B u r a X i L i ş I ş I mövzu

Üfürmə üsulu. Həm əl vasitəsilə, həm də mexaniki üsullarla yerinə yetirilir. 
Əl vasitəsilə icra edilən üfürmə üsulu çox əmək aparan olmasına baxmayaraq, çox 
yayılmışdır. Bu zaman xüsusi çuqun qəliblərdən istifadə olunur. qəliblərin daxili 
tərəfi müəyyən bir məmulatın (stəkan, qrafin, qənd qabı və s.), yaxud onun 
hissəsinin formasını təmsil etdiyi üçün borucuğun ucundakı banka üfürüləndə 
həmin məmulatın şəklini alır.
Şüşə kütləsi qəlibin divarlarına yapışmasın deyə, onlara karbon maddəsinə 
malik materiallar, məsələn, qrafit, ağac ovuntusu ilə yağ sürtülür. Üfürülən 
məmulatın mürəkkəbliyindən asılı olaraq çuqun qəliblər bütöv, yəni açılmayan 
(stəkan, nəlbəki və s.) və çıxan konstruksiyalı (qrafin, dolça) olurlar. 
Uca ayaqlı məmulat hissə-hissə hazırlanır və hələ şüşə yumşaqkən asanlıqla 
birləşdirilir. Qrafin, dolça və s. məmulatın qulpu, gövdəsi üfürüldükdən sonra 

---

24 
yapışdırılır. Üfürüldükdən sonra məmulatı borucuqdan ayırmaq üçün isti 
məmulatın borucuğunun ucuna yapışdığı yerə soyuq metal plastinkası sürtülür. 
Birdən-birə soyuduğu üçün şüşədə çatlar əmələ gəlir və məmulat asanlıqla 
borucuqdan ayrılır.
Üfürmə üsulu ilə mürəkkəb formalı müxtəlif məmulatların, ən çoxu isə içi 
boş məmulatın hazırlanmasında tətbiq edilir. Əl üsulunun maşınla əvəz edilməsi 
əmək məhsuldarlığının kəskin artmasına və məhsulun maya dəyərinin aşağı 
düşməsinə səbəb olur. 
Presləmə üsulu. Presləmə üsulu ilə məmulatın formaya salınması yüksək 
məhsuldar və geniş yayılmış üsuldur. Bu üsulda şüşə məmulatlar xüsusi avtomat 
və yarımavtomatlarla, az halda isə əl ilə istehsal edilir. 
Preslənmənin böyük üstünlüyü onun yüksək məhsuldarlığıdır. Çatışmayan 
cəhəti isə ondan ibarətdir ki, bu üsulda yuxarısı dar, tutumlu, orta qabarıqlı və çox 
uca məmulat istehsal edilə bilmir. 
Üfürmə üsulu ilə istehsal edilən qablara nisbətən preslənmiş qabların termiki 
davamlılığı aşağıdır. Bunun səbəbi presləmə üsulu ilə istehsal edilən qabların qalın 
divarlı olması, qızıb-soyuması zamanı genişlənməsinin və sıxılmasının bir 
bərabərlikdə getməsidir. Ona görə də kəskin temperatur tərəddüdündə bunlar 
üfürmə qablara nisbətən daha tez çatlayırlar.