d)X.Orteqa-i-Qasset: kütlələrin qiyamı. Xose Orteqa-i-Qasset Orteqa-i-Oasset müasir epoxaya diaqnoz qoyur: bu kütlələrin qiyam epoxasıdır. Bütün zamanlarda cəmiyyət elita və kütləyə bölünüb. Lakin, indi onların qarşılıqlı münasibəti dəyişib: əgər əvvəllər kütlə elitanın üstünlüyünü qəbul edib onun arxasınca gedirdisə, indi kütlə davranış streotiplərini elitaya sırımaq istəyir. “Bu gün bütün dünya kütləyə çevrilir” –deyə Orteqa-i-Oasset kədərlə yazırdı. Lakin, o “elita” və “kütlə” dedikdə sosial sinifləri nəzərdə tutmurdu. Kütlə orta insan, özünü “hamı kimi” hiss edənlərdir. Orta insan isə məxsusi fərqsizliyindən nəinki məyus olur, hətta bundan razıdır. Elita isə qarşısına yüksək tələb və məqsədlər qoyan insandır. Deməli, kütlə insanı ilə elita insanının fərqi onların özlərinə münasibətləri müəyyənləşir. Bu meyarla hətta avara, sərsəri elitaya, professor, prezident isə kütləyə aid ola bilər.
