Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan döVLƏT İQTİsad universiteti magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda

Giriş
Mövzunun aktuallığı. Azərbaycanda sahibkarlığın inkişafı ilə bağlı Strateji Yol Xəritəsində müəyyən edilən strateji məqsədlərə çatmaq və mövcud potensialdan lazımi səviyyədə yararlanmaq yönümündə seçilmiş əsas strateji hədəflərə aşağıdakılar aid edilmişdir:

- uzunmüddətli dövrdə olkənin ümumu daxili məhsulunda sahibkarlığın payının artırılması üçün yerli biznes mühitini və tənzimləmə bazasını daha da yaxşılaşdırmaq;

- sahibkarlıq subyektlərinə dayanıqlı şəbəkə yaratmaq üçün maliyyə resurslarının əldə olunmasının əlverişli və effektiv yollarının tapılması;

- ölkənin valyuta ehtiyatlarını artırmaq və yerli əmtəələrin müasir dünya standartlarına uyğunluğunu təmin etmək üçün sahibkarlıq fəaliyyətini beynəlmiləlləşdirməyə nail olunması və beynəlxalq bazarların iştirakçısına çevrilməsi;

- ixtisaslı işçi qüvvəsi hazırlamağa və sahibkarlıq subyektlərində bacarıq və vərdişlərin aşılanmasına diqqəti artırmaqla, region bazarlarına təklif edilən mal və xidmətlərin keyfiyyətinin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması;

- sahibkarlıq subyektləri üzrə rəqabətqabiliyyətliliyi artırmaq məqsədilə innovasiyaların təşviq edilməsi, bu sahədə araşdırmaların və işləmələrin sanballılığının artırılması.

Strateji Yol Xəritəsində müəyyənləşdirilmiş yuxarıda sadalanan strateji hədəflərin əldə olunmasına təqribən 700 milyon manatlıq investisiyanın tələb olunduğu, bunun nəticəsində 2020-ci ildə ölkə iqtisadiyyatında təqribən 1,3 milyard manata yaxın əlavə dəyər alınması və 34 mindən çox yeni iş yerlərinin açılacağı proqnozlaşdırılır.

Lakin AR DSK-nın məlumatlarına görə, 2016-cı ilin əvvəlinə ölkə üzrə qeydiyyatdan keçmiş hüquqi şəxslərin 12 faizini kiçik müəssisələr təşkil etsə də, onlar ÜDM-in cəmi 4 faizini, ümumi məşğulluğun 6,3 faizini, məhsul (xidmət) istehsalının isə 9,6 faizini təmsil etmişlər. Başqa sözlə, ölkənin sahibkarlıq subyektləri arasında 99,2 faiz xüsusi çəkiyə malik fərdi sahibkarlar və kiçik müəssisələr ÜDM-də çox kiçik payla səciyyələnirlər. Ona görə də, Strateji Yol Xəritəsində doğru olaraq belə qənaətə gəlinir ki, respublika iqtisadiyyatı üzrə ÜDM-in, məşğulluğun və ölkəyə gələn xarici valyuta axınının strukturunda KOS-un xüsusi çəkisi əhəmiyyətli dərəcədə - hətta dəfələrlə çoxaldıla bilər. Bunun üçün ölkədə zəruri ilkin şərtlər – güclü potensial və geniş imkanlar vardır. Həmin potensial və imkanlar isə özündə sosial və iqtisadi proseslərin komponentlərini - əmək proseslərini, ictimai nemətlərin istehsalı və bölgüsü proseslərini, maliyyə-büdcə proseslərini, xarici-iqtisadi prosesləri və sosial prosesləri ehtiva edən sosial-iqtisadi proseslərlə sahibkarlığın əlaqələrinin hansı səviyyədə qurulmasından asılıdır. Sahibkarlığın sosial-iqtisadi proseslərlə əlaqəsini fasiləsiz olaraq araşdırmadan onun potensial və imkanlarından maksimum istifadəyə nail olmaq mümkün deyildir. Bu əlaqənin düzgün qiymətləndirilməsi son nəticədə ümumi biznes mühitini yaxşılaşdırılmağa, maliyyələşmə resurslarına çıxış imkanlarını səmərəli qurmağa, işgüzar subyektlərin beynəlxalq bazara çıxışını təmin etməyə, səriştəli və peşəkar kadrlarla təminatın yaradılmasına imkan verəcəkdir.