B. A. Davlatov

@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
- 68 -
- 68 -
30. Yerda tebranish chastotasi 0,5 Hz bo‘lgan matematik mayatnik 
oyga olib chiqilsa, u qanday chastotada tebranadi (Hz)? Oyda erkin 
tushish tezlanishi yerdagidan 6 marta kichik. 
A)0,3 B)0,2 C)1,2 D)0,5 
31. Mayatnikli soat yerdan oyga ko‘chirilsa, uning yurishi qanday 
o‘zgaradi? g
oy
=1,6 m/s
2
; g
yer
=10 m/s
2
A)6 marta tezlashadi B)2,5 marta tezlashadi 
C)2,5 marta sekinlashadi D)6 marta sekinlashadi 
32. Oyga yerdan olib chiqilgan matematik mayatnikning tebranish 
davri yerdagidek bo‘lishi uchun uning uzunligini qanday 
o‘zgartirish kerak. Oyda erkin tushish tezlanishi yerdagidan 6 marta 
kichik. 
A)o‘zgartirish kerak emas B)6 marta orttirish kerak 
C)36 marta qisqartirish kerak D)6 marta qisqartirish kerak 
33. Matematik mayatnik yerdan oyga ko‘chirilsa, uning tebranish 
davri qanday o‘zgaradi? Oyning massasi yer massasidan 81 marta 
kichik, radiusi yer radiusidan 3,7 marta kichik. 
A)2,4 marta ortadi B)22 marta ortadi 
C)2,4 marta kamayadi D)77 marta kamayadi 
34. Oyda mayatlikli soat orqada qolmasligi uchun uning uzunligini 
necha marta o‘zgartirish kerak? g
oy
=1,65 m/s
2
; g
yer
=9,8 m/s
2
A)6 B) 6 C)36 D)3 
35. Erkin tushish tezlanishi oyda yerdagiga nisbatan 6 marta kichik 
bo‘lsa, oyda matematik mayatnikning tebranish davri yerdagi 
tebranish davriga qaraganda necha marta farq qilishini aniqlang. 
A) 6 marta katta B) 6 marta kichik 
C)6 marta katta D)6 marta kichik 
36. Qanday sharoitda matematik mayatnikning tebranish davri 
cheksiz katta bo‘ladi? 
A)bunday bo‘lishi mumkin emas B)ekvatorda 
C)qutbda D)vaznsizlikda 
37. Matematik mayatnikning uzunligi va tebranish amplitudasi 16 
marta oshirilsa, tebranishlari chastotasi qanday o‘zgaradi? 
A)16 marta ortadi B)2 marta kamayadi 
C)4 marta ortadi D)4 marta kamayadi 
38. l uzunlikdagi matematik mayatnik osilish 
nuqtasidan l/2 masofada pastda joylashgan mixga 
tegib tebranayotgan bo‘lsa, uning tebranish davri 
qanchaga teng bo‘ladi? 
A)
g
35
,
1
l
p
B)
g
5
,
1
l
p
C)
g
7
,
1
l
p
D)
g
2
l
p
39. Bir nuqtaga osilgan, massalari m
1
/m
2
=4, uzunliklari l
1
/l
2
=2 
bo‘lgan matеmatik mayatniklarni ip osilgan nuqta balandligicha 
og‘dirib, so‘ng qo‘yib yuborilsa, muvozanat vaziyatidan 
o‘tayotgandagi tеzliklari orasida qanday munosabat o‘rinli bo‘ladi? 
A)
2
1
2
u
=
u
B)υ
1
=2υ
2
C)υ
1
=υ
2
D)υ
2
=2υ
1
40. Uzunliklarining nisbati l
1
/l
2
=2 bo‘lgan, bir nuqtaga osilgan 
matematik mayatniklarni ip osilgan nuqta balandligigacha og‘dirib, 
so‘ng qo‘yib yuborilsa, muvozanat vaziyatidan o‘tayotgandagi 
tezliklari orasida qanday munosabat o‘rinli bo‘ladi? 
A)
2
1
2
u
=
u
B)υ
1
=2υ
2
C)υ
1
=υ
2
D)
2
1
2
u
=
u
41. Tebranish davri T bo‘lgan matematik mayatnikning uzunligi n 
marta oshirilsa, uning tebranish davri qanday bo‘ladi? 
A)nT B)n
2
T C)
T
n
D)
n
T
42. Iplarning uzunliklari 1 m dan, osilgan yuk massasi m
1
=1 g va 
m
2
=10 g, ip uzunligi 0,5 m va osilgan yuk massasi m
3
=10 g bo‘lgan 
uchta matematik mayatikning tebranish chastotalari o‘rtasida 
quyidagi qaysi munosabat to‘g‘ri? 
A)ν
1
=ν
2
<ν
3
B)ν
1
>ν
2
=ν
3
C)ν
1
<ν
2
=ν
3
D)ν
1
=ν
2
=ν
3
43. Bir tebranish davrida moddiy nuqta 64 cm yo‘l yursa, 
tebranishlar amplitudasi qancha bo‘ladi (cm)? 
A)16 B)4 C)8 D)32 
44. Moddiy nuqta tebranishlari amplitudasi 4 cm bo‘lsa, uning bir 
to‘la tebranish davomida bosib o‘tgan yo‘li qancha bo‘ladi (cm)? 
A)8 B)4 C)0 D)16