara aid Məhfillər orijinal halları ilə qorunmuşdur.

Semahanenin türbə qisimindən kiçik bir qapı ilə məscid qisiminə keçilir. Bu bölümdə Qanuni Sultan Süleyman tərəfindən hazırlanmışdır. Məsciddə Səlcuqlu və Osmanlı dövrlərinə tarixlənən yazı nümunələri, teshipler və cildləyər sərgilənməkdədir. Ayrıca divarlara köhnə xalça və kilim nümunələri də vardır. Yenə bu hissədə Saqqalı Şərif və qutusu, Mövlananın nəvəsi Ulu Arif Çələbiyə aid 999luq zikr təsbehləri də var.

Quruluş birliyinin dərviş hüceyrələri olan hissələri Sultan III. Murad tərəfindən hazırlanmışdır. Bu hücrələrdən dördü xaricindəkilərin yan divarları açılmış və bura uzun dar bir salon halına gətirilmişdir. Bu salonda Konya, Gördes, Xidmətçi və Səlcuqlu dövrü xalça nümunələri sərgilənməkdədir. XV. əsrə aid Beyşehir Eşrefoğlu Məscidindən gətirilmiş kilim parçası, XVII. əsrə aid şamlı səccadə, ipəkli səccadə, Mövlananın səccadəsi buradakı unikal əsərlər arasındadır.

Muzeyin parça hissəsində isə Təqaüdə toxuma dəzgahlarında toxunmuş məxmər və parçalar, Səlimi və Gurun şalları var. Buradakı dərviş hücrələrindən ikisi kitabxana olaraq istifadə edilməkdədir. Bu kitabxanada Mövlana və Mevlevilik mövzusunda əsərlər vardır. Digər hücrələrdən biri Postnişin otağı, digəri də Mesnevixan otağı olaraq təşkil edilmişdir.

Bu Bu otaqların təşkil edilməsində dövrünə uyğun otaqlar, manikenlər ilə Mövlana dövrü yaşadılmağa çalışılmışdır.

Muzeyin cənub-qərb küncündə iştirak edən Mətbəx hissəsini Sultan III. Murad 1584-cü ildə hazırlatmışdır. Bu hissə 1990-cı ildə edilən təmirlərdən sonra manekanələr ilə yenidən təşkil edilmişdir. Mətbəxin əsl funksiyası olan yemək yemək və somat deyilən süfrədə Mevlevilerin yemək yemə ədəbi manekenlərlə izah edilmişdir. Mətbəxin digər funksiyalarından biri olan növ-Niyaz olaraq adlandırılan Mevlevi namizədləri Saka Postu üzərində oturarkən Səma Təlim Taxtası üzərində Mevlevi Səma Babasının Can deyilən Mevlevi Dərviş Namizədlərinə səmanı öyrətməsi manekenlərlə izzah edilmişdir.



Karatay Mədrəsəsi Çini Əsərlər Muzeyi. Konya Karatay mahalında, Alaaddin Meydanında olan Karatay Mədrəsəsini Sultan II. İzzeddin Keykavus dövründə Əmr Cəlaləddin Karatay 1251-ci ildə tikdirmişdir. Mədrəsənin memarı bilinməməkdədir. Səlcuqlulardan sonra Osmanlı dövründə də istifadə edilən bu mədrəsə xıx. əsrin sonlarında tərk edilmişdir.

Bağlı Mədrəsə tipində tək qatlı mədrəsənin giriş qapısı Səlcuqlu dövrü daş işləmə sənətinin ən gözəl nümunələrindən olub, divarları da turkuaz, göy və qara rəngli mozaika qaxma texnikasında edilmiş çinilərlə bəzənmişdir. Ancaq bu çinilərin bir hissəsi tökülmüşdür.

Karatay Mədrəsəsi Konya Muzeyləri rəhbərliyində 1955-ci ildə Çini Əsərlər Muzeyi olaraq ziyarətə açılmışdır.

Burada açılan Çini Əsərlər Muzeyində Səlcuqlu və Osmanlı dövrlərinə aid çini nümunələri sərgilənməkdədir. Muzeydəki əsərlər arasında Beyşehir Gölü kənarındakı Kubad-Abad Sarayı 1949-1967 illərində edilən qazıntılarda ələ keçən sıratlı, lüster texnikasında müxtəlif rənglərdə insan və heyvan fiqurlarını, Səlcuqlu naxışlarını və yazılarının tapıldığı çinilər, XVIII. əsr Nalınçı Ata (Nizamıya) Mədrəsəsinə aid çini pannolar, Alaeddin Təpəsi ətəyindəki Səlcuqlu Köşkü ətrafında 1941-ci ildə Türk Tarix Təşkilatı adına prof. R. Oğuz Arıkın aparmış olduğu qazıntılar nəticəsində ortaya çıxarılan çini parçalar, 1957də Məmməd Öndərin etdiyi qazıntılarda olan çinilər, sirrsiz keramikalar, çini və şüşə qablar ilə Konya və bölgəsində olan Səlcuqlu və XVI. əsr İznik və Kütahya çini və dulusçuluq qablar, şamlar və gips tapıntıları sərgilənməkdədir.

Daş və Taxta Əsərlər Muzeyi(İncə Minarə Mədrəsəsi) (Məram). Konya Məram mahalı, Alaeddin Meydanında olan İncə Minarəli Mədrəsə, Səlcuqlu Sultanı II. İzzeddin Keykavus dövründə Vəzir Sahib Ata Fahrettin Əli tərəfindən hədis elmi oxudulmaq məqsədi ilə 1264-cü ildə tikdirilmişdir.

İncə Minarəli Mədrəsə bağlı həyətli tək eyvanlı plan nizamında tikilmiş olub, portalı Səlcuqlu dövrü daş işləmə sənətinin ən gözəl nümunələri arasındadır. Mədrəsə XIX. əsrin sonlarına qədər fəaliyyətini davam etdirmişdir.

Mədrəsə 1956-cı ildə Daş və Taxta Əsərlər Muzeyi olaraq ziyarətə açılmışdır. İncə Minarəli Mədrəsədə nümayiş edilən əsərlər həyətdə və quruluşun içərisində var. Muzeyin həyətində Səlcuqlu və Qaramanlı dövrü Konya kitabələri, məzar daşları və arxitektura parçalar var. Bu əsərlər arasında Sultan I Alaaddin Keykubatın 1221də tikdirdiyi Konya qalasının sülüs yazılı mərmər kitabələri və parçaları; Fateh Sultan Məmmədin qalanı 1467də təmirinə aid kitabə; Seydişehirdən gətirilən 1237 tarixli məscid kitabəsi; Konya Axınçı məscidinin 1210 tarixli kitabəsi; Konya Qovaq Kəndi Kervansarayının 1215 tarixli kitabəsi; Konya Şekerfuruş Məscidinin 1220 tarixli kitabəsi var. Bunu 1314 tarixli Musalla Daşı kitabəsi ilə digər kitabələr və bəzəkli arxitektura parçalar tamamlamaqdadır.

Həyətin qərbində isə Konya qəbiristanlıqlarından toplanmış Səlcuqlu və Karamanoğullarına aid sandıqça şəklində məzar daşları var. Səlcuqlu dövrünə aid Nalınçı Ata Türbəsinin portal bəzəmələri və kəmər daşları da burada iştirak etməkdədir. Bunların arasında İncə Minarənin memarı olan Keluk Min Abdullahın adı yazılı arxitektura parçalar da diqqəti çəkməkdədir.

Muzeyin içərisindəki salonlarda və eyvanında taxta əsərlərə yer verilmişdir. Burada Konya Qalasına aid fiqurlu qabarmalar, Konya Qalasının qapı və arxitektura parçaları, Osmanlı Klassik Dövrünə aid kitabələr və arxitektura parçalar var. XIX. əsrdə dağıdılılmış olan Konya Qalasına aid ələ keçən bütün qalıqlar yenə burada sərgilənməkdədir. Bunların arasında cüt başlı qartal rölyefleri, cüt başlı bir başqa qartal fiquru, qanadlı mələk fiqurları, əjdaha (dragon) fiqurları, hərbi, balıq, fil, kərgədan, antilop, aslan və insan fiqurları var. Bunlardan başqa Səlcuqlu və Karamanoğulları dövrünə aid məzar daşları, müxtəlif qabartmalar, Konya Səlcuqlu Köşkünün iç bəzəkləri, yazılı və motivli fiqurlar da vardır.

Muzeyin eyvanında Səlcuqlu, karamanoğulları və Eşrefoğulları dövrünə aid qapı, pəncərə qanadları başda olmaq üzrə müxtəlif taxta əsərlər var. Osmanlı dövrü əsərləri arasında püpitrlər, taxta siyirtmələr, Konya Beyhekim Məscidinə aid XIII. əsr taxta qapı, Rumularla bəzəkli pəncərə qanadları, Beyşehir Eşrefoğlu məscidinin 1297 tarixli Rumulu pəncərə qanadı, Ermenek karamanoğlu dövrünə aid Spas Məscidinin XIII. əsrə aid oymalı pəncərə qanadı, Hasbey Dar'ül-Hüffaz'ına aid qapısı vardır.

Etnoqrafiya Muzeyi (Məram). Konya Məram mahalı, Larende Prospektində olan Etnoğrafya Muzeyi Memar Lütfkarlıq Kıygının proyektinə görə 1975-ci ildə tikintisi tamamlanmış və Etnoqrafya Muzeyi olaraq ziyarətə açılmışdır.

Bodrum üstü iki mərtəbəl olan quruluşun bodrum mmərtəbəsində fotoqrafxana(neqativ fond) , arxiv, anbarlar var. Həmin mərtəbədə sərgi zalı, dr. Məmməd Öndər Konfrans salonu, birinci mərtəbədə də administrativ bürolar, kitabxana və əsər anbarları vardır.

Etnoqrafya Muzeyində yerli etnoqrafik vəsaitə üstünlük verilmişdir. Sərgilənən əsərlər arasında çeşitli növ və müəyyən bir ölçüdə kisələr, dəyişik vəsait və texnikalarda edilmiş işləmələr, boxça, uçkurlar, bindallılar, gəlin paltarı, cibkən, xalat, içlik və xariclik şalvarlar, kəmərlər, kəmər toqqaları, bilərziklər, fes asqıları, var. Ayrıca Konya və ətrafında gündəlik həyatında istifadə edilən qəhvə fincanı və zərfləri, qəhvə qutusu, qəhvə tavası, qəhvə dəyirmanı; müxtəlif şüşə və mədən mətbəx qabları; şəfa və hamam daşları, şamdanlar, buxurdanlar və gülabdanlar sərgilənməkdədir. Xətt sənətində istifadə edilən yazı dəstləri, siyirtmələr, püpitrlər, yazı lövhələri, taxta sədəf qaxma salon dəstləri; Səlcuqlu, Osmanlı və Respublika dövrünə aid kəsici və odlayıcı silahlar; ox, yay, sadak, xəncər, qılınc, çaxmaqlı və kapsulalı tapança və tüfənglər də etnoqrafik əsərləri tamamlamışdır.

Türkiyənin xalça və kilim mərkəzlərindən olan Konyadakı xalça, kilim, toxuma və düz döşəkləri bir araya gətirəcək bir hissənin sərgilənməsi üçün işlər davam etdirilməkdədir.

Atatürk muzeyi(Məram). Konya Məram mahalı, Atatürk Prospektində, Abidə Meydanında olan Atatürk Muzeyi 1912-ci ildə Qubernator Evi olaraq edilmişdir. Konyalılar tərəfindən 19 İyul 1928də Atatürkə bağışlanmışdır. Atatürk Konyaya gəldiyi zamanlarda bu binada qalmış, işlərini burada davam etdirmişdir.

İki mərtəbəli taxta damlı bu tikili, 1940-1963 illərində Qubernator Evi olaraq istifadə edilmiş, 17dekabr 1964də də Atatürk evi-Mədəniyyət Mərkəzi olaraq ziyarətə açılmışdır. Atatürkün yubleyinin 100.ilındə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi bu binanı bərpa etmiş, nümayiş və tənzimini etdikdən sonra 17 Aprel 1982də Atatürk Muzeyi olaraq ziyarətə açmışdır.

Muzey olduqca sadə bir quruluş olub, bodrum, zəmin və üst mərtəbədən meydana gəlmişdir. Tikilməsində kəsmə daş və kərpic istifadə edilmiş, üzəri meylli taxta bir dam və kirəmitlə örtülmüşdür.

Atatürk Muzeyində Atatürkün fərdi əşyaları, geyimləri, və Konyanın Qurtuluş Döyüşündəki yerini ehtiva edən fotoşəkil, sənədlər və qəzet məqalələri sərgilənməkdədir. Muzey içərisindəki pannolarda Atatürkün konyaya gəlişləri, şəhərdə etdiyi ziyarətlər və bu evdə tutduğu gündəlik qeydlər və qəbul etdiyi qərarları göstərən fotoşəkil və sənədlər var. Vitrinlər içərisində Atatürkün xatirələrini göstərən, gündəlik həyatında istifadə etdiyi paltar, kürk, şapkalar, çəkmə və ayaqqabıları, çəliyi, ov tüfəngi və həyatının son günlərində istirahət kreslosu ilə müxtəlif mətbəx vəsaitləri burada nümayiş edilməkdədir. Atatürkün xatirələrini yaşadan əşyaların çoxu Mavzoley Muzeyindən gətirilmişdir.

Məzar Abidələri Muzeyi (Sırçalı Mədrəsə). Konya Məram mahalı, Sırçalı Prospektində olan Sırçalı Mədrəsəsini Sultan II Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında Bedreddin Muslih 1242-ci ildə tikdirmişdir.

Açıq həyətli, iki eyvanlı və iki mərtəbəlilı olan mədrəsənin həndəsi və rum motivləri ilə bezeli bir portalı var. Giriş qapısından sonra beşik tonozlu bir eyvan gəlməkdədir. Ortası hovuzlu, düzbucaqlı həyətli mədrəsə üç istiqamətdən revaklarla əhatəlidir. Divarları şirli kərpic və çinilərlə örtülmüşdür.

Sırçalıda olan Mədrəsə 1960-cı ildə Səlcuq dövrü məzarlarının və digər daş əsərlərin bir araya gətirilməsi ilə Məzar Abidələri Muzeyi olaraq ziyarətə açılmışdır.

Muzeydə, Konya şəhərindəki ictimailəşdirmələr əsnasında qəbiristanlıqlardan toplanan tarix və sənət tarixi cəhətdən qiymətli məzar daşları bir yerdə nümayiş edilməkdədir. Səlcuqllar dövrü, Bəyliklər və Osmanlı dövrlərini əhatə edən bu məzar daşları şəkil, motiv və yazı xarakterləri diqqətə alınaraq nümayiş edilmişdir. Osmanlı dövrü məzar daşları da XVI -XIX əsrlər dövrünə aiddir. Bu daşlar arasında tarixi şəxslərə aid olanlar da bir sənəd xüsusiyyəti daşımaqdadır. Bu vaxt muzey bağçasının torpaq altında olan Bizans dövrünə aid Katakomba da ziyarətə açılmışdır.

Koyunoğlu Muzeyi (Mərkəz ). Konyada, Torpaqlıq Məhəlləsində olan Koyunoğlu Muzeyi Konyanın köklü ailələrindən A R. İzzət Koyunoğlu tərəfindən qurulmuşdur. A. İzzət Koyunoğlu 1913-cü ildən etibarən köhnə və tipik bir Konya evində əsər toplamaya başlamışdır. Konya və ətrafından yığılan arxeoloji əsərlərin yanında kitablar, etnoğrafik əsərlər və təbiət tarixi objeler muzeyin başlıca əsərləri arasındadır.

A. R. İzzət Koyunoğlu fərdi səyləri ilə meydana gətirdiyi və dünyanın məşhur muzey və kitabxanaları arasında iştirak edən muzeyini 1973-cü ildə Konya Bələdiyyəsinə bağışlamışdır. Bunun üzərinə A. R. İzzət Koyunoğlunun evi qoruma altına alınaraq, ətrafı ictimailəşdirilmiş, 3433 kv.m.lik sahədə, bu günki müasir binası tikililmişdir. Muzey yenidən təşkil edilərək 2 Fevral 1984də "Konya Böyükşəhər Bələdiyyəsi A. R. İzzət Koyunoğlu Muzey və Kitabxanası" adı ilə ikinci dəfə ziyarətə açılmışdır.

Muzey iki mərtəbədə müxtəlif hissələrdən meydana gəlmişdir. Muzeyi dörd tərəfdən əhatə edən həyətində insan, heyvan büst, stel və heykəlləri; məzardaşları, müxtəlif dövrlərə aid daş və mərmər kitabələr; dəyirman daşları, qəbirlər, bişmiş torpaqdan edilmiş əşyalar iştirak etməkdədir.

Avlunun Həyətin qərbində iki mərtəbəli, mabeynli, alt və üstdə üçdən altı otaqlı, mətbəx, ocaqbaşı, təndir və sobası olan A. R. İzzət Koyunoğlunun evi var. XIX. əsr sivil arxitektura nümunəsini əks etdirən bu ev Koyunoğlunun vəsiyyəti üzərinə orijinalına uyğun olaraq baxım və təmir edilmiş və qoruma altına alınmışdır. İndiki vaxtda sayları çox azalan Konya evlərindən bir nümunədir.

Muzeyin Anadolu Mədəniyyətləri Hissəsində Konya bölgəsində aparılan qazıntılarda ortaya çıxan müxtəlif arxeoloji əsərlər xronoloji olaraq sərgilənmişdir. Burada b.e.ə. 9.000-7.000 illərinə tarixlənən qədim Tunc dörü, Hett və Friq əsərləri; Əməvi, Abbasi, Böyük Səlcuq, Anadolu Səlcuqları, Bəyliklər, Osmanlı və Respublika dövrünə aid əsərlər vardır. Ayrıca İslamdan əvvəl və İslam dövrünə aid pullar, sikkələr, banknotlar müasir muzeyçilik anlayışına uyğun şəkildə sərgilənmişdir.

Muzeyin Etnoqrafik Hissəsində xalq sənətlərinə aid əsərlərlə sənət tarixi cəhətdən qiymətli objeler bir araya gətirilmişdir. Konya bölgəsində əsrlərdir istifadə edilən əl işi və ev əşyaları, qadın və kişi geyimləri, xalça, kilim, sumak, kisə, corab, yağlıq, salfet, dəsmal və parça kimi toxumalar; müxtəlif mıxlama, naxış, oya, gergef işləri; yorğan və otaq dəstləri; kəsici və qızdırmalı silahlar var. Bunların yanında müxtəlif dərgahların əşyaları da burada sərgilənməkdədir. Bunların başında ney, kudüm, ud, bender və saz kimi musiqi alətləri vardır.

Muzeyin etnoqrafya hissəsində möhürləyər, təsbehlər, yazı dəstələri, qəhvə və tütün dəstləri; hamam dəstləri, əsa, çəlik, çətir, antik saatlar, kompaslar, qiblənimələr; buxurdanlıqlar, nargilələr, manqallar, vazalar, şamlar, qaz lampaları, şamdanlar, siyirtmələr, masalar, püpitrlər; bəzək və ləl-cəvahirat qutuları, aynalar, darayar, farforlar, çinilər, keramiklər, kristal şüşə əşyalar, ağac işləri, oyma, qaxma, kəsmə, telkari əsərlər; sümük, fil dişi, sədəf, mərcan, inci qaxmalı müxtəlif əşyalar; ilişər, bəzək vəsaitləri də vardır.

Muzeyin böyük salonu yazma əsərlərə ayrılmışdır. Burada müxtəlif dövrlərə tarixlənən yazı nümunələri vardır. İsmayıl Zühtü, Rakım, Hafiz Osman, İmad, Əziz, Mustafa İzzət, Şefik, Sami, Yesari, Yesarizadə kimi şəxslərin əsərləri bu salondakı başlıca yazı nümunələridir. Miniatür, şəkil, əbru, ahar, tezhip, bərk və cildləyər də bu yazmaları tamamlamaqdadır. Yağlı boyalı tablo, cədvəllər, müxtəlif fərmanlar, beratlar da onların yanında nümayiş edilməkdədir.

Koyunoğlu Muzeyinin bir başqa hissəsi də Təbiət Tarixinə ayrılmışdır. Burada qədim dövrlərə aid qalıqlar, minerallar, silisler, dəniz heyvanları, müxtəlif məhsullar, daş, metal şüşə qalıqları var. Konyalı ovçuların bura hədiyyə etdikləri ov heyvanları ilə müxtəlif quşların doldurulmuş və təyin edilmiş nümunələri də bu hissədə sərgilənməkdədir.

Muzeyin arxiv hissəsində Müxtəlif yazma və çap edilmiş sənədlər; qəzet, jurnal kolleksiyaları, küpələr, kartpostal və fotoşəkil albomları, daş vallar vardır. Ayrıca Muzey kitabxanasında A. R. İzzət Koyunoğlunun yığdığı müxtəlif yazmalar, nadir nüsxələr vardır.

Nəticə

Konya şəhəri dünyanın ən qədim yaşayış məskənlərindən biri olaraq dünya şəhərləri arasında özünə məxsus yer tutmaqdadır. Konyada qədim tarixi abidələr olduğundan şəhər “muzey şəhər” kimi UNESCO tərəfindən qeydə alınıb və xüsusi nəzarət altında mühafizə edilir. Türkiyə höküməti bu şəhərin tarixi abidələrini dövlət səviyyəsində mühafizə edir və abidələrin restovrasiyasına xüsusi əhəmiyyət verir. Çünki bu abidələrin Türkiyənin “mədəni turizmində” böyük rolu vardır. Hər il milyonlarla turist Konyaya səfər edir. Bu da əlbətttə ölkə iqtisadiyyatına küllü miqdarda gəlir gətirir.Konya şəhəri özündə bir çox mədəniyyətləri birləşdirir, qədim hett, ellinizm friq, ərəb, səlcuq, osmanlı və. S. Bu da şəhərin mədəniyyətinin zənginliyinə xüsusi önəm verir. Aparılan çoxsaylı arxeoloji qazıntılar nəticəsində məlum olub ki, Konyanın tarixi 7000 ilə qədər gedib çıxır. Qədim insan məskənlərinin ilk mərkəzi olan bu şəhər Çatalhüyükdən Hetlərə, Friqlərdən Kimmerlərə, Lidiyalılardan Farslara, Yunanlardan Böyük İskəndərə, Romadan Səlcuqlara, Osmanlılara və Cümhuriyyətə qədər bir çox toplumun, millətin və mədəniyyətin mərkəzi olmuş bir şəhərdir.

Bundan başqa Konya dünya mədəniyyətində böyük iz qoyan Mövlanə cəlaləddin Rumi, Şəms Təbrizinin, Xoca Nəsrəddin kimi dahi şəxsiyyətlərin vətənidir.

Konya şəhəri dünyada İslam Mədəniyyətinin mərkəzlərindən biridir. Bu şəhərdə çoxlu camilər vardır. Bu camilərin zəngin memarlıq xüsusiyyətləri İslam Mədəniyyətinə böyük töhvə verməkdədir.

Konya son dərəcə çox sakit, təhlükəsiz, təmiz bir şəhərdir. Burada qədim tikililərlə yanaşı həm də öz füsunkarlığı ilə diqqəti cəlb edən müasir tikililər vardır. Lakin bu tikililər şəhərin qədim tarixi memarlığına xələl gətirmir əksinə qədim memarlıq nümunələri ilə birləşərək gözəl bir harmoniya yaradır. Həm də ki, bu müasir tikililər digər “şəhər muzeylər” də olduğu kimi şəhərin kənarındadır. Ümumiyyətlə Konya Böyük Şəhər Bələdiyyəsi şəhərin memarlıq xüsusiyyətini qorumağa xüsusi əhəmiyyət verir.

Fərqli mədəniyyətləri qoruyaraq bir arada yaşatmasının ən gözəl örnəyi olan Konya; bu günə qədər mədəniyyətlərin bərabərsiz mədəni irsini özündə mühafizə etmiş adətən dünya mədəniyyətində xüsusi yeri olan bir açıq səma altında muzey halını qazanmışdır.

Konya şəhərinin çox zəngin “qonaqpərvərlik sənayesi” vardır. Burada çoxlu müasir otellər vardır. Hər il milyonlarla turisti qəbul edib yüksək səviyyədə qonaqpərvərlik mədəniyyəti nümayiş etdirərək xidmət edir. Konya şəhəri ilə Bakı şəhəri arasında dostluq əlaqələri vardır.

Mövlanə Cəlaləddin Ruminin Azərbaycanda 800 illiyinin qeyd olunması bu əlaqələrin möhkəmlənməsinə xüsusi töhvəsini vermişdir.

.