Azərbaycan respublikasinin ümumtəHSİl məKTƏBLƏRİ ÜÇÜn biologiya fəNNİ kurikulumu

Fənnin  əhəmiyyəti,  məqsəd  və  vəzifələri.  Orta  ümumtəhsil  məktəblərinin 

başlıca  vəzifəsi  gəncləri  həyatı  və  özünü  dərk  edə  bilən  bir  şəxsiyyət  kimi 

yetişdirməkdən  ibarətdir.  Ümumi  təhsil  fənləri  bu  vəzifənin  yerinə  yetirilməsində 

xüsusi  rol  oynayır.  Biologiya  bu  fənlərdən  biri  olmaqla    canlılar  aləmindən  bəhs 

edir,  şagirdlərə  canlı  təbiətin  maddiliyini,  qanunauyğunluqlarını,  canlıların 

yaranması, quruluşu, yayılması, inkişafı, qorunması, ən başlıcası isə biososial varlıq 

olan  insanın  öz  orqanizminin  quruluşu  və  həyati  xüsusiyyətlərinin  öyrənilməsinə 

şərait yaradır.  İnsanın  davamlı  inkişafı  və  sağlamlığının  qorunması  ilə  bağlı  zəruri 

bilik,  bacarıq və  əməli vərdişlər verir. 

Biologiya  təbiətə  aid  digər  elm  sahələri  ilə  sıx  əlaqədardır.  Fizikanın, 

kimyanın,  riyaziyyatın,  coğrafiyanın  bir  sıra  qanunları  və  ekoloji  problemlər 

haqqında  təsəvvürü  olmayan  bir  insan  həyatı  lazımi  səviyyədə  dərk  edə 

bilmədiyindən,  biologiyanın  tədrisi  prosesində  həmin  fənlərə  istinad  edir.  Yalnız 

bu  halda  dünyanın  tam  bir  vahid  kimi  qavranılması  üçün  zəmin  yaranmış  olur. 

Biologiya  fənninin  tədrisi  sayəsində  insanın  bioloji  və  sosial  mahiyyətini  başa 

düşən  şagird  özünün,  yaxınlarının  sağlamlığının  qorunmasına  və  sağlam  həyat 

tərzinə hazırlanır. 

Canlılar  aləmi  insanın  iqtisadi  həyatında  mühüm  yer  tutur.  Bu  baxımdan 

təsərrüfat  sahələrində  bitkilərin,  heyvanların  və  digər  canlıların  rolu  haqqında 

biliklərlə  yanaşı,  şagirdlərə  genetika,  seleksiya,  biotexnologiya,  bionika, 

mikrobiologiya, biofizika, biokimya, fiziologiya, molekulyar biologiyaya aid  elmi 

yeniliklərin çatdırılması zərurəti yaranır.  

Yaxud  şagirdlər  təbii  mühitin  qorunmasının  zəruriliyini  dərk  etməklə 

vətənpərvərlik,  bəşərililik  və  humanizm  ruhunda  tərbiyə  almaqla  qlobal  ekoloji 

problemləri  başa  düşürlər.  İnsanın  qorunmasının  Yer  kürəsinin  bütövlükdə 

qorunması ilə bağlı olması qənaətinə gəlirlər. Onlar təbiətin gözəlliklərindən zövq 

alır, vətənə, torpağa daha doğma münasibət bəsləyirlər.  

Bütün bunlar şagirdlərin intellektual inkişafı, vətənini sevən yetkin şəxsiyyət 

kimi formalaşması baxımından əhəmiyyət daşıyır.  

Biologiya  fənninin  ümumi  orta  və  tam  orta  təhsil  səviyyələrində  tədrisi 

nəzərdə tutulur. Şagird ümumi orta təhsil səviyyəsində canlılar aləmini öyrənməklə 

daha  dolğun  bilik  və  bacarıqlara  yiyələnir.  Tam  orta  təhsil  səviyyəsində  isə  artıq 

həyata  hazırlanan  şagird  təbiətin  ayrılmaz  hissəsi  olan  canlılar  aləmini  və  özünü 

dərk etmiş olur.  

Biologiya fənninin məqsədi şagirdlərə canlılara  dair zəruri bilik və bacarıqlar 

mənimsətməklə  onlarda  ekoloji  mədəniyyət,  estetik  zövq,  humanist  və 

vətənpərvərlik  keyfiyyətləri  formalaşdırmaqdan  ibarətdir.  Bu  məqsədin  həyata 

keçirilməsi üçün: