Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ azərbaycan

Nəticə və təkliflər

Maliyyə mexanizminin səmərli hazırlanması maliyyə menecmentinin öhdəlik və funksiyalarının tamamilə qarşılanması və bununla da onun məqsədində olan əsas nəticəyə çatmağa şərait yaradır. Bazar iqtisadiyyatına qədəm qoymağa bağlı olaraq Azərbaycanda geniş həcmli islahatların həyata keçirilməsində “Maliyyə idarəedilməsi” anlayışının tətbiq olunmasına ehtiyac da onunla birlikdə gəlmişdir. Keçidin ilk illərində respublikamızın çox sayda müəssisələri iflas olaraq çətin böhran halına çatmışdırlar ki, bu isə aktivlər və kapitalın quruluşunun yaxşılaşdırılmasını zəruri etmişdir. İdarələrin maliyyə təsərrüfat funksiyasının idarəetmə quruluşunun yaxşılaşdırılması, maliyyə bazarlarında fəaliyyətlərin uğurla sonlandırılması, iqtisadi ehtiyyatlardan daha sərfəli yararlanması və rəqabət bacarığının artırılması vacib problem olmağa başlamışdır.

Bazar iqtisadiyyatı vəziyyətində maliyyə menecmentinin ən əsas ayrılmaz təşkil edici hissəsi hesab olunan maliyyə analizinin vacibiyyəti xeyli yüksəlmişdir. Müasir zamanda maliyyə analizinə aid iki yaxınlaşma vardır. İlkin mülahizədə maliyyə analizi geniş miqyasda anlaşılır, yəni kapital bazarı da daxil edilməklə birlikdə ətraf mühit anlayışında təsərrüfat amillərinin maliyyəsinin idarə olunması ilə bağlı analitik tədbirlərin bütün sahələrini öz əhatəsinə alır, ikinci yaxınlaşma maliyyə analizinin əhatə mühitin mühasibat uçotunun analizi ilə sərhədlənməsini planlaşdırır.

Maliyyə analizinin ən əsas niyyəti müəssisənin maliyyə vəziyyətini obyektiv formada səciyyələndirən vacib faktorları, yəni aktiv və passivlərin quruluşunda, debitor və kreditor borclarında, xeyir və zərərin tərkibində ortaya çıxan dəyişiklikləri biruzə verməyə qadirdir. Maliyyə analizinin dəstəyi ilə təsərrüfatla məşğul olan şəxslərin maliyyə dözümlülüyünün düzgün şəkildə qiymətləndirmək,

maliyyə ehtiyyatlarından yararlanmanın faydalılığını təyin etmək, mütərəqqi maliyyələşdirmə mənbələrini aşkarlamaq asandır.

Bugünki iqtisad elmində maliyyə göstəricilərinin, həmçinin uyğun müflisləşmə riskinin qiymətləndirilməsi indexlərinin əvvəlcədən deyilməsinin çox saylı fərqli üsul və yolları vardır. Müəssisənin mümkün iflas mövqeyindən maliyyə halının əvvəlcədən hesablanmasına aşağıdakılar daxildir:

1. 
   krediti geri qaytarma bacarığının indeksinin təyin olunması;
   

2. 
   göstəricilər sistemindən və formal olmayan amillərdən istifadə;
   

3. 
   ödəmə bacarığı indekslərinin yoxlanılması.
   

Müflisləşmə halının ortaya çıxması obyektiv və subyektiv səbəblərlə (tələbin zəif öyrənilməsi, reklamın qənaətbəxş dərəcədə olmaması səbəbindən satış faizinin aşağı düşməsi, məhsulun yaxşılığının və dəyərinin aşağı düşməsi və s.) bağlıdır.