Azərbaycan respublikasi səHİYYƏ naziRLİYİ azərbaycan tibb universiteti

Saç transplantasiyası
Saç transplantasiyası (implantasiyası), saçın əvvəlki şəklini bərpa etmək üçün yeganə təbii metoddur. Cərrahi ustalıq və qabiliyyət tələb edən bir əməliyyatdır. Yaşından, irqindən və ictimai mənşəyindən asılı olmayaraq bu metod milyonlarla insanda tətbiq olunmaqdadır. Bəzi insanlara saç tökülməsi başladığı müddətdə transplantasiya tətbiq edilir.

Saç tökülməsi bilavasitə irsiyyətlə bağlıdır. Əksər insanlarda kişi tipli keçəllik şəklində, yəni alın və təpənin seyrəkləşməsi ilə özünü göstərən bu vəziyyət irsi xarakter daşıyır. İnsan doğulmazdan əvvəl, genləri onun saçlarının sanki nə qədər yaşayacağını və nə vaxt töküləcəyini proqramlaşdırır.

Uzun müddətli saç bərpasının yeganə yolu, xəstənin davamlı böyüyən öz saçlarından alınan qreftlərlə aparılan köçürülmədir. Bu sağlam trasnplantlar saçsız nahiyəyə, bir neçə millimetrlik kiçik adacıqlar şəklində incəliklə köçürülür. Qısa bir müddətdən sonra, bu trasnplantatlar təbii olaraq uzanmağa başlayır. Həyatın qalan müddətində bu saçlar uzanmağa davam edir, insana rahatlıq və özünə güvəni artıraraq normal həyata dönməsinə şərait yaradır.

Skalpın ön tərəfindəki keçəllik, səthi gicgah arteriyasının arxa şaxəsi ilə qidalanan ikitərəfli saçlı dəridən ibarət fleblərin ön tərəfə trasnpozisyası ilə bərpa edilir. Arteriyaların proeksiyası Dopler cihazı ilə müəyyən olunur. Fleblərin eni 3 sm olur, donor sahələr isə birincili bağlanılır.

Bəzi insanlarda - transplantasiyadan əvvəlki müddətdə saçı sürətlə tökülən insanlara tüksüz skalpın tamamilə eksizya edilməsi məsləhət görülür.

Yanıq və qəzadan sonra yaranmış saçsız nahiyyələrə dəri toxumagenişləndiricilərin tətbiqi daha yaxşı nəticə verir.

Rinoplastika
Korreksiyaedici rinoplastika regional anatomiyanı və fiziologiyanı dəqiqliklə bilməyi tələb edir, əməliyyatın uğurlu və ya uğursuz olması, cərrahın bilik və bacarığından asılıdır. Cərrah xəstə üçün nəyin doğru olduğunu və bunun əməliyyatla mümkün ola bilməsini nəzarətdə saxlamalıdır.

Əməliyyat yerli və ya ümumi anesteziya altında aparıla bilər. Anesteziyadan sonra burun tükcükləri təmizlənir, sonra vazelinli tamponlar hər iki burun keçəcəyindən burun boşluğunun arxasına yerləşdirilir. Burun dəlikləri xüsusi qarmağın köməyi ilə xaricə çevrilir. Qığırdaq arası kəsiklə daxil olaraq, maqqaş disseksiyası ilə burun üstünün dərisi tamamilə sərbəstləşdirilir və burun çəpəri kolumelladan ayrılır. Nazal hamp eksizya edilir, yeyə ilə burun sümükləri düzləndirlir.

Sonra lateral osteotomiya aparılır. Lateral vestibullardan aparılan kəsiklərlə subperiostal ciblər disseksiya edilir. Maksillanın frontal çıxıntılarının osteotomiyası Jozef osteotomu vasitəsi ilə aparılır. Bunun üçün çəkicdən də istifadə olunur. Sonra çəpərin yan səthlərindən medial osteotomiya aparılır, burun əsasının daraldılmasında Ualşam və Aşxe maşalarından istifadə olunur.

Bundan sonra burun tipinə yeni forma verilir. Kolumellanın qaldırılması üçün septumun bir hissəsi eksizya edilir. Lazım olsa, burun qanadları rezeksiya edilərək burun dəlikləri daraldılır.

Əməliyyat zamanı aparılan kəsiklər 3/0-4/0 ketqutla tikilməli və membarnoz çəpərlə qığırdaqdan keçən tikişlər qoyulmalıdır. Buruna əməliyyatdan əvvəl qoyulmuş tamponlar çıxardılır. Burun boşluğu qan laxtalarından təmizlənir. Vazelin və furasilinli tamponlarla ön tamponada edilir. Əməliyyat formalaşdırıcı gips sarğısı qoymaqla sona çatdırılır. Tamponlar 3-cü, gips isə 7-ci gün çıxarılır. Bir neçə ay davam edəcək ödem haqqında xəstəyə məlumat verilməlidir.