Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

BALIKPAZARI KAPISI

bak. SURLAR

BÂLÎ (Mimar)

(16. yy) Osmanlı mimarı. Babası II. Ba-yezid dönemi (1481-1512) mimarlarından Üstad Murad olarak tanınan Murad Halife'dir. Hassa Başmimarı Ali bin Abdullah'ın kalfası olarak Bayezid Camii' nin yapımında görev aldı. İstanbul'da 1509'da meydana gelen deprem sonucu yıkılan sur duvarlarının onarımı ile görevlendirildi. 1510'da biten onarımda hassa mimarları Ali bin Abdullah(->) ve Mahmud ile birlikte, yaptığı hizmete karşılık ödüllendirildi. Mimar Bâlî'nin I. Selim (Yavuz) döneminde (1512-1520) "Hademe-i râh-ı âb-ı Hassa" (suyolcular) cemaatinin başında bulunduğu belgelerden anlaşılmaktadır. Bu nedenle, II. Bayezid zamanındaki İstanbul suyolları haritasında görev aldığı sanılmaktadır. Bâlî'nin, kalfalık dönemine ait diğer çalışmaları 1507'de Manya Kalesi, 1508'de Ankara Kalesi onarımlarıdır.

Bibi. M. Zarif Orgun, "Hassa Mimarları", Ar-kitekt, S. 12 (1938), s. 333; R. Melül Meriç, "Beyazıd Camii Mimarı, II. Sultan Bâyezid Devri Mimarları ile Bazı Binaları, Beyazıt Camii ile Alâkalı Hususlar, Sanatkârlar ve Eserleri", Ankara Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Yıllık Araştırmalar Dergisi, II (1958), s. 39; C. Orhonlu, "The Institution of Suyolcu in the XVI. Century", Actes du primier Congres intemetional deş etudes Balkaniques et sud-est Europeennes, III, Sofya, 1969, s. 673.

BURCU ÖZGÜVEN

BÂLÎ PAŞA CAMÜ

Fatih'ten Edirnekapı'ya giden anacadde-nin sol tarafında Vatan Caddesi'ne inen yamaçta olan Bâlî Paşa Camii bir 16. yy eseridir.

Kapısı üstünde "Hüdaî" mahlaslı Kenan adında bir içağası tarafından düzenlenen manzum tarih kitabesine göre, İskender Paşa'nın kızı Hümâ Hatun tarafından 910/1504'te yaptırılmıştır. Ay-vansarayî Hadîka'âa, Hümâ Hatun'un II. Bayezid'in (hd 1481-1512) kızı olduğunu bildirir. Halbuki Hassa Başmimarı Koca Sinan'ın eserlerini bildiren Tezki-retü'l-Bünyan'da. Bâlî Paşa Camii'nin adı, camiler bölümünde 11. sırada, Tuh-fetü'l-Mimarirtâe ise 37. sıradadır.

Bâlî Paşa Camii eğer gerçekten 9107 1504'te yapılmış ise, bu tarihte Sinan

Bâlî Paşa

Camii'nin

doğu cephesi.

Araş Neftçi

BÂLÎ PAŞA CAMÜ

henüz mimarlıkla ilgisi olmayan, belki de henüz İstanbul'a bile gelmemiş bir genç, hattâ bir çocuktur. Ayvansaraylı Hüseyin Efendi 910 tarihini vermekle • beraber, caminin Sinan tarafından yapılmış olduğunu da kaydeder. Bu karmaşık durum karşısında, Mimar Sinan ve eserleri üzerinde çalışanlar bu çelişkili duruma açıklık getirmeye çalışmışlardır. Genellikle ileri sürüldüğüne göre cartıi, II. Bayezid'in vezirlerinden Bâlî Paşa tarafından yapılmaya başlanmış ve paşanın 900/1494'te veya kısa bir süre sonra ölümü üzerine, zevcesi Hümâ Hatun tarafından bitirilmiştir. Hattâ Ayvansaray-lı'ya göre Hanım Sultan, kendi malından 15.000 altın harcayarak bu inşaatı tamamlatmıştı. Cami bazılarına göre, Bâlî Paşa'nın ölümü ile sona erdirileme-miş, başkalarının iddiasına göre ise, "kı-yamet-i sugra" (küçük kıyamet) denilen 1509 depreminde yıkıldıktan sonra, Mimar Sinan tarafından yeniden yapıldığından çeşitli listelere adı geçirilmiştir. Şimdiye kadar gerek Bâlî Paşa Camii, gerek Mimar Sinan ve eserleri hakkındaki yayınların hemen hemen hepsinde bu bilgiler tekrarlanmıştır. Bazı yayınlarda ise Hümâ Hatun, II. Bayezid'in kızı değil torunu olarak gösterilir. Aptullah Kuran ise, Bâlî Paşa Camii'nin 1504'te