B. A. Davlatov

109. Yorug‘likning sinish qonuni 
1. Yorug‘lik nuri birinchi muhitdan ikkinchi muhitga α
1
burchak 
ostida tushadi. Sinish burchagi α
2
. Birinchi muhitda yorug‘likning 
to‘lqin uzunligi λ
1
bo‘lsa, ikkinchi muhitdagi to‘lqin uzunligi λ
2
qanday? 
A)
1
2
1
2
sin
l
÷
ø
ö
ç
è
æ
a
a
=
l
B)
1
2
1
2
tg
tg
l
a
a
=
l
C)
1
2
1
2
sin
sin
l
a
a
=
l
D)
1
1
2
2
sin
sin
l
a
a
=
l
2. Havodan sindirish ko‘rsatkichi 3 ga teng bo‘lgan muhitga nur 
tushganda, qaytgan nur bilan singan nur orasidagi burchak 90º ga 
teng bo‘ldi. Nurning tushish burchagi qanday bo‘ladi? 
A)30º B)60º C)45º D)0º 

---

@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
@FizikaTermiz Bahodir Davlatov 
- 113 -
- 113 -
3. 480 nm to‘lqin uzunlikdagi yorug‘lik vakuumdan biror muhitga 
o‘tganda to‘lqin uzunligi 192 nm ga qisqarsa, yorug‘likning shu 
muhitdagi tezligini toping (m/s). 
A)10
8
B)1,2·10
8
C)1,5·10
8
D)1,8·10
8
4. Havodan shishaga tushgan va qaytgan nurlar orasidagi burchak 
60º ga teng. Agar shishaning sindirish ko‘rsatkichi 1,5 ga teng 
bo‘lsa, sinish burchagining sinusini toping? 
A)1/3 В)
2
3
C)1/2 D)2/3 
5. Singan nur qaytgan nurga perpendikulyar bo‘lishi uchun nur 
sindirish ko‘rsatkichi 1,732 bo‘lgan shishaga qanday burchak ostida 
tushishi kerak? 
A)60º В)45º С)30º D)0º 
6. Nurning ikki muhit chegarasiga tushish burchagi 45º bo‘lganda 
sinish burchagi 30º bo‘lsa, yorug‘lik birinchi muhitdan ikkinchi 
muhitga o‘tganda, uning tezligi necha marta o‘zgaradi? 
A)1,5 marta ortgan В)1 marta ortgan 
C)2 marta ortgan D) 2 marta kamaygan 
7. To‘lqin uzunligi 560 nm bo‘lgan yorug‘lik nurining bir muhitdan 
ikkinchi muhitga tushish burchagi 45º, sinish burchagi 30º bo‘lsa, 
ikkinchi muhitdagi to‘lqin uzunligini aniqlang (nm)? 
A)400 B)560 C)784 D)840 
8. To‘lqin uzunligi 5·10
–7
m bo‘lgan yorug‘lik nurining bir 
muhitdan ikkinchi muhitga tushish burchagi 30°, sinish burchagi 
45º bo‘lsa, ikkinchi muhitdagi to‘lqin uzunligini toping (nm). 
A)286 B)320 C)400 D)700 
9. 600 nm to‘lqin uzunlikdagi yorug‘lik vakuumdan biror muhitga 
o‘tganda tezligi 8 marta kamaygan bo‘lsa, yorug‘likning shu 
muhitdagi to‘lqin uzunligini aniqlang (nm)? 
A)100 B)360 C)240 D)75 
10. Monoxromatik yorug‘lik bir muhitdan ikkinchi muhitga 
o‘tganda, to‘lqin uzunligi 2 marta kamaygan bo‘lsa, uning tarqalish 
tezligi necha marta o‘zgargan? 
A)o‘zgarmagan B)2 marta oshgan 
B)1,5 marta oshgan D)2 marta kamaygan 
11. Yorug‘lik nuri birinchi muhitdan ikkinchi muhitga 45º burchak 
bilan tushib, ikkinchi muhitga 30º burchak bilan sinib o‘tadi. 
Birinchi muhitning absolyut sindirish ko‘rsatkichi 2 ga teng 
bo‘lsa, yorug‘likning ikkinchi muhitdagi tezligini toping (km/s)? 
A)300000 B)
2
300000
С)
2
150000
D)150000 
12. Yorug‘lik nuri shishadan havoga o‘tayapti. Tushish burchagi 
30º. Nur singanda o‘z yo‘nalishini 30º ga o‘zgartirgan bo‘lsa, 
shishaning sindirish ko‘rsatkichi nimaga teng bo‘ladi? 
A)2,25 B)2 C)1,5 D)1,7 
13. Yorug‘lik nuri havodan suvga o‘tmoqda. Tushish burchagi α 
bo‘lsa, sinish burchagi β ni quyidagi shartlardan qaysi biri to‘g‘ri 
qanoatlantiradi? 
A)β>>α B)β>α C)β=α D)β≤α 
14. Yorug‘lik nuri suyuqlikdan vakuumga o‘tmoqda. Tushish 
burchagi 30º. Qaytgan va singan nurlar bir – biriga tik. Bu 
suyuqlikning sindirish ko‘rsatkichini toping. 
A)1,73 В)1,5 C)2 D)2,5 
15. Havodan shishaga 60º burchak ostida yorug‘lik tushmoqda. 
Agar qaytgan va singan nurlar orasidagi burchak tushish 
burchagidan 1,5 marta katta bo‘lsa, shishaning sindirish 
ko‘rsatkichini toping? 
A)1 B)4 C) 3 D)2 
16. Chizmada ikki muhit chegarasida nurning o‘tishi tasvirlangan. 
Berilgan shakllarning qaysi birida yorug‘lik nurining optik zichligi 
kattaroq bo‘lgan muhitdan optik zichligi kichikroq bo‘lgan muhitga 
o‘tishi to‘g‘ri tasvirlangan? 
A)1 B)2 C)3 D)1; 2 
17. Yorug‘lik nurlari bir muhitdan ikkinchi muhitga o‘tganda sinish 
burchagi 30º bo‘lib, u tushish burchagidan ikki marta kichik bo‘lsa, 
ikkinchi muhitning birinchi muhitga nisbatan sindirish 
ko‘rsatkichini toping? 
A)1 B) 2 C)1,5 D) 3
18. Yorug‘lik nurining birinchi muhitdan ikkinchi muhitga o‘tishda 
tushish burchagi 60º sinish burchagi 30º ga teng. Ikkinchi muhitning 
birinchi muhitga nisbatan sindirish ko‘rsatkichi qanchaga teng? 
A)0,5 B)2 C)
3
3
D) 3
19. Singan nur va qaytgan nur o‘zaro 90º burchak tashkil etadi. 
Agar tushish burchagining sinusi 0,8 ga teng bo‘lsa, sindirish 
ko‘rsatkichini aniqlang? 
A)1,33 В)1,25 C)1,5 D)1,8 
20. Nur ikki muhit chegarasiga 60º burchak ostida tushganda, 
qaytgan nur bilan singan nur orasidagi burchak 90º ga teng bo‘ldi. 
Ikkinchi muhitning birinchi muhitga nisbatan sindirish ko‘rsatkichi 
qanchaga teng? 
A) 2 B) 3 С)1,5 D)1,3 
21. Toza suvning sindirish ko‘rsatkichi 1,33 shishaniki 1,49 ga teng. 
Bir xil vaqt ichida shu moddalardan yorug‘lik nuri o‘tgan masofalar 
nisbati nimaga teng bo‘ladi? 
A)1,12 B)1,20 C)1,21 D)0,89 
22. Nur muz sirtiga 45º burchak ostida tushib, 33º burchak ostida 
sindi. Yorug‘lik muzda qanday tezlikda tarqaladi (m/s)? sin45º=0,7; 
sin33º=0,54 
A)3·10
8
B)2·10
8
C)1,3·10
8
D)2,3·10
8
23. Yorug‘lik sindirish ko‘rsatkichi n
1
bo‘lgan muhitdan, sindirish 
ko‘rsatkichi n
2
bo‘lgan muhitga (n
2
>n
1
) o‘tmoqda. Yorug‘lik 
muhitlar chegarasiga chegara tekisligi bilan 0º burchak hosil qilib 
tushmoqda. Nurning sinish burchagi qanday? 
A)arcsin(n
2
/n
1
) B)0º C)arcsin(n
1
/n
2
) D)90º 
24. Qanday muhitda yorug‘lik nuri egri chiziqli bo‘lishi mumkin? 
A)bir jinsli muhitda B)suyuq muhitda C)monokristallda 
D)sindirish ko‘rsatkichi nuqtadan nuqtaga uzluksiz o‘zgaruvchi 
muhitda 
25. Yorug‘lik nurining 1 – muhitidan 2 – muhitga o‘tishida tushish 
burchagi 60º ga, sinish burchagi 30º ga teng. 2 – muhitning 1 – 
muhitga nisbatan sindirish ko‘rsatgichi qanchaga teng? 
A)0,5 B)2 С)
3
3
D) 3
26. Yorug‘lik nuri suvdan vakuumga o‘tganda, to‘lqin uzunligi 
0,165 μm ga ortdi. Bu nurlarning vakuumdagi to‘lqin uzunligini 
aniqlang (μm)? Suv uchun n=1,33 
A)0,41 B)0,65 C)0,365 D)0,665 
27. Yorug‘lik to‘lqini vakuumdan muhitga o‘tganda, to‘lqin 
uzunligi 2 marta kamaydi. Yorug‘likning shu muhitdagi tezligini 
aniqlang (m/s)? 
A)1,5·10
8
B)10
8
C)2·10
8
D)0,5·10
8

---