Bagishlangan akademik azizxon qayumovning mavzusidagirespublikailmiy-amaliy anjumani

---

OZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA ORTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
ALISHER NAVOIY NOMIDAGITOSHKENT DAVLAT 
OZBEK TILI VA ADABIYOTIUNIVERSITETI
AZIZXON QAYUMOVNING 95 YILLIGIGA 
BAGISHLANGAN
AKADEMIK AZIZXON QAYUMOVNING
MAVZUSIDAGIRESPUBLIKAILMIY-AMALIY ANJUMANI
2021-YIL 25-YANVAR

---

0 ‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI 
OLIY VA 0 ‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
ALISHER NAVOIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT 0 ‘ZBEK 
TILI VA ADABIYOTI UNIVERSITETI
Azizxon Qayumovning 95 yilligiga bag‘ishlangan
“AKADEMIK AZIZXON QAYUMOVNING 
ILMIY-I JODI Y MEROSI”
mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy anjumani 
2021-yil 25-yanvar
TOSHKENT - 2021

---

3 .I m o n b e r d i y e v
X . 
G a r o y i b k e n t x a n g o m a l a r i . 
— T o s h k e n t: 
c h u l p o n ,1 9 9 4 . — B . 6 3 .
4 .
Р у с т а м Н а з а р . Р а н г л и ф а в в о р а . У . Ш у к у р о в . Б о л а р и в а
ч у м о л и . - Т о ш к е н т : Ч у л п о н , 1 9 9 1 . - Б . 4 0 .
5 . 
Х о т а м о в
Н ., 
С а р и м с ш ф в
Б . 
А д а б и ё т ш у н о с л и к
т е р м и н л а р и н и н г
р у с ч а - у з б е к ч а
и з о х л и
л у г а т и . 
Т о ш к е н т : 
У к и т у в ч и , 1 9 8 3 . — Б . 3 7 3 .
HUVAYDO SHE’RIYATIDA AN’ANAVIY OBRAZLAR
Nazarova Dilafruz
T o s h D O ‘T A U o 'q i t u v c h i
A n ’a n a a d a b iy o t v a s a n ’a t n i n g b a r c h a t u r l a r i g a t e g i s h l i b o T g a n
i j o d iy j a r a y o n . B u n d a i j o d k o r o ‘z i d a n o ld in i j o d q i l g a n s a la f la r i 
t o m o n i d a n a v l o d d a n - a v l o d g a o ‘t i b k e l a y o t g a n m e z o n v a q o i d a l a r ig a
a s o s l a n i b , u l a m i n g b a ’z i t o m o n la r i n i i j o d iy i s h l a y d i , q a y t a y a r a ta d i, 
t a k o m i ll a s h ti r a d i . B a d i i y ijo d d a , a y n iq s a , s h e ’r i y a t d a b u h o d i s a
k e n g r o q k o ‘l a m d a a k s e ta d i.
H u v a y d o i j o d i d a I b r o h im A d h a m s h a x s i, u n i n g o l i y ja n o b
i n s o n i y f a z i l a t la r i , t a v s i f i a l o h i d a o T i n t u ta d i. S h o ir b u t u n h a y o t i
d a v o m i d a x u d d i I b r o h im A d h a m s i n g a r i m a r d , s a x iy , h a l o l v a
x u d o j o ‘y b o T i s h g a i n tilg a n . I b r o h im A d h a m H u v a y d o n i n g e n g
s e v i m l i q a h r a m o n i , O l l o h i s h q i y o T i d a g i f i d o y i l i k ti m s o l i . I b r o h im
A d h a m s h a x s i h a q i d a F a r i d i d d u n A t t o r n i n g “ T a z k i r a t u l - a v l i y o ” , 
A l i s h e r N a v o i y n i n g “ N a s o y i m u l - m u h a b b a t ” a s a r l a r i d a k o ‘p d a n
k o ‘p n a q l v a h i k o y a t l a r b e r il g a n . J u m l a d a n , F . A t t o m i n g “ T a z k i r a t
u l - a v l i y o ” a s a r i d a u h a q i d a : “ U d u n y o v a d i n n i n g s u lto n i, im o n
t o g ‘i n in g h u j j a t i, i l m - u u z l a t g a n j i n a s i , b u y u k i q l im n i n g s h o h i, l u t f - u
k a r a m p a r d a s i , z a m o n a s i n i n g s i d d iq i, r o ‘z g ‘o r h u j j a t i e d i ” , - d e b
t a ’r i f l a n a d i . 75
N a v o i y
a s a r i d a
e s a : 
M u l u k d a n
e r k o n i
x u d , 
m a s h h u r d ir . 
Y i g i t l i k d a t a v b a t a v f i q i t o p ti. I b r o h im A d h a m n i n g h o l a t i b a g ‘o y a t 
k o ‘p d ir . B i r k i t o b b i t i l s a b o T u r ” , - d e b y o z a d i . 76
7SFariduddin Attor. Tazkirat ui-avliyo. —T.: G’afur G’ulom nomidagi nashriyot-matbaa 
uyi. 2012.- B . 108.
76Alisher Navoiy. Asarlar. 15 tomlik. 15-tom. -T.: G’afur G ’ulom nomidagi badiiy 
adabiyot nashriyoti. 1968. -B . 78.
125

---

“ I b r o h i m A d h a m t a r i x i y s h a x s . U z o d a g o n o i l a d a t u g ‘ilib , p u x t a
b i l im o l g a c h , i l o h i y o t v a t a s a v v u f il m l a r i b i l a n q i z i q i b , t o j - u ta x t d a n
v o z k e c h g a n v a O l l o h y o ‘l i g a k i r g a n m a s h h u r s o ‘f i y e d i. B u
t a s a v v u f t a r i x i d a g i n o y o b h o d i s a l a r d a n b i r i b o ‘lib , u h a q d a j u d a
k o ‘p l a b r i v o y a t v a h i k o y a t l a r d u n y o g a k e l g a n ” .77 H u v a y d o t a s a v v u f
t a r i x i d a c h u q u r i z q o l d i r g a n b u y u k s o ‘f i y l a r h a y o t i v a u l a m i n g
ib r a tli a m a l l a r in i t a s v i r l a r e k a n , o ‘z z a m o n d o s h l a r i n i u l a r d a n i b r a t 
o l i s h g a u n d a y d i:
I z z a t i d u n y o b i r l a h a r g i z k i s h i to p m a s m u r o d ,
X o r l i k n i p e s h a a y la b , m i s l i A d h a m b o ‘lr n a s a ( 2 0 8 - b e t ) .
H u v a y d o i l o h i y v a i n s o n i y is h q n i b i r - b i r i g a q a r a m a - q a r s h i
q o ‘y m a y d i , b a l k i i n s o n i y ( m a j o z iy ) i s h q i z t i r o b l a r i n i h i s e t m a y tu r ib , 
i l o h i y i s h q m o h i y a t in i a n g l a s h d u s h v o r . S h u b o i s s h o i m i n g k o 'p
g ‘a z a l l a r i d a i s h q k u y l a n g a n . S o ‘f i y l a r o b r a z i n i n g g ‘a z a l g a o lib
k i r i s h i e s a , i l o h iy i s h q d a n s o ‘z o c h i s h n i k o ‘r s a ta d i. I l o h i y is h q
b o t i n i y b o ‘lib , u n i f a q a t q a lb k o ‘z i b i l a n k o ‘r i s h m u m k in . B u n d a y
g ‘a z a l l a r d a H u s n i m u t l a q j a m o l i g a o s h i q l i k k u y l a n a d i .
- 
A g a r q o ‘y s a n g q a d a m i s h q y o ‘lig a , m o n a n d A d h a m b o ‘l, 
B o ‘lib t a r k i h a v o d u n y o g ‘a m i d i n k u l l i b e g ‘a m b o ‘l ( 1 4 8 - b e t) .
H u v a y d o t a s a v v u f g ‘o y a l a r i n i t a r g ‘ib e t i s h d a z a m o n d o s h l a r i n in g
k a m c h i l i k
v a
n u q s o n l a r i n i ,
g u n o h l a r i n i
o ‘z i n i n g
s h a x s iy
k a m c h i l i k l a r i s i f a t i d a q a r a b , y e c h i s h g a i n tila d i.
G ‘a m i d u n y o n i y e r s a n t o b a k a y , e m d i u n u t , k o ‘n g l u m ,
C h u A d h a m m o s i v o a y la b , o ‘z i n g a n d a n s o v u t, k o ‘n g l u m ( 1 7 6 -
b e t) .
Y o k i:
M u y a s s a r b o ‘l s a s a n g a t o j u t a x t u m u l k a t i o la m ,
A n i z i k r i X u d o b i r l a c h u A d h a m p u s h t i p o q i l g ‘il.
S h o ir
I b r o h im
A d h a m
t i m s o l i n i
k e l t i r i s h
o r q a l i
t a lm e h
s a n ’a t i d a n m o h i r o n a f o y d a la n g a n . M u h i m i, s h o i r I b r o h i m A d h a m
o b r a z i n i k e l t i r i s h o r q a li, u h a q i d a g i ib r a t l i v o q e a l a r g a i s h o r a q ilis h
o r q a li o ‘z z a m o n a s i k i s h i la r i n i, h i d o y a t y o ‘l i g a b o s h l a y d i .
M u m t o z
a s a r l a r d a
a n ’a n a v i y
o b r a z l a r
o s h i q
v a
m a ’s h u q
x a r a k t e r i , s if a t l a r i, k e c h i n m a l a r i n i y o r i t i s h d a n t a s h q a r i, s h e ’r i y a t n i n g
x a l q c h i l r u h v a h a y o t b i l a n u z v i y b o g ‘l a n i s h i k u z a ti l a d i .
77 Ro’zmatzoda Q. Huvaydo va tasavvuf // Sino. - Toshkent: 2011. № 43-44. -B . 153.
126

---

H u v a y d o
i j o d i d a k e n g
q o ‘l l a n i lg a n o b r a z l a r d a n b i r i X i z r
o b r a z i d i r . A d a b i y o t t a r i x i d a b u o b r a z h a q i d a tu r li a f s o n a v a
r i v o y a t l a r
m a v j u d . 
X u s u s a n ,
“ X i z m i n g
y a s h i l
k i y i m d a li g i n i
o ‘s i m l i k l a r o l a m i b i l a n a l o q a d o r X u d o l a r g a b o g ‘la s a , a y r im l a r
Z a r d u s h t i y l i k d in i 
e ’t i q o d i g a b o r i b t a q a l i s h i n i
a y ta d i 
” .78 F . 
N u n n o n o v o ‘z i n i n g “ X i z r o b r a z i n i n g g e n e z i s i v a u n i n g o ‘z b e k
f o l k l o r i d a g i t a l q i n i ” m a v z u s i d a g i n o m z o d l i k d i s s e r t a t s i y a s i d a “ X i z r ” 
s o ‘z i a r a b c h a s o ‘z b o ‘lib , “ y a s h i l , k o ‘k “ d e g a n m a ’n o l a m i
a n g l a t a d i. 0 ‘r t a O s i y o x a l q e r t a k l a r i d a u d o i m iy o q s a q o l l i y o k i o q
k i y i m d a n a m o y o n b o ‘la d i. C h u n k i “ O q s o q o l ” m a z k u r x a l q l a r d a
q a d i m d a n d o n o l i k n i, b i l i m d o n l i k n i b i l d i r i b k e l g a n ” . 79, - d e g a n
m a ’l u m o tn i b e r a d i.
H u v a y d o l i r i k a s i d a m a ’s h u q a n i n g j a m o l i n i a k s e t t i r i s h d a X i z r
o b r a z i v o s i t a r o l i n i o ‘y n a y d i .
K e c h a y u k u n d u z e r u r m a n t a s h n a i o b i h a y o t ,
X i z r d e k m a y g u n l a b i i l a s h a k a r b o r i m g a a r z ( 1 0 8 - b ) .
S h o i m i n g e ’t i r o f e t i s h i c h a , X i z r t i r i k l i k s u v i g a e g a b o ‘lib , 
d o i m i y b a r h a y o t y u r g a n id e k , m a ’s h u q a n i n g m a y g u n l a b i h a m h u d d i
t i r i k l i k s u v i k a b i d i r . U t i r i k l i k s u v i n i n g a s o s i n i y o m i n g l a b i d a d e b
b ila d i.
Y o z m a
a d a b iy o t d a
v a
f o l k l o r
a s a r l a r d a
t a s v i r l a n i s h i c h a , 
X i z m i n g b o s h x i s l a t l a r i d a n b i r i t i r i k l i k s u v i n i n g e g a s i e k a n li g i d i r . 
Y u q o r i d a g i b a y t d a s h u s i f a t l a r g a i s h o r a l a r q ilib , o s h i q u c h u n y a g o n a
ilin j m a ’s h u q a v a s l i g a y e t i s h i s h d ir .
C h u s a n s i z d u n y o d a b i r k u n ( k o ‘r i n u r ) k o ‘z i m a b i r y il,
H a y o t i X i z r d u r b o ‘ls a n g m u y a s s a r b i r d a m , e y d i l d o r ( 8 9 - b ) .
S h o ir o s h i q n i n g m a ’s h u q a g a b o ‘l g a n m u h a b b a t i n i y o r q i n r o q a k s
e t t i r i s h u c h u n u k o ‘p i n c h a X i z m i n g tu r l i x i s l a t l a r i g a m u r o j a a t q ila d i. 
B a y t d a s h o i r m a ’s h u q a n i s h u q a d a r u l u g ‘la g a n k i , s e n s i z b i r k u n
o ‘t g a n k u n i m b i r y i l c h a l i k k o ‘z i m g a k o ‘r i n a d i , b i r d a m y o n i m d a
b o ‘ls a n g , X i z r h a y o t i d e k y a s h a g a n b o ‘l a m a n , d e y a e ’t i r o f e tm o q d a . 
A g a r t o p s a n g b u d u n y o d a h a y o t i X i z r i l a I ly o s ,
T o p o l m a s s a n o ‘l i m n i i l g id i n h a r g i z n a j o t e m d i .( 2 4 1 - b .)
S h o ir b u o ‘r i n d a Y a s s a v i y a t a r i q a t i g ‘o y a l a r i n i d a v o m e t t i r g a n
h o l d a , i n s o n l a m i h i d o y a t g a c h o r la m o q d a . Y a ’n i b u d u n y o d a X i z r v a
78 Sarimsoqov B. O’zbek marosim folklori. - T.: “Fan". 1986. - B. 194.
79 Nurmonov F.
127

---

I ly o s s i n g a r i u z o q u m r k o ‘r s a n g h a m , o ‘lim h a q , h a r g i z u r i n m a n a jo t 
t o p a o lm a y s a n . S h u b o i s f a q a t b u d u n y o u c h u n e m a s , b a l k i u d u n y o
u c h u n h a m z a m i n h o z i r l a d e y a y o tg a n d e k . B i la m i z k i , X i z r v a I ly o s
t i r i k l i k s u v u g a e r is h g a n la r . S h o ir b u ik k i o b r a z g a i s h o r a e t i s h o r q a li 
u l a r c h a y a s h a s a n g h a m , o x i r a t t a d o r i g i n i k o ‘r m a s a n g , h a m m a s i 
b e k o r
d e y a h a l o y i q n i
o g o h l a n t i r m o q d a . 
Q a n c h a l i k u z o q u m r
k o ‘r s a n g h a m , 
d u n y o h i r s i g a b e r i l m a y o x i r a t t a d o r i g i n i k o T
d e y a y o tg a n d e k .
P a r i o b r a z i h a m x a l q n i n g q a d i m i y t a s a v v u r l a r i b i l a n b o g ‘liq . 
H u v a y d o s h e ’r i y a t d a p a r i o b r a z i h a m i s h a i d e a l g o ‘z a l l i k tim s o li 
s i f a t i d a t a l q i n q ilin a d i. S h u b o i s s h o i r m a ’s h u q a n i m u k a m m a l
t a s v i r l a s h d a
u s h b u
o b r a z d a n
o ‘r i n l i
f o y d a la n g a n . 
H u v a y d o
s h e ’r i y a t i d a p a r i b i l a n b o g ‘liq b a y t l a m i n g k o ‘p c h i l i g in i m a ’s h u q a g a
“ E y p a r i ” , “ U1 p a r i ” , “ B i r p a r i ” d e b m u r o j a a t q i l u v c h i b a y t l a r
t a s h k i l e ta d i.
T u s h d i k o ‘n g l i m i c h r a d a r d in g t e l b a l a r d e k , e y p a r i,
K u l l i o l a m d i n k e c h ib , b e g o n a b o ‘l d i m o q i b a t ( 5 2 - b ) .
■ M a’s h u q a - p a r i . O s h i q u n i n g is h q i d a t e l b a b o ‘l g a n v a h a m m a
n a r s a d a n k e c h ib , o l a m g a b e g o n a b o ‘l g a n d e k g o ‘y o . S h o i r y o r is h q in i 
s h u d a r a j a d a y u q o r i p a r d a l a r d a k u y l a g a n k i , u n i n g i s h q i t u f a y l i o s h iq
t e l b a b o ‘ld i. U n g a y o r v a s l i d a n b o s h q a h e c h n a r s a k e r a k e m a s . 
N o g o h o n a q l i m n i o ld i b i r p a r i p a r s o k e lib ,
T e l b a a y l a b e l a r o , u l s h o ‘x b e p a r v o k e lib . ( 4 8 - b .)
B u b a y t d a h a m h u d d i y u q o r i d a g i b a y t s i n g a r i y o r h u s n i 
m u b o l a g ‘a li t a s v i r l a n g a n . B i la m i z k i, p a r i l a r n i h o y a t d a g o ‘z a l b o T ib , 
k o ‘z d a n g ‘o y ib b o ‘lis h i, i n s o n g a s h i k a s t y e t k a z i s h i, a q l d a n o z d ir is h
s i f a t l a r ig a e g a . Y o r g o ‘z a ll i g i h a m p a r i s i n g a r i b o ‘lib , o s h i q q a b ir
k o ‘r i n d i - y u , b e p a r v o o ‘t i b k e t d i . A n a s h u b i r z u m l i k k o ‘r in is h
o s h i q n i n g a q l i n i o lib , t e l b a g a a y l a n t i r d i .
N a m i d i h a m r a b u d o ‘td i p a r i d e k n o g a h o ld im d in ,
Y i q i l d i m b i l m a y o 'z i m n i , k e t i b a q lim b o ‘lib y a g ‘m o ( 3 7 - b ) .
“ N a m u d ” - k o ‘r in is h , “ r a b u d ” - t o r t i b o lis h , j a l b e tis h . Y a ’n i 
s h o i r u s h b u b a y t d a y o r j a m o l i n i p a r i j a m o l i d a n - d a g o ‘z a lr o q
t a s v i r l a s h
o r q a li
o s h i q
r u h i y a t i d a g i
o ‘z g a r i s h l a m i
k o ‘r s a tib
b e r m o q d a . M a ’s h u q a o s h i q q a x u d d i p a r i s in g a r i b i r k o 'r i n d i y u k e td i. 
A n a s h u b i r l a h z a l ik k o ‘r i n i s h o s h i q r u h i y a t i g a k u c h l i t a ’s i r o ‘t k a z d i , 
s h i k a s t e tk a z d i. O s h i q o ‘z li g i n i y o ‘q o td i. 0 ‘z n i y o ‘q o t i s h , o ‘z n i
128

---

b i l m a s l i k t a s a v v u f t a ’li m o t i b i l a n b o g ‘l i q t u s h u n c h a b o ‘lib , s h o i r h a q
j a m o l i n i , h a q v a s l i n i k u y l a m o q d a .
T e l b a q i l ib d u r u l p a r i o ld i k o ‘n g i l n i n a y l a y i n ,
E l k u l i b o n m a n g o d e d i: “ B o ‘ld i s a n g o n e c h u k b a l o ” ( 2 8 - b ) .
“ K o ‘n g i l - i s h q m a s k a n i . I s h q e s a i n s o n k o ‘n g l i n i s h o d l i k k a
n i s b a t a n i z t i r o b , g ‘a m - q a y g ‘u g a o s h n o e t a d i . ” 80 S h u n d a y e k a n s h o ir
o s h i q h o la t i n i, r u h i y a t i n i s h u d a r a j a d a m a h o r a t b i l a n t a s v i r l a g a n k i, 
n a t i j a d a o s h i q t e l b a g a a y l a n g a n .
H e c h k i s h i m e n d e k j a f o g ‘a m u b t a l o b o ‘l g ‘a n m u k in ,
B i r p a r i p a r d a n i s h i g a o s h n o b o ‘l g ‘a n m u k i n ( 1 8 5 - b ) .
Y u q o r i d a t a ’k i d l a b o ‘t g a n i m iz d e k , s h o i r p a r i o b r a z i o r q a li 
y o m i n g t e n g s i z g o ‘z a ll i g i y u , h u s n i - l a t o f a ti n i o c h i b b e r is h d a , o s h iq
r u h i y a t i n i y o r i t i s h d a o ‘z i g a x o s t a r z d a q o ‘lla g a n .
Y o z m a a d a b iy o t d a m u h i m o ‘r i n t u t g a n p a y g ‘a m b a r l a r d a n y a n a
b i r i N u h ( a ) d ir . B u o b r a z n i n g s h a k l l a n i s h i d a i s l o m d in i t a ’s ir i k a tta . 
U Q u r ’o n d a z i k r e tilg a n p a y g ‘a m b a r l a r d a n b ir i. Q u r ’o n d a g i „ N u h ” 
s u r a s i d a “ p a y g ‘a m b a r l a r o q s o q o l i ” N u h a l l a y h i s s a l o m n i n g q is s a la r i 
p a y g ‘a m b a r q ilib y u b o r i l i s h i d a n to r tib , to q a v m l a r in i n g o r a s id a g i
к о f i r b o ‘l g a n k i m s a l a r t o ‘f o n b a l o s i g a d u c h o r q i l in i s h l a r i g a c h a
b a t a f s i l h i k o y a q ilin a d i. S u r a N u h a l l a y h i s s a l o m o ‘z q a v m la r i 
o r a s i d a 9 5 0 y i l t u r i b , u l a m i A l l o h n i n g d i n i g a d a ’v a t q i l g a n l a r i d a n
k e y i n h a m , u l a r ( O d q a v m i ) p a n d - n a s i h a t o l i s h ib h i d o y a t y o ‘lig a
y u r i s h m a g a n . U z o t T a n g r i t a o l l o g a iltijo q ilib , b u k o f i r l a r g a o ‘z
b a l o s i n i y u b o r i s h i n i s o ‘r a g a n l a r i h a q i d a g i o y a t l a r b i l a n x o t i m a
t o p a d i ” .81
N u h o b r a z i n i n g o ‘z i g a x o s s if a ti s u v t o s h q i n i p a y t i d a j o n z o t l a r n i
a s r a b q o lis h i v a u z o q u m r k o ‘r g a n li g i b i l a n iz o h l a n a d i. M a n b a la r d a
5 0 y i l k a m 1 0 0 0 y i l y a s h a g a n l i g i e ’t i r o f e t i l g a n . N u h t o ‘fo n i 
h a q i d a g i a f s o n a v a r i v o y a t l a r a n c h a g i n a m a s h h u r . I n j i l v a Q u r ’o n
o r q a li k e n g t a r q a l g a n N u h v a t o ‘f o n b i l a n b o g T i q b o T g a n t a f s i l o t la r
j a h o n x a l q l a r i g a h a m y a x s h i g i n a ta n is h .
80 Bozorova N. Alisher Navoiy g’azallarida ko’ngil obrazi (“Badoye ul-bidoya” devoni 
asosida). Fil.fan.nom.diss..., - Toshkent. 2002. - B. 56.
8lQur’oni Karim. O’zbekcha tarjima va izohlar muallifi Alouddin Mansur. - T.: Cho’lpon.

---

R a b g ‘u z i y n i n g “ Q i s s a s i R a b g ‘u z i y ” a s a r i d a k e l t i r i l i s h i c h a , “ O ti 
y a s h k i r e r d i, n a v h a b i r l a y i g ‘l a s h i u c h u n N u h a t a l d i ” .82 Y a ’n i is m i 
S h o k i r e d i. K o ‘p n a h v a t o r t g a n l a r i u c h u n N u h a ta ld ila r .
X o ‘j a n a z a r H u v a y d o n i n g N u h
o b r a z i g a m u r o j a a t q ilis h in i 
b o s h l a n g ‘ic h m a n b a l a r b i l a n y a x s h i t a n i s h b o ‘lg a n i, m a v j u d a n ’a n a n i 
d a v o m e t t i r g a n i b i l a n i z o h l a s h m u m k u n . C h u n k i s h o i r e s h o n l a r
a v l o d i d a n b o ‘lib , d i n i y m a n b a l a m i y a x s h i o ‘r g a n g a n . H u v a y d o
i j o d i d a N u h o b r a z i a l o h i d a o ‘r i n t u ta d i. B u o b r a z o r q a li i n s o n l a r g a
f a q a t d u n y o u c h u n y a s h a m a y o x i r a t t a d o r i g i n i k o ‘r i s h l o z im lig i 
h a q i d a , b u n i n g u c h u n e s a N u h k a b i u z o q y a s h a s a n g h a m o x i r b o r a r
y e r i m i z b i r d e y a h a y o t s a b o q l a r i h a q i d a i n s o n l a r g a p a n d - n a s i h a t
b e r i s h d a k a t t a o ‘r i n tu ta d i.
H a z r a t i N u h i n a b i y m i n g y i l y a s h a b ,
O q i b a t b o ‘ld i u l e m i n g u m r u h e c h ( 5 8 - b e t) .
B a y t d a s h o i r N u h ( a ) m i n g y i l y a s h a s a h a m o x i r i c h i n d u n y o g a
k e t d i . D u n y o d a h a m m a n a r s a o ‘t k i n c h i , h e c h n a r s a a b a d iy e m a s , 
k e c h q o l m a s d a n h a q y o d i n i k o ‘n g l i n g g a j o q il. H a tt o , N u h ( a ) m in g
y i l y a s h a s a h a m , b u d u n y o d a b o q i y q o l m a d i d e y a k i s h i la m i
h i d o y a t g a c h o r la m o q d a .
D u n y o c h u n t o ‘f o n i N u h g ‘a r q o ‘ld i a n g a j u m l a e l,
K i m q a n o a t k i s h t i g a m i n d i, o m o n a t u l b e x a ta r . ( 6 9 - b .)
D u n y o t o ‘f o n i g a N u h b i l a n j u m l a e l g ‘a r q b o ‘ld i. L e k i n u l a r
q a n o a t y o d i n i t u t g a n i u c h u n b u t o ‘f o n h a m b e x a t a r b o ‘lib q o ld i.
S h u n i a y t i s h m u m k in k i , I b r o h im A d h a m , H i z r , P a r i , N u h
o b r a z l a r i H u v a y d o b a d i i y m a h o r a t in i k u c h a y t i r i s h d a m u h i m o m il 
h i s o b l a n a d i .
S h o ir
s h e ’r i y a t i d a g i
a n ’a n a v iy
o b r a z l a r
lir ik
q a h r a m o n n i n g r u h i y h o l a t i v a ic h k i k e c h i n m a l a r i n i a k s e t t i r i s h d a
o ‘z i g a x o s m a v q e g a e g a . B a d i i y ijo d d a , a y n iq s a , s h e ’r i y a t d a r u h i y a t
t a s v i r i ,
i n s o n n i n g
i c h k i
o l a m i
b i r i n c h i
o ‘r i n d a t u r a d i . 
S h o ir
g ‘a z a l l a r i d a I n s o n , u n i n g t a q d i r i , q a lb d u n y o s i, b o r l i q n i n g m o h iy a ti 
h a q i d a c h u q u r b a h s y u r i t i lg a n . S h o i r i j o d in i m u m t o z a d a b iy o t 
x a z i n a s i n i n g m u n o s i b b o y i t u v c h i s i s i f a t i d a b a h o l a s h m u m k in . S h o ir
a d a b i y m e ’r o s i q a n c h a k o ‘p o ‘r g a n il s a , y a n g i d a n - y a n g i q ir r a la r i 
o c h i l i b b o r a v e r a d i. A n ’a n a v i y o b r a z l a r s h o i r g a h a y o t n i r e a l v a te r a n
f a l s a f i y t a d q i q e t i s h i d a b o y g ‘o y a v a f i k r l a s h i m k o n iy a ti n i b e r g a n .
82Rabg‘o‘ziy. Qissasi Rabg‘o‘ziy. K .l. - T .: Yozuvchi. 1990. - B . 39.
130

---