Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan texniKİ universiteti NƏZDİNDƏ baki döVLƏt rabiTƏ VƏ NƏQLİyyat kolleci

Ardıcıl konturda rezonans hadisəsi. Tezliyin müəyyən qiymətində konturun reaktiv müqaviməti

(2.13)

ola bilər. Bu vaxt Z=R və φ_Z=0 olur, yəni (2.13) şərti ödənildikdə ardıcıl kontur yalnız təmiz aktiv müqavimətə malik olur və xarici mənbəyin e.h.q. ilə konturdan keçən cərəyan fazaca üst-üstə düşür. Bu hadisə r e z o n a n s adlanır, ω=1/ tezliyində baş verir. Konturun məxsusi rəqslərinin tezliyinin olduğunu göstərmişdik. Deməli, ardıcıl konturda rezonans dəyişən xarici e.h.q. mənbəyinin (generatorun) ω tezliyi konturun ω₀ məxsusi tezliyinə bərabər olduqda yaranır. ω=ω₀ olan kontur köklənmiş, olan kontur isə k ö k d ə n d ü ş m ü ş kontur adlanır. Rezonans halında ardıcıl konturun müqaviməti ən kiçik , cərəyan isə ən böyük qiymətlərini alır (şəkil 2.14).

Rezonans tezliyindən kiçik tezliklərdə induktiv müqavimət rezonans halındakı müqavimətdən kiçik , tutum müqaviməti isə böyük olduğundan ( ) olduğundan, ümumi reaktiv müqavimət alçaq tezliklərdə tutum xarakterli olur. Rezonans tezliyindən böyük tezliklərdə ( ) isə induktiv müqavimət rezonans halında olduğundan böyük, tutum müqaviməti isə kiçikdir və ardıcıl konturun reaktiv müqaviməti induktiv xarakter daşıyır. Rezonans halında, yəni şərti daxilində

(2.14)

alınır. Deməli, rezonans halında konturun induktivlik və tutum müqavimətləri bir-birinə bərabər və hər biri ayrılıqda konturun dalğa müqavimətinə bərabər olur.

Şəkil 2.14. Ardıcıl konturda cərəyan və müqavimətin tezlikdən asılılığı

Yəni, rezonans halında ardıcıl konturun induktivlik sarğacında və kondensatorda yaranan gərginlik düşgülərinin amplitud qiymətləri bir- birinə bərabər və onlardan hər biri xarici mənbəyin e.h.q.-indən Q dəfə böyükdür. Buna görə də ardıcıl konturda yaranan rezonans g ə r g i n l i k l ə r r e z o n a n s ı adlanır.