Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Kommersiya təşkilatlarında pul vəsaitləri üzrə əməliyyatların uçotu və onun təkmilləşdirilməsi

Giriş.

Mövzunun aktuallığı. Azərbaycan Respublikasının dünya bazarına girməsi ziddiyyətli və mürəkkəb bir prosesdir. Müəssisələr arasındakı iqtisadi əlaqələrin müəyyənləşdirdiyii müasir şəraitdə tərəfdaşlar arasında etimadın olmaması bir çox hallarda etibarlı məlumat tələbini kəskin şəkildə artırır. Bu məlumatlar mülkiyyət formasından asılı olmayaraq iqtisadi dövrün bütün iştirakçıları üçün böyük maraq doğurur.

Məlumdur ki, mühasibat sistemi tətbiq olunan ətraf mühitin praktiki ehtiyaclarını ödəmək üçün müntəzəm dəyişikliklərə məruz qalır və inkişaf edir. Ancaq iqtisadiyyatın qloballaşması da biznes əlaqələri üçün dünyəvi bir xüsusiyyətdir. Bu, əsasən, böyük biznes əməliyyatları aparan maliyyə məlumatlarının qloballaşmış olması ilə bağlıdır. Bu məlumatları ehtiva edən maliyyə məlumatları da dəyişdirilə və qəbul edilmiş standartlarla dünya səviyyəsində uyğunlaşması zəruridir. Pul vəsaitlərinin ekvivalentlərin adətən investisiya və digər məqsədlər üçün deyil, maliyyə öhdəlikləri üçün istifadə olunur.

Hazırda dövlət krediti təşkilatları, o cümlədən kommersiyaı banklarının maliyyə nəzarətinə böyük diqqətiyetirir. Daxili və xarici nəzarətlərin qiymətləndirilməsi istənməyən və tez-tez ağır olduğu bilinir. Hal-hazırkı vaxtda dövlət orqanlarının konsolidə edilmiş dövlət maliyyə nəzarətin konsepsiyasını inkişaf etdirmək üçün səylər göstərilmişdir, maliyyə və iqtisadi səviyyədə bütün səviyyələrdə universal və yüksək effektiv maliyyə nəzarəti sisteminin inkişaf etdirilməsi üçün nəzarət strukturları yaradılmışdır. Daxili banklar və kommersiya bankları, ictimai məsuliyyətlərini yerinə yetirmək üçün zəruri olan bu maliyyə qurumlarında fəaliyyət göstərən böyük maliyyə resurslarına xüsusi diqqət yetirərək milli və inzibati idarəetmənin gücləndirilməsinə böyük diqqət yetirirlər.

Analitiklər və auditorlar üçün daim artan tələbat potensial maliyyə mənbələrinin genişləndirilməsi ilə izah edilə bilər. Qiymətli kağızların alınması və ya satılması, kreditlərin verilməsi, kommersiya kreditinin uzadılması, kredit müqavilələrinin bağlanması və s. qərarların qəbul edilməsi prosesi maliyyə məlumatlarının etibarlılığına aiddir.

Pul və hesablaşma qeydləri həmişə alim-iqtisadçıların diqqəti mərkəzində olmuşdur. K. Driuri, B.Nikolz, X.Anderson, S.Səbzəliyev, U.Sokolov, A.Seremet, P.Bezrukix, Dj.Leontieva, V. İsayev, H.Namazəliyev, I. Abbasov, Q. Abbasov, S. Müslümov, C.Namazova və s. onlar məşğul olmuşlar.