Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan texniKİ universiteti NƏZDİNDƏ baki döVLƏt rabiTƏ VƏ NƏQLİyyat kolleci

Şəkil 2.15. Paralel rəqs konturu

Xarici e.h.q. mənbəyinə paralel qoşulmuş tutum və induktivlikdən təşkil olunmuş dövrəyə p a r a l e l r ə q s k o n t u r u deyilir. Paralel konturun müxtəlif sxemləri mövcuddur. Bunlardan ən sadəsi birinci növ konturdur (şəkil 2.15).

Belə kontur paralel birləşdirilmiş iki qoldan ibarətdir: biri L – induktivlik və R – aktiv müqavimətdən (itki müqaviməti), digəri isə C – tutumdan təşkil olunmuşdur. Hər iki qol e.h.q. e və daxili müqaviməti Ri olan mənbə ilə qidalanır. U_çıx çıxış gərginliyi induktivlik və ya tutumdan götürülür. Konturun müqaviməti kimi təyin olunur. (burada U₁ – konturun girişinə verilən gərginlik, I₁ – dövrədən keçən ümumi cərəyandır). Bu müqavimət paralel qoşulmuş iki müqavimətin cəminə bərabərdir. Birinci qolun müqaviməti və digərindəki isə olduğunu nəzərə alsaq, konturun tam müqaviməti

(2.15)

olar. Bu ifadənin məxrəci ardıcıl konturun impendansına bərabərdir:

. ( 2.16)

. Göstərildiyi kimi, rezonans tezliyinə yaxın tezliklərdə konturun keyfiyyətliyi Q = ω₀L/R kimi təyin olunur.

Paralel konturda gərginliklə cərəyan arasındakı faza sürüşməsi ardıcıl konturda faza sürüşməsinin əks işarə ilə götürülmüş qiymətinə bərabər, müqavimətin modulu isə ardıcıl konturun müqavimətinin modulu ilə tərs mütənasibdir. Şəkil 2.16–da paralel və ardıcıl konturların müqavimətləri və fazalarının tezlikdən asılılıqları göstərilmişdir.