B safarov, T. Raxmanov

Asosiy vositalar eskirishini hisobga oluvchi schyotlar (0200)ning 
bog‘lanishi
 
T/
r
Xo‘jalik muomalalarining mazmuni
Schyotlarning 
bog‘lanishi
Debet
Kredit
1 
Asosiy, yordamchi ishlab chiqarish va xizmat 
ko‘rsatuvchi xo‘jaliklarda foydalanilayotgan asosiy 
vositalarga eskirish hisoblash 
2010, 2310, 
2710 
0211-0299 
2 
Umumishlab 
chiqarish 
maqsadida 
foydalanilayotgan 
asosiy 
vositalarga 
eskrish 
hisoblash 
2510 
0211-0299 
3 
Savdo korxonalarida foydalanilayotgan asosiy 
vositalarga eskirish hisoblash 
9410 
0211-0299 
4 
Ma’muriy maqsadlar uchun foydalanilayotgan 
asosiy vositalarga eskirish hisoblash 
9420 
0211-0299 
5 
Quyidagi maqsadlarda foydalanilayotgan asosiy 
vositalarga eskirish hisoblash: 
a) yangi turdagi mahsulotni ishlab chiqarish uchun 
mo‘ljallangan ishga tushirish ishlarida; 
b) umumiy yoki yakka tartibda ishlab chiqarishga 
mo‘ljallanmagan yangi texnologik jarayonlarni 
o‘zlashtirishda; 
v) qazib chiqaruvchi tarmoqlardagi tayyorgarlik 
ishlarida. 
9440 
0211-0299 
6 
Ishchi xayvonlarga eskirish hisoblash 
2010, 2310 
0270 
7 
Ko‘p yillik o‘simliklarga eskirish hisoblash 
2010 
0280 
8 
Joriy (qisqa muddatli) ijaraga berilgan asosiy 
vositalarga eskirish hisoblash 
9430 
0220-0299 
9 
Uzoq muddatli ijara shartnomasi bo‘yicha olingan 
asosiy vositalarni xususiy asosiy vositalar tarkibiga 
o‘tishi natijasida ularga hisoblangan eskirish 
summasini o‘tkazish 
0299 
0211-0290 

---

148 
10 
Uzoq muddatli ijara shartnomasining muddati 
tugagandan keyin ijaraga beruvchiga qaytariladigan 
asosiy vositalarning eskirishni hisobdan chiqarish 
0299 
0310 
11 
Asosiy vositalarning eskirishini qayta baholash: 
a) qiymati oshirilganda 
b) qiymati kamaytirilganda 
8510 
0211-0299 
0211-0299 
8510 
12 
Asosiy vositalarni tugatish, sotish, tekinga berish, 
ustav kapitaliga ulush sifatida berish, uzoq muddatli 
ijaraga berish, kamomad yoki buzilish natijasida 
ularga haqiqatda hisoblangan eskirishni hisobdan 
chiqarish 
0211-0290 
9210 
5-son BHMSga muvofiq, asosiy vositalar bo‘yicha amortizatsiya summasi 
quyidagi usullardan birini qo‘llash yo‘li bilan hisoblanishi mumkin: 
1) eskirishni bir tekisda (to‘g‘ri chiziqli) hisoblash; 
2) eskirishni bajarilgan ishlar hajmiga mutanosib ravishda hisoblash (ishlab 
chiqarish usuli); 
3) ikki karrali amortizatsiya me’yori bilan kamayib boruvchi qoldiq usuli; 
4) yillar yig‘indisi usuli (kumulyativ usul). 
Eskirishni bir tekisda (to‘g‘ri chiziqli) hisoblash usulining mohiyati shundan 
iboratki, asosiy vositalarning amortizatsiyalanadigan qiymatidan kelib chiqib, 
ularning foydali xizmat qilish muddati davomida eskirish bir tekisda va teng 
ulushlarda hisoblab boriladi. Ushbu usulga muvofiq, asosiy vositalar obektining 
amortizatsiyalanadigan qiymati uning foydali xizmat muddati davomida tegishli 
xarajatlarga bir maromda (tekisda) olib boriladi (taqsimlanadi). Mazkur usul 
bo‘yicha amortizatsiya qilish me’yorining miqdori foydali xizmat muddatining 
davomiyligiga bog‘liq bir davr uchun amortizatsiya ajratmasi summasi 
amortizatsiyalanadigan qiymatini obekt foydalaniladigan hisobot davrlari soniga 
bo‘lish yo‘li bilan hisob-kitob qilinadi. 
Eskirish hisoblashning bir tekisda (to‘g‘ri chiziqli) hisoblash usulida 
amortizatsiya ajratmalarining yillik summasi asosiy vositalar obektining 

---

149 
boshlang‘ich (qayta tiklash) qiymatidan uning tugatish qiymatini ayirish orqali 
va mazkur obektning foydali xizmat muddatidan kelib chiqib aniqlanadi: