Baki 2005 Bəhai Dini: Bakı, 2005. – 160 səh

Dinlərin birliyi
Həzrət Əbdül-Bəha buyurur:

“Allahın bizim mədəni əsrimizə olan hədiyyəsi – bəşəriyyətin birliyi və dinlərin əzəli birliyi haqqında bilikdir”¹⁷

Bəhai dininin ardıcılları inanırlar ki, dünyanın böyük din­ləri ilahi mənşəyə malikdirlər. Onların hamısı müxtəlif yerlərdə və vaxtlarda xalqların ehtiyac və imkanlarına uyğun olaraq Alla­hın Vəhyi vasitəsilə çatdırılmışdır. Heç bir dövr İlahi rəhbər­liksiz qalmamışdır və Bəşəriyyət durduqca bu rəhbərlik də davam edəcəkdir. Bəhai təliminə görə Yerdə Allahın bir Dini möv­cuddur, bütün dinlər Onun tarixi mərhələləridir. Bu Din tarix boyu kamilləşmək yolu ilə inkişaf etmişdir. Peyğəmbər­lərin gətirdikləri Müqəddəs Kitablar (Bhaqavat-Qita, Tövrət, İncil, Quran-İ-Kərim və s.) isə bir İlahi Kitabın səhifələridir. Bu Din cansız deyildir. Əksinə, o, daim inkişafdadır. Həzrət Musanın təlimində biz tumurcuğu, Həzrət İsa və Həzrət Məhəmmədin təlimində çiçəyi görürüksə, Bəhaullahın təlimində o, artıq yetişmiş meyvədir. Tumurcuq düşməlidir ki, çiçək açsın, çiçək tökülməlidir ki, meyvə yetişsin. Tumurcuq və çiçək töküldükləri üçün faydasız sayılmamalıdır. Onların hər biri öz dövründə zəruri və faydalı idi, onlarsız meyvə yetişə bilməzdi. Eyni proses Peyğəmbərlərin təlimlərində də baş verir; onların xarici forması əsrdən-əsrə dəyişir, hər yeni Vəhy əvvəlkini tamam­layır. Onlar arasında fikir ayrılığı və uyğunsuzluq yoxdur, onlar Vahid Dinin müxtəlif tarixi mərhələləridir.

Allah alidir və O, insanın dərketmə qabliyyətindən kənar­dadır. O, bəşəriyyəti kamil və qüsursuz şəxslər olan Elçilər vasitəsi ilə idarə edir. Bu Elçilərə və ya Peyğəmbərlərə Allahın Zühurları kimi də baxmaq mümkündür. Onlar Allah deyillər, lakin mükəmməl güzgütək Onun işığını insanlara əks etdirirlər. Onlar günəşin işığını yerə çatdıran şüalara bənzəyirlər. Peyğəm­bərlər Allahla Bəşəriyyət arasında vasitəçidirlər. Onlar Öz həyatları və təlimləri vasitəsilə Allahın kamilliyini əks etdirirlər. Allah bu Zühurlarının vasitəçiliyi ilə insanı Onu dərk etməyə və sevməyə çağrir. İnsan üçün Allahın dərk edilməsi yalnız Zühurun vasitəçiliyi ilə mümkündür. Ona görə də Zühurun kamilliklərinin dərk edilməsi insanın məhdud dərrakəsinə Allah haqqında tam bilik əldə etməyə imkan verir.

“Lütfinin nişanəsi..., mərhəmətinə sübut kimi O, insanlara Özünün İlahi rəhbərliyinin dan ulduzlarını, Onun ilahi biliyinin rəmzlərini aşkarladı və bu nurlandırılmış Varlıqlarların dərk edilməsini özünün dərk edilməsi ilə eyni olmasını müəyyən etdi”¹⁸

Allah Elçisinin Yerdə görünməsi çox nadir hadisə olduğu üçün bəşəriyyətə din gətirmiş yalnız bir neçə Peyğəmbərin adı məlumdur: Həzrət Krişna, Həzrət İbrahim, Həzrət Zərdüşt, Həzrət Musa, Həzrət Budda, Həzrət İsa, Həzrət Məhəmməd, Həzrət Bab və Həzrət Bəhaullah. Onların hər biri yeni Dinin əsasını qoymuş və müstəqil mədəniyyətlərin inkişafına təkan vermişlər. Onların hər biri vaxtilə ələ salınmış, qovulmuş, alçal­dılmış, insanlar tərəfindən qəbul edilməmişlər. Müasirlə­rinin yalnız çox az qismi Onların həqiqi mahiyyətini duymuşlar. Hər Allah Elçisinin Yerdəki həyatı sona yetdikdən sonra O, milyonlarla insanın məhəbbət və etiqad obyektinə çevrilmişdir. Allah Elçiləri təklikdə, yerdəki qüvvələrin köməyi olmadan insanların ürəklərində Öz hakimiyyətlərini qururdular. Onlar bəşəriyyətin həqiqi müəllimləri idilər. Onların məqsədi insanları bir-birinə yaxınlaşdırmaq, insan sivilizasiyasının tərəq­qisinə nail olmaq idi.

Bəhai təliminə görə, hər bir din iki hissədən ibarətdir: ruhani təlim və sosial təlim. Ən yuksək ruhani səviyyədə bütün dünya dinləri arasında tam harmoniya mövcuddur. Fərq yalnız sosial səviyyədə müşahidə edilir. Bu özünü dini mərasim və ayinlərdə, qanun və sərəncamlarda göstərir. Dinin sosial cəhətləri əbədi ola bilməz, dövrdən dövrə cəmiyyət dəyişdikcə, onlar da dəyişməlidirlər. Həzrət Əbdül-Bəha yazır:

“Hər İlahi Vəhy iki hissədən ibarətdir. Birincisi əsas olub əbədidir. O, İlahi həqiqətlərin və başlıca prinsiplərin şərhidir. O, bütün dinlərdə vahid və dəyişməzdir.

İkinci hissə praktiki həyata, qarşılıqlı və işgüzar münasibətlərə aid olub, onun məzmunu insanın təkamülünə və Peyğəmbərin dövrünün tələblərinə uyğun şəkildə dəyişir. Məsələn, Həzrət Musanın dövründə ən adi oğurluğa görə əli kəsirdilər. Lakin bu qanunlar Həzrət İsanın dövrünə uyğun gəlmirdi və O onları ləğv etdi. Eynilə boşanmaların geniş hal alması, nigah qanununun laxlaması səbəbindən Həzrət İsa boşanmanı da qadağan etdi.