Azərbaycan respublikasi təHSİl naziRLİYİ odlar yurdu universiteti

Mövzunun qısa məzmunu:
Mayelər bir çox cəhətlərinə görə qazlara və bəzi cəhətlə­rinə görə bərk cisimlərə yaxındır. Mayelər də qazlar kimi ol­duqları qabın formasını alır, bərk cisimlər kimi az sıxı­lırlar. Van–der–Vaals nəzəriyyəsindən bizə məlumdur ki, böh­ran halında maye və qaz fazaları biri–birinə keçir.Maddənin maye halı üçün axıcılıq, sıxılmamazlıq və sərbəst səthə malik olma xarakterikdir.Vahid zamanda mayenin sərbəst səthini tərk edən atom və molekulların sayı, həmin vaxtda mayenin sərbəst səthinə qa­yıdan atom və molekulların sayına bərabər olar. Bu hala dina­mik tarazlıq halı deyilir.Dinamik tarazıq olduqda buxar doymuş, dinamik tarazlıq ol­madıqda isə buxar doymamış olur. Buxardan mayeyə keçən molekulların sayı əks istiqamətdə ke­çən molekulların sayından çox olduqda buxar ifrat doymuş buxar adlanır. Maddənin bərk haldan maye hala keçməsi prosesinə ərimə deyi­lir. Ərimə prosesi baş verdikdə maddənin temperaturu sabit qa­lır və bu temperatur ərimə temperaturu adlanır.
Mövzu № 6. Elektrik yüklərinin qarşılıqlı təsiri. Elektrik sahəsi. Elektrik sahəsinin potensialı və intensivliyi. İnduksiya seli. Qauss teoremi. Elektrik tutumu. Kondensatorlar. Elektrik sahəsinin enerjisi.
Mövzunun qısa məzmunu.
Elektrik yükünün başlıca, fundamental xassəsi onun iki formada mövcud olmasıdır. Şərti olaraq onları müsbət və mənfi yüklər adlandırırlar. Təcrübədən məlumdur ki, eyni adlı yüklər bir-birini itələyir, əks işarəli yüklər isə biri-birini cəzb edirlər. Əks işarəli yüklərin mövcud olmasının səbəbi məlum olmasa da, bir şey aydındır ki, Kainat müsbət və mənfi elekti­rik yüklərinin tarazlığı sayəsində mövcuddur. Elektrik yükünün ikinci fundamental xassəsi onun kvantlanması və ya diskret quruluşa malik olmasıdır. Məlum olduğu kimi atom müsbət yüklü nüvədən və onun ətrafında hərə­kət edən mənfi yüklü elektronlardan ibarətdir.Sükunətdə olan yüklərin yaratdığı sahə elektrostatik sahə ad­lanır. Elektrik sahəsi sonsuzluğa kimi davam edir. Elektrik sahəsi obyektiv reallıq olub, materiyanın xüsusi nö­vüdür. Elektrik yüklərinin qarşılıqlı təsiri onların yarat­dıqları sahə vasitəsilə verilir. Elektrik sahəsi bu sahəyə gə­tirilmiş yükə təsir etməklə özünü büruzə verir.