Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

ÇAPRASTÇIYAN, MİKAEL

(1848, Bükreş - 1907, İstanbul) Ermeni asıllı tiyatro oyuncusu ve ilk müzikli o-yun koreograflarından.

Babası ünlü öğretmen ve araştırmacılardan Kevork Badveli'dir. Beş yaşında geldiği İstanbul'da babasının öğretmenlik yaptığı Yedikule Ermeni Hastanesi'n-deki okulda okuduktan sonra sırasıyla dişçilik ve perukacılık gibi mesleklere başladıysa da dans öğretmeni bir aile dostundan dans öğrendi. 18ö7'de Kum-kapı ve Samatya Ermeni okullarında dans öğretmeni oldu. 1869'da Kumkapı'da bir dans okulu açtı. Buraya devam eden Güllü Agop topluluğu oyuncularından Ha-çik Papazyan'ın teşvikiyle 1868'de Güllü Agop'un yönettiği Gedikpaşa'daki Osmanlı Tiyatrosu'nda sahneye çıktı. Kısa sürede komedi sanatçısı olarak başarı kazandı.

Çaprastçıyan dokuz yıl çalıştığı bu topluluğun oynadığı operetlerle vodvillerin çengi, zeybek, köçek, ispanyol, kan-, kan, polka ve vals gibi dans bölümlerinin koreograflığını yaptı, ayrıca dansçıları çalıştırdı. 1878'de Rus işgali altındaki Edirne'ye gitti ve daha sonra oraya gelen Benliyan'ın grubuna katıldı. Benli-yan'la çıktığı Anadolu turnesinden sonra 1880'de istanbul'da yeniden kurulan Güllü Agop'un topluluğunda başkomik oldu. 1884-1899 arasında önce birlikte Mısır'a gittiği Benliyan'ın sonra da Mınak-yan'ın topluluklarında çalıştı. Arada kısa bir süre kendi grubunu kurduysa da başarılı olamadı. 1903'te Reşad Rıdvan'ın desteğiyle kurduğu Mesire-i Efkâr adlı topluluğuyla Beyoğlu'ndaki Concordia Tiyatrosu'nda Fransız vodvillerinden yaptığı çeviri ve uyarlamaları sergilemeye başladı. Burada verdiği temsillerle ününün doruğuna ulaştı. Ancak oğlu Reşad Rıdvan'ın tiyatroya olan ilgisinden hoş-

lanmayan Şehremini Rıdvan Paşa tiyatroyu kapatınca 1904'te Mınakyan'a katıldı, bu grupla ertesi yıl Samsun turnesine de gitti.

Çaprastçıyan, sahnede elde ettiği olağanüstü başarılarına karşın yaşamının son yıllarını hastalık ve yokluk içinde geçirmiştir. Nedamet adlı beş perdelik dram, Bir Kadeh Çay adlı bir fars ve Buket adlı şarkılı danslı oyunlar yazmış olan sanatçının Karnaval Kokozlan (1884) adlı bir oyunu da yayımlanmıştır. Çap-rastçıyan'ın oğlu Yetvart da oyunculuk yapmış, 1919'da Ermeni Dramatik Kum-panyası'nm yeniden kuruluşunda görev almış, daha sonra da ABD'ye göç etmiştir. Kardeşi Dr. Karakin Çaprastçıyan'ın da (1830-1862) çeşitli oyun çevirileri vardır.

Bibi. Ahmet Fehim Bey'in Hatıraları, (haz. H. K. Alpman), İst., 1977; K. Pamukçiyan, "Çaprast (Mikael)", İSTA, VII, 3741-3742; M. N. Özön-B. Dürder, Türk Tiyatrosu Ansiklopedisi, İst., 1967; And, Tanzimat; And, Osmanlı, 248-250; Ö. Nutku, Dünya Tiyatrosu Tarihi, I, İst., 1985; (Sevengil), Türk Tiyatrosu, I.

RAŞİT ÇAVAŞ