Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan texniKİ universiteti NƏZDİNDƏ

Mövzu 19: Sıra və onun elementləri. Hərbi qulluqçuların

düzülüşqabağı və sırada vəzifələri
Sıra və onun elementləri. Sıra təlimi hərbi qulluqcuların təlim və tərbiyə işi üzrə fənlərdən biridir. Sıra təliminə aşağdakılar aiddir:

• 
  tək sıra təlimi
  
• 
  silahla və silahsız təlim üsullarının icrası
  
• 
  bölmələrin piyada sıralarında və maşınlarla hərəkəti
  
• 
  bölmələrin sıra nümayişi
  
• 
  sıra baxışının keçirilməsi.
  

Sıra - hərbi qulluqçuların bölmə və hərbi hissələrin birgə fəaliyyəti üçün Nizamnamə ilə müəyyən edilmiş düzülüşdür. Sıranın aşağıdakı elementləri var:

Cinah – sıranın kənarlarına deyilir.Sırada sağ və sol cinahlar olur.Sıra döndükdə cinahlar dəyişmir.

Ön - sıranın baxdığı tərəfdir.

Sıranın arxa tərəfi – ön tərəfin əks tərəfinə deyilir.

İnterval (ara) – üfiqi xətt boyu hərbi qulluqçular və bölmələr arasında olan məsafədir.

Məsafə - hərbi qulluqçularla bölmələr arasında dərinliyə qədər olan məsafəyə deyilir.

Sıranın eni – cinahlar arasındakı məsafəyə deyilir.

Sıranın dərinliyi – birinci cərgə ilə axırıncı cərgə arasında olan məsafə

Açıq və yürüş sıraları – açıq sıra,bu zaman bölmələr bir cərgə ,yaxud iki cərgə sıralarda bir xətt üzrə,yaxud Nizamnamədə göstərilən və komandirin əmri ilə müəyyən edilən ara sıralamaqla kolonlar xəttində düzülür.

Cərgə - Əsgərlər bir –birinin yanında bir düz xətt üzrə düzülməsidir.

Maşın xətti – bir düz xətt üzrə bir – birinin yanında maşınların düzülməsidir.

Açıq sıralar – yoxlamalar,baxışlar,rəsmi keçidlərdə və başqa lazım olan hallarda lazım olur.

İkicərgəli sıra – bir cərgənin hərbi qulluqcuları o biri cərgədəkilərin arxasınca dururlar.

Sıxlaşmış sıra – hərbi qulluqcular sıranın buraxdığı tərəfdə bir – birinin dirsəyindən bir addım məsafədə və ya komandirin göstərdiyi kimi yerləşirlər.

Yürüş sırası – bir bölmə sıraya düzülür,bir neçə bölmə Nizamnamə və ya komandirlərin əmrləri ilə müəyyən edilmiş məsafələri saxlamaqla bir – birinin arxasında kolonlara düzülür.

Kolon – Nizamnamə və ya komandirlərin əmri ilə hərbi qulluqçuların bir birinin arxasında düzülüşüdür.

Yönəldici – yürüş sırasında birinci duran hərbi qulluqçuya deyilir.

Tamamlayıcı – kolonun arxasında duran hərbi qulluqçuya deyilir.

Sıraya rəhbərlik komanda və ya əmrlə yerinə yetirilir. “Bölmə - dayan” komandasında bölmə - xəbərdarlıq,dayan – isə icra komandasıdır.Xəbərdarlıq komandası verilidikdən sonra hərbi qulluqcular “Farağat” vəziyyətində durur,hərəkətə sol ayağı ilə başlayırlar.Bölməni saxlamaq üçün komanda verilir. Komandalar səslə,fitlə,fənərlə və bayraqla verilir. Bayraqlar uzunluğu 40 sm olan 32x22 sm ölçüsündə düzbucaqlı parçadan ibarət,ağ və qırmızı rəngli olur. Sıraya düzülməzdən əvvəl əsgər öz silahını,ona tapşırılmış döyüş texnikasını, fərdi mühafizə vasitələrini,qazma alətlərini,döyüş sursatını,paltarını səliqəli geyinməli,yoldaşlarında olan çatışmazlıqlarına kömək etməlidir.