Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

CONSTANTİNUS I (Büyük)

(yak. 280, Niş - 33 7, izmit) Roma imparatoru (hd 324-337). Konstantinopolis kentinin ve Doğu Roma (Bizans) tmpa-ratorluğu'nun "Büyük" lakabıyla anılan kurucusu. Hıristiyanlığı kabul eden ilk imparator.

Constantinus 306'da babasının ölümü üzerine, onun Britanya'daki orduları tarafından augustus ilan edildi. Doğu'da augustus olan Licinius'a karşı kazandığı zaferle tüm imparatorluğun hâkimiyetini eline geçirdi.

Constantinus, bu zaferin hemen ardından, Boğaziçi kıyısındaki eski Grek kolonisi Bizantion'u ikametgâhı olarak seçti ve kenti büyütüp yeniden inşa ettirdi. 6 yıl süren imar ve iskân çalışmalarından sonra 11 Mayıs 330'da törenle açılan şehir, bir süre sonra kurucusunun a-dıyla "Constantinopolis" (Konstantinopolis) (Constantinus'un kenti) olarak anılmaya başlandı. Ancak erken dönemlerde kentin resmi adı olarak "ikinci Roma" ve "Yeni Roma" isimleri tercih edildi. Constantinus tarafından bir başkentten çok imparatorların ve ailesinin ikametgâhı, aynı zamanda Licinius'a karşı zaferinin bir abidesi gibi düşünülen şehir, zamanla başkent hüviyetini kazandı ve varlığım 1453 e kadar Bizans devletinin merkezi ve başkenti olarak sürdürdü. Dolayısıyla, kentin törenle açılışının yapıldığı 330 yılı, çoğu tarihçilerce Bizans İmparatorluğu'nun başlangıç tarihi kabul edilir. Bizans'ta Grek alfabesi esas olduğu için Roma'dan kesin kopuş tarihi 395" ten sonra kentin adı Kappa ile (Latin harflerine göre k) yazılmaya başlanmıştır.

Constantinus'tan önceki Roma imparatorları Septimius Severus (hd 193-211) ve Caracalla'mn (hd 211-217) yürüttüğü imar faaliyetlerinin temelleri üzerine kurulan kentin sınırları batıya doğru genişletilerek, kara surları inşa edildi (bak. Constantinus Suru). Bu genişlemeye paralel olarak, Severus'un yaptırdığı ve daha sonra Mese(->) adı verilen, kenti ortasından yarıp geçen revaklı anacadde de batı yönüne doğru uzatıldı. Bu yol üzerinde, antik kentin son bulduğu noktanın az ötesinde, Constantinus Forumu(->) inşa edildi; forumun orta yerine üzerinde Constantinus'un dev bir heykelini taşıyan bir sütun dikildi (bak. Çemberli-taş). Yine aynı caddenin üstünde, Constantinus Forumu'nun yaklaşık 1,2 km batısında, bir capitol yer almaktaydı.

Constantinus, daha önce Severus'un başlattığı ve kendisinin büyüterek yapımını tamamlattığı Hippodrom'a(->) ilave olarak, Büyük Saray'la(->) bir senato binası yaptırdı.

Constantinus'un dini imar faaliyetine gelince, mevcut verilere göre, Constantinus'un yaptırdığı kesinlikle bilinen kiliselerin sayısı çok fazla değildir; bunlar, Aya lrini(~>), Haliç yakınındaki Ayios Akakios ve Constantinus Suru'nun dışında kalan Ayios Mokios'tur. Bugün Fatih Camii'nin bulunduğu yerde kurulan Ha-variyun (Ayii Apostolii)(->) Kilisesi, Hıristiyanlığı kabul eden ilk Roma imparatoru sıfatıyla kendini havarilerin eşiti (isa-postolos) ya da on üçüncü havari gibi gören Constantinus tarafından, kendi türbesi olarak inşa ettirildiyse de ana kilise binası ve Ayasofya Kilisesi oğlu Cons-tantius döneminde (337-361) tamamlanmıştır. Görülüyor ki, Bizans başkentinin daha sonraki devirlerde edindiği koyu ve salt Hıristiyan çehre, benimsediği serbest dini politika nedeniyle kentin akropolisi üzerindeki eski pagan tapınaklarını dahi yıktırmayan Constanti-

CONSTANTİNUS FORUMU

440

441