Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

CEMİL TOPUZLU KÖŞKÜ

Kadıköy İlçesi'nde Göztepe Çiftehavuz-lar'da aynı adla (Operatör Cemil Topuzlu Caddesi) anılan cadde üzerindedir. 1912-1914 ve 1919-1920'de İstanbul şehremini olan Operatör Doktor Cemil Paşa' nın (Topuzlu)(-0 konutu olarak dönemin tanınmış mimarı Alexandre Vallaury tarafından 1900'de tasarlanıp inşa edilmiştir.

Köşkün vaziyet planı ve konumu, çok geniş ve değerli ağaçlarla dolu olan bahçesi ve ek yapıları ile birlikte 1986'da Kadıköy sahil şeridi operasyonu sırasında önemli değişikliklere uğramıştır. Öncelikle köşkün denizle bağlantısı kesilmiş, sahil, rekreasyon alanı olarak düzenlenmek üzere doldurulmuştur. Topuz-lu'nun anılarında sık sık sözü edilen ve teknelerin yanaştığı anlatılan rıhtımın-

dan bugün eser yoktur. Sahilde bulunan küçük deniz köşkü, bahçe içine taşınmıştır. Arsasının kuzey kısmında dört apartman inşa edilmiştir. Köşkün caddeye açılan girişi böylece ortadan kalkmış, yine bu cadde üzerinde bulunan ahır binası da bahçe içine taşınmıştır. İçinde klasik veya romantik üsluplu heykellerin de yer aldığı geniş bahçe, özgün durumunda köşkle aynı eksen üzerinde bulunan genişçe bir rıhtımla denize kadar uzanmaktaydı. Rıhtımında hemen yanında bulunan deniz köşkü ise art no-uveau(->) üslubunda öğelerle bezeli küçük bir şale görünümündeydi. Köşk halen terk edilmiş ve kapalıdır.

Köşk, özgün durum planında, kuzey-doğu-güneybatı doğrultusunu eksen a-lan konumda geniş bahçesinin merkezine yerleştirilmiştir. Ortalama 15x20 m boyutlarında bir alan üzerine oturan dört katlı bir yapıdır. Zemin kagir, diğer katlar ahşap yapımdır.

Yapıya kuzeydoğu-güneybatı ekseni üzerine simetrik yerleştirilmiş çift kollu büyük bir merdivenle ve birinci kattan girilmektedir. Giriş aksı, aks üzerindeki verandaları çerçeveleyen büyük ve iki kat yüksekliğinde anıtsal bir kemer formu ile vurgulanmıştır. Taşıyıcı işlevi olmayan, salt anlamı ve referansları için kullanılan bu kemerin Vallaury'ye özgü bir motif olduğu belirtilmelidir. Ahşap malzeme kullanılarak gerçekleştirilen kemerin iki merkezli ve üstten teğetli bir biçimi vardır. Bu kemerin seçimi, daha çok dönemin oryantalist biçim repertu-varına bağlı görünmekte ve Vallaury'nin cesaretli boyutlandırmasına da işaret etmektedir.

Anıtsal kemerli bu aksiyal girişe karşılık yapının plan şeması ile kitlesi ve cepheleri asimetriktir. Zaten eksen de