Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi İxtisasın adı: Heyvandarlıq mütəxəssisi

Təlim nəticələrinin qiymətləndirməsi

C. Təlim nəticəsi 3 - Tələbə uyğun yem rasionlarının hesablanması

Təlim nəticəsi olaraq dinləyicilər:

1. 
   k/t heyvanları və quşları üçün yem rasionları, onları tərtib etməkdə məqsəd,
   
2. 
   yem rasionunun tərtib olunmasında ilkin vacib göstəricilər,
   
3. 
   yem rasionunun balanslaşması üçün vacib göstəricilər,
   
4. 
   heyvan orqanizminin quru maddə ehtiyacı,
   
5. 
   heyvan orqanizminin saxlayıcı və məhsuldarlıq enerjisi və həmin göstəricilərüzrə cədvəllər üzrə təlim vasitəsilə bilik və bacarıqlarını artıraraq praktiki tədbirlərdə k/t heyvanları və quşlar üçün nümunəvi yem rasionları tərtib edirlər,
   
6. 
   dinləyicilərin hər biri heyvandarlıq fermer təsərrüfatında yemləmə üzrə mütəxəssis kimi fəaliyyət göstərməyə hazırdırlar.
   

A. Yem rasionu nümunələri - Kökəltmə:

Kökəltməyə qoyulmuş 400 kq diri çəkisi olan və gündəlik orta çəki artımı 1400 qram planlaşdırılan cöngə üçün yem rasionu
Yemlər	Yemlərin çəkisi, kq	Quru maddə		Mübadilə enerjisi		Xam protein		Xam sellüloza		Ca		P		Na
		Xüsusi çəkisi (qr / 1 kq xam yemdə)	Cəmi çəkisi, kq	Xüsusi çəkisi (MJ / 1kq quru maddədə)	Cəmi, (MJ)	Xüsusi çəkisi (qr / 1 kq QM)	Cəmi çəkisi, qr	Xüsusi çəkisi (qr / 1 kq QM)	Cəmi çəkisi, qr	Xüsusi çəkisi (qr / 1 kq QM)	Cəmi çəkisi, qr	Xüsusi çəkisi (qr / 1 kq QM)	Cəmi çəkisi, qr	Xüsusi çəkisi (qr / 1 kq QM)	Cəmi çəkisi, qr
Qarğıdalı silosu	15	340	5,1	11	56,1	80	408	185	943,5	2,1	10,71	1,6	8,16	0,2	1,02
Quru ot	0,3	860	0,26	9,1	2,35	120	30,96	300	77,4	8,2	2,12	3	0,77	0,5	0,13
Siloslaşmış pivə istehsalı qalığı	5	240	1,2	11,5	13,8	245	294	190	228	3,4	4,08	5,7	6,84	0,4	0,48
Arpa	2,3	880	2,02	12,8	25,91	124	250,98	57	115,37	0,8	1,62	3,9	7,89	0,1	0,2
Günəbaxan şrotu	0,3	900	0,27	10,2	2,75	379	102,33	223	60,21	4	1,08	11,0	2,97	0,2	0,05
Təbaşir	0,1	980	0,1							380	37,24
Monokalsium fosfat		990	0							160	0
NaCl	0,05	970	0,05											380	18,43
Rasionun yekunu	23,05		9		100,91		1086,27		1424,43		56,84		26,64		20,32
Tələbat			10,3		100,1		1070		2575		48		24		8
Balans			-1,3		0,81		16,27		-1150,52		8,84		2,64		12,32

B. Yem rasionu nümunələri - sağmal inəklər (yem rasionu):

İnəyin diri çəkisi, kq	Gündəlik süd istehsalı, kq		Enerji ehtiyacı, MJ						Quru maddə ehtiyacı (diri çəkinin 3-3,5 %-i), kq		Saxlayıcı enerji=0,293MJ x (DÇ)¾ a) SE= 0,293MJ x( 400kq)¾= 26,2 MJ b) SE= 0,293MJ x( 500kq)¾=31,1 MJ c) SE= 0,293MJ x( 600kq)¾=35,5 MJ Məhsul enerjisi (TME)= 1,05+(0,38 x südün yağlılığ)+(0,21 x südün zülalı)= 1,05+(0,38 x 4%)+(0,21 x 3,4%)=3,28MJ/1kq süd
			Saxlayıcı enerji, MJ		Məhsul enerjisi, MJ		Cəmi: MJ
											Quru maddənin müxtəlif yemlər üzrə miqdarı, kq
											Qaba yemlər			Şirəli yemlər					Qüvvəli yemlər
											Rasionda xüsusi çəkisi, %		Miq-darı, kq	Rasi-onda xüsu-si çəkisi, %			Miqdarı, kq		Rasion-da xüsusi çəkisi, %		Miqda-rı, kq
400	10		26,2		32,8		59		14		20		2,8	65			9,1		15		2,1
	15		26,2		49,2		75,4		14		18		2,52	62			8,68		20		2,8
	20		26,2		65,6		91,8		14		17		2,38	58			8,12		25		3,5
500	10		31,1		32,8		63,9		17,5		20		3,5	65			11,4		15		2,6
	15		31,1		49,2		80,3		17,5		18		3,0	62			11		20		3,5
	20		31,1		65,6		96,7		17,5		17		3	58			10,1		25		4,4
600	10		35,5		32,8		68,3		21		20		4,2	65			13,7		15		2,1
	15		35,5		49,2		84,7		21		18		3,8	62			13		20		4,2
	20		35,5		65,6		101,1		21		17		3,6	58			12,2		25		5,2
Nümunə yem rasionları (davamı)
Diri çəkisi, kq	Gündəlik süd istehsalı, kq	Quru ot, kq				Silos, kq				Yem çuğunduru, kq			Yem kartofu, kq			Qarğıdalı dəni, kq				Arpa dəni,kq
		Quru maddə		Natural yem		Quru maddə		Natu ral yem		Quru maddə		Na tural yem	Qu ru maddə		Natural yem	Qu ru maddə		Natu ral yem		Quru maddə		Natrual yem
400	10	2,8		9,3		7		28		1,1		9	1		4,5	1,1		1,3		1		1,2
	15	2,52		8,4		7		28		0,68		5,6	1		4,5	1,8		2,1		1		1,2
	20	2,38		7,9		7		28		0,62		5,2	0,5		2,3	2		2,4		1,5		1,8
500	10	3,5		11,7		9		36		1,4		5.5	1		4,5	1,6		1,9		1		1,2
	15	3		10		9		36		1		8,3	1		4,5	2		2,4		1,5		1,8
	20	3		10		8		32		1,1		9	1		4,5	3		3,5		1,4		1,6
600	10	4,2		14		10		40		2,7		22,5	1		4,5	1,1		1,3		1		1,2
	15	3,8		12,7		11		45		1		8,3	1		4,5	2,7		3,2		1,5		1,8
	20	3,6		12		10		40		1,2		10	1		4,5	3		3,5		2,2		2,6
Yemdə quru maddə %		30				25				12			22			85				85
Mübadilə enerjisi təlim materiallarında qeyd olunduğu qaydada balanslaşdırılır.

Yetişdirmə və kökəltmədə olan İBM üçün gündəlik qida maddələri norması:

Kökəltməyə qoyulan İBM (6 alıqdan yuxarı) üçün gündəlik yem rasionuna daxil olacaq quru maddə aşağıdakı formul vasitəsilə hesablanır:

Y**=0,62X*+1

*-İBM -nın yaşı; **- 1 baş heyvan üçün quru maddə

6 aylıqdan yuxarı İBM -nın yetişdirilməsi üçün məsləhət bilinən yem rasionları:

Yem	Yaşı (aylarla)
	6-9	9-12	12-15	15-18
Quru ot, kq	1,5	1
Buğda küləşi, kq	1	1,5	4	5
Silos, kq	11	15	20	27
Yem çuğunduru, kq	3	3	5	5
Qüvvəli yem (dən qarışığı),kq		0,8	1	1
Duz, qr	30	35	40	45
Mel, qr	20
Sümük unu, qr		30	20	15

İBM-nın yetişdirmədən sonra 3 ay intensiv kökəltmə dövrü üçün yem rasionu

Pasionun növü	Yem	Kökəltmə dövrü (hər 30 gün üçün)
		I	II	III
Silosla yemləmə	Silos, kq	30	25	20
	Buğda küləşi, kq	3	2	1
	Çəmən otu, kq		1	2
	Qüvvəli yem (dən qarışığı), kq	1,3	1,6	1,9
	Duz, qr	30	30	35
	Çəmən otu, kq	10	10	8
	Qüvvəli yem (dən qarışığı), kq	3,2	4,2	5,8
	Duz, qr	30	30	35
	Mel, qr	10	15	30

Yumurtalıq toyuqlar (il ərzində 100 yumurta verən 1,8 kq diri çəkisi olan) üçün gündəlik nümunəvi yem rasionu: 120 qram dən (40 qram qarğıdalı, 20 qram buğda, 30 qram arpa, 30 qram vələmir) 30 qram nəmli qatışıq 100 qram soyutma kartof 7 qram jmıx 3 qram mel 0,5 qram duz 2 qram sümük unu 1 qram qabardıcı toz 2 kq-dan yuxarı hər 250 qram diri çəki üçün əlavə olaraq 10 qram dən artırılır, İl ərzində 100 ədəd yumurtadan artıq hər 30 yumurta üçün 100 qram dən əlavə olunur.