Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

BASİLEİOS I

(?, ? - 886, Konstantinopolis) Bizans imparatoru (hd 807-886), Makedonyalılar Hanedanı'mn(->) kurucusu olarak tanınır. Sosyal ve ekonomik yaşamı düzenleyen Prokheiron ve Epanagoge adlı yasa derlemeleri ile tanınır.

Bazı kaynaklara göre Ermeni asıllı olan Basileios, 835 ya da 836'da, Trakya'da (veya Makedonya'da) doğdu. III. Mihael(-0 döneminde (842-807) zekâsı ve olağanüstü bedeni gücü sayesinde imparatorun dostluğunu kazandı. 26 Mayıs 866'da Kayzer Bardas'ı(->) devirerek imparatorluk unvanına ortak oldu, ertesi yıl ise III. Mihael'i öldürterek imparatorluk yetkilerinin tümünü kendinde topladı.

Tüm Bizans imparatorları gibi kilise sorunları ile yoğun biçimde uğraştı. 23 Kasım 867'de, Patrik Fotios'u hapsettirdikten sonra İgnatios'u patrik yaptı. 8ö9'da, büyük oğlu Konstantinos'u taca ortak yaptı. 869-870'te Fotios'u afaroz eden 8. Ökümenik Konsül'ü topladı ve 870'te Bulgar kilisesinin Bizans hâkimiyeti altına girmesini sağladı. 877'de İg-natios'un ölümü üzerine Fotios'u tekrar bu makama atadı. Papalık seçimleri sırasında izlediği esnek politikalar sayesinde katı ve liberal kilise çevreleri arasında arabuluculuk yapan Basileios, böylece hem halkın desteğini sağladı hem de kilisenin bölünmesini önledi.

Batıda Dalmaçya kıyılarını ve çizmenin güneyini ele geçirmeye çalışan Araplarla, doğuda ise Arapların müttefiki olan Paulusçularla savaştı. Doğudaki seferleri sonunda, 872'de Paulusçulan yendi. 873'te, Zapetra (Doğanşehir), Sa-mosata'yı (Samsat) ele geçirdi. Fakat Melitene (Malatya) kalesi önünde ağır bir yenilgiye uğradı. Kilikya'da Komutan Nikeforos Fokas yönetiminde bir ordu ile Tarsus emirini yendi. Arapların gücünün kırılması sonucu yörede I. Aşot önderliğindeki Ermeni devletinin yükselişi başladı. 876'da Malta, 878'de ise Sirakuza'nın Araplar tarafından ele

geçirilmesiyle batıda başarılı olamayan Basileios yedi yıl süre ile Kıbrıs'ın Bizans'ın elinde kalmasını sağlayarak Araplara karşı kısmi bir zafer kazandı.

Basileios'un başlattığı hukuk reformu oğlu VI. Leon(-0 döneminde (886-912) tamamlandı. Prokheiron adı ile tanınan ilk yasa derlemesi 870-879 arasında yayımlandı. Bu kitap, kamu ve özel hukuk kurallarını sistemli bir biçimde 40 fasıl halinde bir araya getiriyordu. Daha üst düzeyde bir derleme olan Epanagoge ise, 879'dan sonra hazırlandı. İmparatorun, patriğin ve diğer dünyevi ve ruhani erkânın hukuki durumlarına ve evlenme hukukuna ilişkin bu yasa derlemeleri Prokheiron ile birlikte sonradan VI. Leon'un "Basilika" adı ünlü yasalarına temel oluşturacaktı.

Yaşamının son yıllarında aile soranları ile uğraşmak zorunda kalan Basileios, oğlu Konstantinos'un erken ölümüyle veliaht olan Leon'a hiçbir zaman güven duymadı ve söylentilere inanarak, onu hapsettirdi. Barışma ancak ölümünden kısa süre önce gerçekleşti. 886'da bir av kazasında yaralanarak ölen Basileios pek çok tarihçi tarafından Bizans tarihinin "yeni çağı"nı başlatan imparator olarak kabul edilmişse de, yeni bulgular, selefi III. Mihael'in de bu açıdan çok önemli olduğunu göstermektedir. Bibi. A. Vogt, I. Hausherr, Oraison funebre de Basile I par son/üs Leon VI le Sage, Roma, 1932; M. Moravcsik, "Sagen und Leğenden über Kaiser Basileios I", Dumberton Oaks Papers; Ostrogorsky, Bizans, 217-225.

AYŞE HÜR