Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

BERTRANDON DE LA BROQUIERE

(1400 ?, Toulouse - 9 Mayıs 1459, Lüle) Fransız gezgin. Gaskonyalı bir küçük asilzadedir. Bilinen yaşamı, Burgonya dükü III. Philippe'in (1419-1467) hizmetinde geçmiştir. Adı ilk defa 1421'de geçer ve 1423'ten beri dükün gizli ajanı olarak çeşitli görevlerde kullanılır. Bu görevlerin en önemlisi, yeni bir Haçlı seferi olanaklarını değerlendirmek amacıyla 1432-1433 arasında Ortadoğu'da yaptığı yolculuktur.

Şubat 1432'de hacı kılığında, o tarihte Burgonya düküne ait olan Gand kentinden (bugün Belçika'da) yola çıkar. Roma üzerinden Venedik'e gelerek hacı gemisine binip Rodos ve Kıbrıs üzerinden Yafa'ya ve oradan Kudüs'e varır. Kutsal yerleri ziyaret ettikten sonra yeniden denizyoluyla Beyrut'a oradan Şam'a geçer. 9 Ekim'de bu kentten hareket e-derek Antakya ve Adana'ya ve oradan Karamanoğulları ülkesine geçer. Burada bir tüccar kervanına katılarak Osmanlı ülkesine doğru yol alır. İlk uğrak yeri Afyon'dur, oradan Kütahya üzerinden Bursa'ya gelir. Bursa'dan bugünkü Bur-sa-İstanbul yolunu izleyerek 1432 sonlarında İzmit üzerinden Üsküdar'a varır. Bu tarihte Üsküdar Türklerin elindedir ve karşı yakaya geçenlerden para alırlar.

Bertrandon, Üsküdar'dan Ceneviz kolonisi Pera'ya (Galata) geçer. Burada Cenevizliler, Rumlar ve Yahudiler Türk korkusuyla yaşarlar. Türklerin elinden kaçan bir köle burada barınamaz, sahipleri gelip alırlar. Ertesi gün İstanbul'a geçen gezgin, Roma kadar büyük, ancak suriçinde boş yerlerin dolulardan fazla olduğu ve sanki köylerden meydana gelmiş bir kent bulur. Ayasofya'da bir ayini ve dinsel bir gösteriyi izler. Bu, ortaçağda, Batı'da görülen ve "mystere" denilen dinsel gösterilerinin son dönem

Bizans Ortodoks kilisesinde de yer aldığını gösteren ilk ve son tanıklıktır. Bunlardan başka Hippodrom'u, Ayasof-ya'nın önünde dikilmiş olan İustinianos Sütunu'nu ve Heykeli'ni, Pantokrator (Zeyrek) Kilisesi'ni, Havariyim ve Bla-hernai kiliselerini görür. Bu sonuncusu bir yıl sonra yanacaktır.

İstanbul'da her ülkeye ait tüccarlar gelir ve alışveriş yaparlar, ancak en önemlileri Venediklilerdir. İmparator sarayındaki bazı gösterileri de izleyen Bertrandon 23 Ocak 1433'te İstanbul' dan ayrılır. Bizanslıların elinde olan Rhegium (Küçükçekmece), Athyra (Büyükçek-mece) ve Selembria'dan (Silivri) geçerek Çorlu'da Osmanlı topraklarına ulaşır. Buradan Edirne'ye geçerek, Edirne Sarayı'nda II. Murad'la karşılaşır. Batı Trakya'da yaptığı bir gezintiden sonra 12 Mart'ta Edirne'den yola çıkarak Sofya, Niş, Belgrad, Budapeşte ve Viyana yoluyla Burgonya'ya döner.

1453'te İstanbul'un alınmasından sonra Türklere karşı Haçlı seferleri projeleri yeniden gündeme geldiğinde Burgonya dükü, Bertrandon'dan seyahat günlüğünü kaleme almasını diler, ancak bu günlük ilk olarak 1804'te basılmıştır. Tek açıklamalı baskısı ise Le Voyage d'Out-remer de Bertrandon de la Broquiere adıyla Charles Schefer tarafından 1892' de yapılmıştır.

Eserin III. Philippe'e sunulmuş asıl nüshası bugün Paris'teki Bibliotheque Nationale'dedir. Bu nüshada yer alan bir minyatür Türklerin İstanbul'u kuşatmalarını betimler. Minyatürde Türk kadırgalarının karadan Halic'e indirilişi ile Halic'in kuzey ucunda fıçılar üzerine kurulan köprü de gösterilmiştir.

Bibi. J. Ebersolt, Contantinople byzantine et leş voyageurs du Levant, Paris, 1918; N. lor-ga, Leş Voyageurs français dans I'Orient Eu-ropeen, Paris, 1928; Yerasimos, Voyageurs; S. Eyice, "Bertrandon de la Broquiere ve Seyahatnamesi" İslam Tetkikleri Enstitüsü Dergisi, VI/1-2, 1975; ay, "Bertrandon de la Bro-quiere", DİA, V, 523-524.

STEFANOS YERASİMOS