Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan texniKİ universiteti NƏZDİNDƏ

Adi qırğın vasitələri və onların xüsusiyyətləri. Vakuum, diyircəkli,fuqas və qəlpələnən bombalar,‘‘sürpriz – minalar” və s. düşmənin “adi”zədələyici vasitələrindəndir.Bir sıra dövlətlər silahların yeni növ və sistemlərini yaratmaqla yanaşı, köhnə nüvələrinin də təkminləşdirilməsinə,zədələyici təsirlərinin artırılmasına xüsusi diqqət yetirirlər.

Vakuum və ya həcmli partlayış bombası adi silahın yeni növüdür. ABŞ bu silahı ilk dəfə 1969 – cu ildə Vyetnamda sınaqdan keçirmişdir.Quruluşça bu silah bir kasetdə birləşdirilən silindr formalı maye qabından və partlayıcı tərtibatlardan ibarətdir.Qabın hərəsinə 33,6 kq maye etilen oksidi doldurulur.Silah təyyarədən atılarkən partlayış nəticəsində maye ətrafa çilənir,diametri 15, hündürlüyü 3 m olan qaz – hava buludu əmələ gətirir, bulud dərhal yenidən partlayır.

Diyircəkli bomba – qəlpələnən aviasiya bombalarının bir növüdür. Adamları zədələmək üçün tətbiq olunur.Bu silah içərisi 5-6 mm ölçülü metal və ya plastik kütlə diyircəklər,iynələr və s.doldurulub bir-birinə birləşdirici çənbərlə bənd edilən iki yarımkürədən və partlayıcı tərtibatdan ibarətdir. Belə bombalar təyyarədən kasetdə atılır,hər kasetdə 96-640 bombacıqlar olur.Partlayarkən ətrafa 160-250 min kv.m. sahədə olan adamları zədələyir.

Fuqas bombası – aviasiya bombalarının binaları,dəmiryol qovşaqlarını, enerji qurgularını dağıtmaq,canlı qüvvələri,texnikanı məhv etmək üçün işlədilən növüdür.Əsas hissələri metal gövdədən,partlayıcı maddə atımından,partlayıcı tərtibatdan və stabilizatordan ibarətdir.Kalibri (ağırlığı) 50 kq dan 10.000 kq –dək olur.Dağıdıcı təsiri kalibrindən asılı olur.

Qəlpələnən aviasiya bombası – partlayış anında xırda qəlpələr şəklində parçalanıb atılan gövdənin qırıntıları ətrafa zadə yetirir.Bombanın kalibri 0,5 kq – dan 100 kq- dək olur.Məsələn,100 kq –lıq bomba hərəsi 1qr olan 5 – 6 min qəlpədən ibarətdir.

Yandırıcı silah – adamları,yaşayış məntəqələrini,sənaye obyektlərini,nəqliyyat vasitələrini,meşə və əkinləri məhv etmək üçün işlədilir. Silah kimi işlədilən yandırıcı maddələr tərkibinə görə qruplara ayrılır:

Napalm – neft məhsullarına (benzin,dizel yagı və s.)xüsusi qatılaşdırıcı maddələr qarışdırmaqla hazırlanır.Tez alışan,qonur-qara rəngli qatı maddələr,düşdüyü yerə yapışaraq 800⁰-1200⁰C temperaturda 5-10 dəqiqə yanır. Napalmanın yanması nəticəsində alınan temperaturu 1200⁰-1600⁰C -ə qədər artırmaq üçün ona metal maqnezium və ya alüminium tozu əlavə edilir. Belə qatışıq pirogel adlanır.

Pirogel 2-5 dəqiqə parlaq alovla yanır, nazik metal təbəqələrini yandırıb deşir və uzunmüddətli yanğın ocağı törədir;

Termit – aliminium və dəmir oksidlərinin mexaniki qarışığından ibarətdir.Termit havasız da yana bilər,düşdüyü yerdə 3000⁰ C temperatur yaradır.Polad,dəmir və digər metal təbəqələrini yandırıb deşir.

Ağ fosfor – havada öz-özünə alışan muma bənzər zəhərli maddədir.Yanarkən zəhərləyici ağ tüstü əmələ gətirir.

Şüa silahı – zərbə təsiri elektromaqnit enerjisinin istiqamətləndirilmiş şüalarının və ya böyük sürətlə qovulmuş elementar hissəciklərin cəmlənmiş

dəstəsinin istifadə edilməsinə əsaslanan qurğuların birliyindən ibarətdir.

Lazerlər – elektromaqnit enerjisinin optik diapazonda güclü şüalandırıcılardan ‘‘optik generatorlardan‘‘ ibarətdir.Lazer şüasının təsirinin hiss olunması,yüksək dəqiqliyi,düz xətt boyunca yayılması,praktiki olaraq ani təsir etməsi ilə fərqlənir.

Radiotezlik silahı – zərbə təsiri elektromaqnit şüalanmalarının ifrat yüksək tezliklərə və ya son dərəcədə aşağı tezliklərə əsaslanan vasitələrə radiotezlik silah deyilir.Radiotezlik silah insan ın ruhi aləminə də təsir edə bilər.

Geofiziki silah – bir sıra xarici ölkələrdə qəbul edilmiı şərti termindir ki,yerin atmosferində,hidrosferasında və litosferasında gedən proseslərin fiziki xassələrinin süni surətdə dəyişdirilməsi yolu ilə cansız təbiətin dağıdıcı qüvvələrdən hərbi məqsədlərlə istifadə etməyi imkan verən müxtəlif vasitələr məcmuyunu ifadə edir. Təbii proseslərə təsir etmək üçün müxtəlif vasitələrdən,o cümlədən kimyəvi maddələrdən istifadə edilir.Bu məqsədlə güclü elektromaqnit şüalanmaları generatorlarından və digər texniki qurğulardan da istifadə edilə bilər.