İnduksiya və deduksiya. Fikrin tək faktlardan ümumi müddəalara doğru inkişafı induksiyadır. Deduksiya isə, əksinə, fikrin ümumidən təkcəyə doğru inkişafıdır. İnduksiya və deduksiya elmi idrakın əəslikləridir. İdrak prosesində induksiya əsasında ehtimallı bilik, deduksiya əsasında isə səhih bilik qazanılır. Elmi idrakda bu metodlar üzvi əlaqədə olub bir-birini qarşılıqlı surətdə tamamlayır. Fransız fiziki L.de Broylun sözlərinə görə, fikrin artıq mövcud olan sərhədlərini genişləndirməyə can atan induksiya həqiqi elmi tərəqqinin əsl mənbəyidir. Tarixdə böyük kəşflər, elmi sıçrayışlar riskli, lakin mühüm yaradııcı metod olan induksiyanın hesabına mümkün olmuşdur.
