Baki – 2021 Elmi redaktor: adiU-nun “İqtisadiyyat və idarəetmə “ kafedrasının müdiri: I e. d.,professor Y. Kəlbiyev

Yüklə 0,71 Mb. səhifə 38/55 tarix 12.09.2022 ölçüsü 0,71 Mb. #117744

279762823 (1)

Cəmi	40812	37452
100

Mənbə: SOCAR maliyyə hesabatı ,2019,s.53

2014-2018-ci illərdə ARDNŞ-in maliyyə fəaliyyəti manat hesabı ilə müsbət tərəfə dəyişilmişdir. ARDNŞ-in maliyyə aktivləri 24,0 mlrd.manatdan 39,0 mlrd.manatadək, məcmu kapitalın həcmi-10,5mlrd.manatdan 14,5 mlrd.manatadək, nizamnamə kapitalının həcmi-1,5mlrd. manatdan 1,7 mlrd.manatadək, öhdəliklər 6,9 mlrd.manatdan 10,7 mlrd.manata­dək; ümumi gəlir 17 mlrd.manatdan 38 mlrd.manatadək artmışdır.

Dissertasiyanın 1.3 saylı paraqrafında əks olunan metodika əsasında ARDNŞ-in transmilli biznesinin iqtisadi səmərə göstəriciləri hesablanmışdır. Hesablamalar göstə­rir ki, ARDNŞ bütövlükdə gəlir əldə edən şirkətdir. Belə ki, 2018-ci ildə ARDNŞ öz transmilli biznesini normal mənfəət və rentabellik göstə­rici­ləri ilə başa vurmuşdur. Hazırkı tədqiqatda transmilli şirkətlərin tənzimlənməsi prosesinin aşağıdakı məcmu parametrlərə əsasən təsnifatı təklif olunmuşdur:

1. 
   Transmilli şirkətlərin gəlir və xərc parametrləri:
   

• 
  məhsul istehsalının həcmində minimal gəlirin parametrlərinin hesablanması;
  
• 
  məhsul buraxılışının xərclərini minimallaşdıran parametrlərinin hesab­lanması.
  

2. 
   Transmilli şirkətlərin səmərə və səmərəliliyinin parametrləri:
   

• 
  ARDNŞ-ın ixracının iqtisadi səmərə göstəricisinin müəyyənləşdirilməsi;
  
• 
  ARDNŞ-ın idxalının iqtisadi səmərə göstəricisinin müəyyən edilməsi;
  
• 
  ARDNŞ-ın idxalının iqtisadi səmərəliliyinin göstəricilərinin müəyyən edilməsi;
  
• 
  ARDNŞ-ın idxal-ixracdan iqtisadi səmərə göstəricisinin müəyyən edilməsi;
  
• 
  ARDNŞ-ın idxal-ixracdan iqtisadi səmərəlilik göstəricisinin müəyyən edilməsi.
  

3. 
   Transmilli şirkətlərin indeks parametrləri:
   

• 
  transmilli şirkətlərin transmilliləşmə indeksi;
  
• 
  transmilli şirkətlərin cəlb olunmuş investisiyalar indeksi;
  
• 
  potensial investisiya indeksi.[241,s.122]
  

Qeyd etmək lazımdır ki, transmilli şirkətlərin yuxarıda sadalanan parametrlərin çoxluğunda, dünya səviyyəsində ən vacib göstərici kimi transmilli şirkətlərin transmilliləşmə indeksi qəbul edilmişdi.
Amma bizim fikrimizcə, transmilli şirkətlərin tənzimlənməsi prosesinin tədqiqatına sistemli yanaşmaq üçün gərək yuxarıda sadaladığımız parametrlərin hamısını tətbiq etmək lazımdır ki, onların da tədqiqatı aşağıda aparılacaqdır.
Tədqiqata ARDNŞ-da məhsul buraxılışı həcmində minimum gəlir parametrinin hesablanmasından başlayaq (bax.şəkil 3.2.1 ).

Yüklə 0,71 Mb.

Dostları ilə paylaş: