Azərbaycan respublikasi təhsil nazirliyi sumqayit döVLƏt universitetiNİn nəZDİNDƏ sumqayit döVLƏt texniki kolleci

T

ərif. İxtiyari boş olmayan nöqtələr çoxluğuna həndəsi fiqur deyilir.  

Dem

əli,  nöqtə,  düz  xətt,  müstəvilər  ayrılıqda  və  ya  bir-biri  ilə  birləşmiş  şəkildə 

götürüldükdə  həndəsi  fiqur  əmələ  gətirir.  İxtiyari  həndəsi  fiqurun  hissəsi  də  həndəsi 

fiqurdur.  Qeyd  ed

ək  ki,  həndəsi  cism,  fəzadan  səthlə,  səthin  hissəsi  qonşu  hissədən 

x

ətlə, xəttin hissəsi isə qonşu hissədən nöqtə ilə ayrılır. Nöqtə və düz xətt.  Həndəsənin 

əsas anlayişları nöqtə və düz xətdir. Bu anlayişlar ilkin olduğundan onlara tərif verilmir.  

Q

ələmin  ucunun  kağızda  buraxdığı  iz  nöqtə  təsəvvürü  verir.  Nöqtə  latın  əlifbasının 

böyük hərfləri ilə işarə edilir. Məsələn, A,B,C.... 

X

ətt nöqtələr çoxluğu olub, sonsuzdur. Hərəkət edən nöqtənin izini xətt kimi təsəvvür 

etm

ək olar. Tarım çəkilmiş ip düz xətt təsəvvürünü verir. Düz xətt ümumi şəkildə iki 

---

44 

 

β 

α 

nöqtə ilə göstərilir və latın əlifbasının iki böyük hərfi və ya bir kiçik hərfi ilə işarə edilir. 

M

əsələn, AB, DC ....və ya a, b, c.... Düz xətt sonsuzdur. Yəni düz xəttin başlanğıc və 

son nöqtəsi yoxdur. 

A 

B 

a 

 

Nöqtə və düz xəttin qarşılıqlı vəziyyətini səciyyələndirən aşağıdakı xassələri vardır: 

1.  H

ər hansı düz xətt üzərində olan nöqtələr və onun üzərində olmayan nöqtələr 

nöqtələr var. 

2.  H

ər hansı iki nöqtədən yalnız və yalnız bir düz xətt keçirmək olar. 

3. 

Düz xətt üzərində hər hansı üç nöqtədən bir və yalnız biri qalan ikisi arasında 

yerl

əşir. 

4. 

İki müxtəlif düz xətt ya kəsişmir, ya da ancaq bir nöqtədə  kəsişirlər.  

Şüa  və  parça.    a    düz  xətt  üzərində  ixtiyari  O  nöqtəsini  qeyd  edək.  O  nöqtəsi  a  düz 

x

əttini iki hissəyə ayırır. Bu hissələrin hər biri yarım düz xətt və ya şüa, O nöqtəsi isə bu 

şüaların başlanğıc nöqtəsi adlanır. Onda şüanın tərifini aşağıdakı kimi vermək olar: